________________
પ્રબુદ્ધ જીવન : મહાવીર સ્તવન વિશેષાંક
એપ્રિલ, ૨૦૧૩
અણુત્તરગં પરમં મહેસી, અસેસકર્મો સ સવિસો હયિત્તામાં
સર્વ જીવો શાતા અને આનંદ અનુભવે-આજે પણ નંદનવન સમા સિદ્ધિ ગઈ સાઈમસંતપત્તે, નાણેણ સીલેણ ય દંસણ // આગમો છે. જરા લટાર મારી જુઓ. ગાથા-૧૮:
૧૯મી ગાથામાં ૩ ઉપમા-જેમ શબ્દમાં મેઘગર્જના, તારામાં ચંદ્ર રુકખેસુ ણાએ જહ સામલી વા, જંસિ રઈ વેદમંતી સુવણી અને સુગંધમાં ચંદન શ્રેષ્ઠ એમ કામના-આકાંક્ષા રહિત ભગવાનને વણસુવા ગંદણમાહુ એઠું નાણેણ સીલેણ ય ભૂઈપણેTI વાણીનો અતિશય. યોજન સુધી વાણી સંભળાય- પૂનમના ચંદ્રની ગાથા-૧૯ :
જેમ જ્ઞાન હંમેશા સોળે કળાએ ખીલેલું. ચંદન કરતાં પણ દીર્ઘકાળ થભિય વ સદાણે અત્તરે ઉ, ચંદો વ તારાણ મહાભાવે | ૨૧ હજાર વર્ષ સુધી પ્રભુના ચારિત્ર ચંદનની સુવાસ રહે છે. ગંધેસુ વા ચંદણમાહુ સેઠં, એવં મુર્ષિ અપરિણાહુ // ૨૦ની ગાથા-૩ ઉપમા-ભગવાનનું નામ સ્વયંભૂમરણ સમુદ્ર જેટલું ગાથા-૨૦:
વિશાળ, છાસ્થનું ગોપટ જેટલું મર્યાદિત-નાગકુમારોમાં ધરણેન્દ્ર જહા સયંભૂ ઉઠ્ઠીણ સેઢે, નાગેસુ વા ધરહિંદમાદુ સેT શ્રેષ્ઠ, રસોમાં ઈશ્કરસ શ્રેષ્ઠ એમ સર્વ તપસ્વીઓમાં ભગવાન શ્રેષ્ઠ ખોદએ વા રસ વેજયંતે, તવો વહાણે મુણિજયંતેTT
હતા. ગાથા-૨૧ :
૨૧મી ગાથા-૪ ઉપમા-હાથીમાં એરાવત, સ્થળચરમાં સિંહ, હથી સુ એરાવણમાહુણાએ, સહો મિયાણં સલિલાણ ગંગા, નદીઓમાં ગંગા, પક્ષીઓમાં વેણુદેવ ગરુડ પક્ષી એમ નિર્વાણપખીસુ વા ગરુલે વેણુદેવે, નિવાણવાદિણિહ, ણાયપુણેના મોક્ષમાર્ગીઓમાં મહાવીર શ્રેષ્ઠ છે. ગાથા- ૨૨ :
૨૨મી ગાથા-૩ ઉપમા-યોદ્ધાઓમાં વિશ્વસેન વાસુદેવ, ફૂલોમાં જોહેસુણાએ જહ વીસસણ, પુષ્કસ વા જહ અરવિંદમાહુ
અરવિંદ કમળ, ક્ષત્રિયોમાં દંતવક્કે (બોલેલું પાળનાર) શ્રેષ્ઠ છે તેમ ખતીણ સેઠે જહ દંતવક્કે, ઇસીણ સેદ્ય તહ વધ્ધમાણી
ઋષિઓમાં શ્રી વર્ધમાન શ્રેષ્ઠ છે. ગાથા-૨૩ :
૨૩મી ગાથા : ૩ ઉપમા-દાનમાં અભયદાન શ્રેષ્ઠ, સત્યભાષામાં દાણાણ સેä અભયપ્રયાણ સચ્ચે સુવા અણવર્જ વયંતિ
અનવદ્ય ભાષા (કોઈને પીડાકારી નહીં) શ્રેષ્ઠ, તપમાં બ્રહ્મચર્ય તવેસુ વા ઉત્તમ બંબચે, લોગમે સમણે હાયપુ |
શ્રેષ્ઠ-તેમાં ૫ ઇંદ્રિય અને ૬ઠું મન જીતવા પડે તેમ લોકમાં શ્રમણ ગાથા-૨૪ :
