Prabuddha Jivan 2013 08 Gandharwad Visheshank

SR No.: 526059
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2013
Total Pages: 84
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 45

ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૩
પ્રબુદ્ધ જીવન : ગણધરવાદ વિશેષાંક
***************************************
*
જોઈએ. ઉત્કૃષ્ટ પુણ્યનું ફળ ભોગવનાર અત્યંત સુખી હોય છે અને દેવોને જ અત્યંત સુખી કહેવાય.
*
*
તે દેવો દિવ્ય પ્રેમવાળા છે. જિનકલ્યાણકાદિ જે જે શુભ હેતુથી દેવો મનુષ્યલોકમાં આવે છે તે કારણોથી દેવોની સિદ્ધિ સાબિત થાય છે. યથા શ્રી જિનેશ્વર દેવોના ચ્યવન-જન્મ-દીક્ષા*કેવળજ્ઞાન અને નિર્વાણ કલ્યાણક સમયે સ્વકર્તવ્ય હોવાથી *કેટલાક દેવો અહીં મનુષ્યલોકમાં આવે છે.
*
કેટલાક દેવી ભક્તિથી અને કેટલાક દેવો પોતાના સંશયનો સિદ્ધાંતો પણ ષ્ટિગોચર થાય છે.
*
છેદ કરવા માટે અહીં આવે છે. કેટલાક દેવો બીજા અન્ય કારણો જેવા કે પૂર્વના અનુરાગથી, પૂર્વકૃત સંકેતથી, તપના પ્રભાવથી, *કેટલાક પૂર્વના વૈ૨થી મનુષ્યને પીડા કરવા અથવા મૈત્રી * ભાવનાથી અનુગ્રહ કરવા, તેમ જ કેટલાક કામાનુરાગથી અહીં
*
આવે છે. * કેટલાક જાતિસ્મરણજ્ઞાનવાળા પુરુષના
દેવો
* *
કથનથી અને કેટલાક મનુષ્યોને પ્રત્યક્ષ જણાયાથી તથા કેટલાક * વિદ્યામંત્રની ઉપાસના વડે કાર્યની સિદ્ધિ થવાથી તેમજ ઉત્કૃષ્ટ પુણ્ય સંચયના ફળના સદ્ભાવથી આ મનુષ્યલોકમાં આવે છે. * દેવ મંદિરાદિમાં ચમત્કાર, માણસને વિશિષ્ટ સ્વપ્ન, વિશિષ્ટ દર્શન આદિ પણ દેવની વિદ્યમાનતા સિદ્ધ કરે છે. દેવ સત્તા ન
*
હોય તો ઉચ્ચ તપ, દાનાદિ ક્રિયાઓ નિષ્ફળ જાય. * તેથી ‘દેવ' નામ સાર્થક છે. દેવ પદ એ વ્યુત્પત્તિમ શુદ્રપદ *છે. સર્વ આગમ શાસ્ત્રોના પ્રમાણથી ‘દેવો છે’એમ સિદ્ધ થાય * છે. એ સ્વતંત્ર પર્યાય છે.
*
*
* જો સ્વર્ગવાસી દેવો જ ન હોય તો સ્વર્ગ મેળવવાનું વિધાન પણ ન હોય. વેદવાક્યો પણ દેવોની વિદ્યમાનતા પ્રતિપાદન કરે છે. દેવોનો અભાવ નહીં. આમ દેવોના અસ્તિત્વનું પ્રતિપાદન થયું. * આ પ્રમાણે ઉપરોક્ત યુક્તિઓથી 'દેવી છે' એમ સિદ્ધ થાય છે. સાતમા ગણધર પંડિત *મૌર્યપુત્રનો સંશય “દેવો છે કે નહીં' તે સર્વજ્ઞ ભગવંત મહાવીરે દૂર કર્યો. મોર્યપુત્ર સંશયના છેદથી શંકારહિત *બને છે. અને આ સમજૂતિથી *શંકારહિત બનેલ મૌર્યે પુત્ર ૩૫૦ના પરિવાર સાથે પ્રભુ
*
*
પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી.
* ****
*
આમ ગણધરવાદ દ્વારા ૧૧ ગણધરોના સંશય દૂર થતા તત્ત્વમાં શ્રદ્વા થાય છે. હકીકતમાં, ગણધરવાદમાં સમસ્યાઓના સમાધાનથી, સર્વજ્ઞ ભગવાન મહાવીરના અર્થઘટનથી સૂક્ષ્મ તાત્ત્વિક વિચારણા જોવા મળે છે. જેનું આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિએ મહત્ત્વ છે.
