________________
ગાંધી જીરું
અ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન • ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯ પૃષ્ઠ ૧૧ અંતિમ
4
hષાંક ક
* ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષક F Iધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધીજીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૬ ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક ૬ ગાંધી ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિરોષક
નહેરુ, સરદાર અને ઝીણા સાથે
અનેકાન્તવાદ
મળીને છેવટના નિર્ણય લે. ઝીણા હું જ કરી હતી. શરૂઆતમાં આ મહાવીર જનકલ્યાણક પ્રસંગે તા. ૧૬-૩-૨૦૧૫નો ‘પ્રબુદ્ધ
કે કોંગ્રેસી નેતાઓને પણ આ { મુદ્દો ગાંધીજી સાથે પણ ચર્ચાયો.
જીવન’નો વિશિષ્ટ અંક ઉપરોક્ત શીર્ષકથી પ્રકાશિત થશે. | માન્ય ન હતું. ભાગલા ટાળવા ગાંધીજીએ નવ
• અનેકાન્તવાદના વિવિધ પાસાઓનું વિદ્વાન મહાનુભાવો મુદ્દાની યોજના મૂકી, જેમાં સરળ ભાષામાં પોતાનું ચિંતન પ્રસ્તુત કરશે.
જમીનની, શસ્ત્રો ની, હું માઉન્ટબેટને પહેલાં તો થોડો
આ વિશિષ્ઠ અંકનું સંપાદન કરશે મણિબેન નાણાવટી | સૈન્યની, મિલકતની વહેંચણી - રસ બતાવ્યો, પણ કોંગ્રેસ
કૉલેજના ગુજરાતી વિભાગના અધ્યક્ષા. જૈન ધર્મ અને માટે કમિટીઓ બેઠી. 6 કારોબારીનો આ યોજનાને પૂરો | ગુજરાતી સાહિત્યના અભ્યાસી
ઉત્તર ભારત કોમી ? ણ ટેકો ન હતો તે જાણ્યા પછી | ડૉ. સેજલબહેન શાહ
દાવાનળમાં ભડકે બળવા લાગ્યું. આ હું તેમણે રસ લેવાનું બંધ કરી દીધું.
વહેંચાયેલી ભૂમિના બંને ટુકડાઓ હૈ { ભાગલા પડતા હોય તો પડવા • આ સમગ્ર અંકના સૌજન્યદાતા છે
પરથી મોટી મોટી વણઝારો ચાલતી કે દઈને વહેલી તકે સત્તા સમેટી • જ્ઞાનપ્રોત્સાહક શ્રીમતી ઇન્દુમતિ એસ. વસા
હતી. સેના ખસેડાઈ. તેના બે ભાગ છે ૐ લેવી એ માઉન્ટબેટનનો ઉદ્દેશ • પ્રભાવના માટે પોતાને ઇચ્છિત નકલોનો ઓર્ડર શ્રી
પડ્યા જે એકમેક સામે લડવાના શું હતો. તેમણે ગાંધીજીની યોજના મુંબઈ જૈન યુવક સંઘની ઑફિસમાં લખાવવા વિનંતી.
હતા. પર ચર્ચા જ થવા દીધી નહીં. • અંકની કિંમત રૂા. ૬૦/
૧૯૪૭ ઑગસ્ટમાં અંગ્રેજો, વિભાજન ને સ્વતંત્રતાની • જ્ઞાન આરાધના જ્ઞાનકર્મનું ઉપાર્જન છે.
બળતું ઘર કૃષ્ણાર્પણ કરી ગયા. વાતોથી ગાંધીજીને દૂર જ • વસ્તુ કરતાં વાંચનની ભેટ ચિરંજીવ અને પ્રેરક છે. |
છે. બંને દેશોના સેંકડો દેશી & રાખ્યા. સરદાર અને નહેરુએ પણ મન મનાવ્યું રાખ્યું કે ગાંધીજી રજવાડાનો પ્રશ્ન ઊભો હતો. વહીવટ કેવી રીતે ચલાવવો એ જ હું દૂર છે, છેલ્લી ઘટનાઓના સંપર્કમાં નથી, તેમને ચર્ચાઓમાં મોટો પ્રશ્ન હતો. ન નેતાઓ તૈયાર હતા, ન અધિકારીઓ. જે 8 મેળવવાનો કંઈ અર્થ નથી.