ભગવાન મહાવીર શ્રેષ્ઠ છે. ઠિઈ સેઠા લવસત્તમા વા, સભા સુહમ્મા વ સભાણે સેઠા | ૨૪મી ગાથા : ૩ ઉપમા : લાંબી અને શુભ સ્થિતિવાળા દેવોમાં શિવાણસેઢા જહ સવધમ્મા, ણ રાયપુત્તા પરમત્યિ શાણી લવસપ્તમ દેવો શ્રેષ્ઠ, (૩૩ સાગરોપમના આયુષ્યવાળા એકાવનારી
૧૫મી ગાથામાં ૨ઉપમા-ભગવાનનું ભરતક્ષેત્ર મેરુપર્વતની દક્ષિણે દેવો), દેવલોકની સભાઓમાં સુધર્મા સભા શ્રેષ્ઠ, સર્વ ધર્મોમાં નિર્વાણએટલે દક્ષિણના લાંબા પર્વત, નિષધ પર્વતની અને વલયાકારમાં શ્રેષ્ઠ મોક્ષમાર્ગ ધર્મ શ્રેષ્ઠ એમ બધા જ્ઞાનીઓમાં જ્ઞાતપુત્ર મહાવીરથી પરમ રુચક પર્વતની ઉપમા એવી રીતે પ્રજ્ઞાવંત મહાવીર મુનિઓમાં શ્રેષ્ઠ શ્રેષ્ઠ જ્ઞાની કોઈ નથી. ૨૫ થી ૨૮-આ જ ગાથામાં ભગવાનના જીવનની
વિશિષ્ટ ૨૭ ઉપલબ્ધિઓનું વર્ણન છે. ૧૬મી ગાથામાં ભગવાનના શુકલધ્યાનને અત્યંત સફેદ શંખ અને ગાથા-૨૫ : ચંદ્રની બે ઉપમા આપી એકાંત શુદ્ધ બતાવ્યું છે. સંગમ અને ચંડકૌશિક પુઢોવમે ધુણઇ વિગયગેહી, ન સણિહિં કુવઈ આસુપણે આવ્યા. ભગવાન ધર્મધ્યાનમાંથી શુકલધ્યાનમાં ગયા, પરિષહોમાં શ્રેણિ તરિકે સમુદ્ર ચ મહાભવોધ, અભયંકરે વીર અસંતકબૂ II માંડી–પણ આપણે તો નિમિત્ત મળતાં જ આર્તધ્યાનમાંથી રોદ્રધ્યાનમાં ગાથા-૨૬ : ચાલ્યા જઈએ.
કોહં ચ માણે ય તદેવ માય, લોભે ચઉલ્ય અજઝWદોસી ૧૭મી ગાથામાં : મહાવીર જ્ઞાન, દર્શન, શીલે કરી આઠે કર્મ એયાણિ વંતા અરહા મહેસી, ન કુવઈ પાવ ન કારવેઈll ખપાવી દિપાવલીની રાત્રે સાદિ અનંત સિદ્ધિને પામ્યા. ધન, ધંધા, ગાથા-૨૭ : ધમાલ, ધડાકા, ભડાકા, ફટાકડાથી આપણે દિવાળી ગજવીએ તો 'દિ કિરિયાકિરિયે વેણઇયાવાય, અણાણિયાણ પડિયચ્ચ ઠાણ કેમ વળે? મોક્ષે કેમ જવાય?
સે સવવાય ઇ ઈ વેઈત્તા, ઉપએિ સંજમ દીકરાયું ૧૮મી ગાથામાં બે ઉપમા : દક્ષિણના દેવકુના પૃથ્વીકાયથી બનેલ ગાથા-૨૮ : વિશાળ શાલ્મલિ વૃક્ષ પર આવી સુવર્ણકુમાર દેવો રતિસુખ માણે છે, તે વારિયા ઇત્યિ સરાઈબત્ત, ઉવહાણવ, દુક ખ ખયઠાએ. નંદનવનમાં ક્રીડા કરે છે એમ ભગવાન ચારિત્રનું શાલ્મલિવૃક્ષ અને લોગ વિદિતા આરં પારં ચ, સવં યમ્ વારિય સવવાર / જ્ઞાનનું નંદનવન બને અત્યંત વિશાળ-આવા દેવાધિદેવના ચરણે ૨૫મી ગાથામાં-(૧) ભગવાન પૃથ્વી જેવા સહનશીલ તથા સૌને
હતા.