*
સાતમા ગણધર મૌર્યપુત્રની શંકાના સમાધાનથી ભગવાન મહાવીરે ગણધરવાદના માધ્યમથી દેવલોકનું અસ્તિત્વ, મહત્તા, વિશેષતાનું પ્રતિપાદન કર્યું છે. તે ઉપર વિચારણા કરતાં અન્ય
આ ગણધસ્વાદમાં માત્ર સમસ્યાઓનું સમાધાન નહીં પણ તત્ત્વતી સૂક્ષ્મ વિચારણા જોવા મળે છે
૪૫
張
*
જૈન દર્શનમાં વિશ્વનું સ્વરૂપ વર્ણવતાં કહ્યું છે. વિશ્વ ત્રણ મ વિભાગમાં વિભક્ત છે. અદ્યઃ, મધ્ય અને ઉર્ધ્વ, ઉર્ધ્વલોકમાં દેવ રહે છે. જૈન પરંપરા પ્રમાણે દેવોના ચાર ભેદ છે-ભવનવાસી, વ્યંતર, જ્યોતિષી અને વૈમાનિક. (ઉત્તરાધ્યાન-૬ ૨૦૩, ૨૦૪)
આ ગણધરવાદમાં માત્ર * સમસ્યાઓનું સમાધાન નહીં પણ તત્ત્વની સૂક્ષ્મ વિચારણા ક
જોવા મળે છે.
દાન, પુણ્ય, પાપ-તેનું ફળ અર્થાત્ કર્મ સિદ્ધાંત વગેરેમાં શ્રદ્ધા કરવાથી મિથ્યાત્વ દૂર થાય છે, સમ્યક્દર્શન નિર્મળ થાય છે.
*
તેથી ગણધ૨વાદની મહત્તા સમજવી જરૂરી છે. આત્માના વિકાસપથમાં આ વિચારણા તત્ત્વદર્શન કરાવી મોક્ષમાર્ગે લઈ * જવામાં સહાય કરી શકે. ભૌતિકવાદના આ યુગમાં ગણધરવાદનું શ્રવણ-ચિંતન અનેક રીતે ઉપયોગી છે. અને છેલ્લે સકળજગત હિતકારિણી’ અને ‘ભવાબ્ધિ તારિણી’ એવી જિનેશ્વરની વાણી જેણે જાણી છે તેનું જીવન સફળ છે. ભગવાન શ્રી મહાવીર અનંતજ્ઞાની હતા, સર્વજ્ઞના વચન પર શંકા કે અશ્રદ્ધા ન કરતાં તેના પર શ્રદ્ધા કરવાથી આત્મવિશુદ્ધિ અને કષાયમુક્તિ થાય છે એ
જ ગાધરવાદની મહત્તા છે.
આચાર્ય જતભદ્રગવિક્ષમાં શ્રમણ રચિત *વિરોષઆવશ્યભાષ્ય'
દાર્શનિક જગતના અખાડામાં સર્વપ્રથમ જૈન દર્શનનો જો કોઈ ગ્રંથ મૂકી શકાય તો એ છે આચાર્ય જિનભગશિમાશ્રમા રચિત ‘વિશેષઆવશ્યકભાષ્ય'. એમાં એમણે જૈનદર્શનના પ્રમા અને પ્રમેય સંબંબ નાની મોટી મહત્ત્વની બધી બાબતોમાં તર્કવાદનો પ્રયોગ કરીને દાર્શનિક જગતના અખાડામાં જૈનદર્શનને સર્વતંત્રસ્વતંત્રરૂપે જ નહીં પણ સર્વતંત્રસમન્વયરૂપે ઉપસ્થિત કર્યું, પ્રસ્થાપિત કર્યું. ***********************
* *
આજે ભગવાન મહાવીરનું * ધર્મશાસન પ્રવર્તી રહ્યું છે ત્યારે * તેમનો ઉપદેશ સાધકને જ્ઞાનદર્શન-ચારિત્રના સમન્વય દ્વારા જીવનવિકાસની અપૂર્વ ભૂમિકા
*
પૂરી પાડે છે.
જેને અતિ શાસનમ્'
મોબાઈલ : ૯૩૨૩૦૭૯૯૨૨.
*
* **