અધિકારીઓને વહીવટ સોંપાયો તે અંગ્રેજોના ધારાધોરણો મુજબ છે કે કોંગ્રેસ કારોબારીએ ભાગલાનો સ્વીકાર કર્યો એ ખબર તૈયાર થયેલા હતા. હું ગાંધીજીને મળ્યા ત્યારે તે
આ ધમાલમાં પ્રજા વીસરાઈ ગઈ હતી.
3III Qj હું નોઆખલી-બિહારના કોમી દાવાનળને [
MIRL
ભાગલા, કાપાકાપી, વિસ્થાપન અને ૬ ક ઠારવા ઘૂમી રહ્યા હતા. તેમને જાણીને | तेरे मातम में शामिल है ज़मीं ओ आसमांवाले, યાતનાઓ જેને સહેવાના આવ્યા, તે ૩ આંચકો લાગ્યો. તરત નહેરુ અને હિંસા વે પુજારી, શોવ મેં હૈ ો નહૉવાને | પ્રજાને પૂછીને કોઈ નિર્ણય લેવાયા ન હતા. શું & સરદારને પત્રો લખ્યા. નહેરુએ જવાબ મેરે Tધી, ઝમીં વાતોં ને તેરી #દ્ર નવ ક્રમ વશી, | અને આ આરાજકતામાં ખોવાઈ ગઈ ? હું ન આપ્યો, સરદારે લખ્યું, “આપ દૂર ૩૩જર ને થે તો નમી સે માસમાંવાને | એક મોટા ક્રાંતિકારી પરિવર્તનની તક પણ. હતા, પણ જે થયું છે તે વિચારપૂર્વક થયું | હસી હો માર ડાના નિસને સર ટ્વે Uિ Hવ છે. | તે વખતે નિષ્ઠાવાન, વિચારવાન લોકો
ક્યોં ઔરત સે સર નીવ ઝરે હિન્દોસ્તાંવા | ઘણા હતા. પરિવર્તનની ભૂમિ પણ તૈયાર છે - ગાંધીજી આઘાત પચાવી ગયા અને जबाँ आँखों से लेकर आंसुओं ने ताव गो पाई, હતી. તેઓ જો મોટાં પગલાં લેત તો પ્રજા છું ૬ પરિસ્થિતિ સ્વીકારી, પણ માઉન્ટબેટનને તુમ્હારે શોવ મેં રવાના હૈયે હૈ વાને | તેમની પાછળ જાત. પણ આ તક ગઈ. ૬ ક કહ્યું કે વસતીની ફેરબદલી કરશો નહીં. ઝમીં પર ૩ના માતમ હૈ ર્ત પર ધૂમ હૈ ૩ની, | પ્રધાનો, બ્રિટીશ અમલદારો જેવું હું તેનાથી લોહીની નદીઓ વહેશે. સરદાર ઝરા સી ટુર મેં તેવો હું પહૂર્વે #ë વાને | વૈભવી જીવન જીવતા રહ્યા. લોકોથી દૂર હું અને નહેરુને પણ જોખમનો અંદાજ | પહુઁવતા ધૂન સે નિત જે હતા »ારવાં સપના, થતા ગયા. ગાંધીજીની વેદનાનું એક કારણ ? શું હતો, પણ તેમને લાગતું હતું કે પહોંચી अगर दुश्मन न होते कारवां के कारवांवाले। આ પણ હતું. તેઓ કહેતા કે સાદું જીવન મેં વળાશે. ગાંધીજીએ એ પણ કહ્યું કે | सुनेगा ऐ नजीर अब कौन मजलूमों की फरियादें, | જીવો. લોકોના પ્રતિનિધિ છો તો લોકોની ૨ ભાગલાની પ્રક્રિયામાં અંગ્રેજો વચ્ચે ન I તેર ઠ્ઠાં નાને મન બાદ 'વાત્તે | વચ્ચે રહો. તેમનું કોઈ સાંભળતું નહીં * * હું શું હોવા જોઈએ. બંને દેશોના નેતાઓ
नज़ीर
(સંકલન : સોનલ પરીખ)
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક કા ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી 4
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશે
વિભૂતિમાન વ્યક્તિ પોતાના તેજને કારણે અમર થઈ જાય છે.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5