Prabuddha Jivan 2011 08

SR No.: 526037
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2011
Total Pages: 68
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 2 MB

Page 48

૪૮
છૂપી જાસૂસી કરી એ જાણી લીધું કે વિવેકરાય મોહરાજાને જીતવા માટે સમકિત નામના મંત્રી સાથે મસલત કરી રહ્યા છે. દંભ જાસૂસે
પરત આવી મોહરાજાને બધી વાત નિવેદિત કરી. મોહરાજા ભય પામી ગયો. વિવેકને દેશવટે જીવતો જવા દેવા માટે સંતાપ પામ્યો. એના ત્રણ કુંવરો પૈકીના મોટા કુંવર કાર્ય પિતાને ધીરજ આપતાં કહ્યું કે ‘ચિંતા ન કરો. વસંત આવતા હું દિગ્વિજયની સવારીએ નીકળું છું, એ સમયે હું વિવેકનો પરાજય કરીશ.'
પછી પાટવીકુંવર કામ યુવતીઓની સવારી લઈને વિજયયાત્રાએ નીકળ્યો. તેણે બ્રહ્મલોકમાં બ્રહ્મર્ષિઓને જીત્યા, ભૂલોકમાં કાલિંદીને કાંઠે સોળ સહસ ગોપીઓની ફોજથી કૃષ્ણને ધૈર્યા, ઉત્તરમાં કૈલાસ પર્વતે પહોંચી શંકર પાસે પાર્વતીનું પાણિગ્રહણ કરાવ્યું. આ સર્વના અનુસરણમાં વિસ અને વિશ્વામિત્ર જેવા તપસ્વીઓએ કામના શાસનને માન આપી ચૂકાસ્થાશ્રમ સ્વીકાર્યો.
આમ દેશદોશાંત૨ જીતીને કામકુમાર વિવેકની રાજધાની પુણ્યરંગપટ્ટણ તરફ જઈ રહ્યો હતો. એક બાજુથી કામ આ તરફ આવી રહ્યાના સમાચાર મળ્યા, તો બીજી બાજુએ અરિહંત પ્રભુનો સંદેશો મળ્યો કે વિવેકે ઝડપથી પુણ્યરંગથી નીકળી પ્રવચનપુરી પહોંચી જવું. વિવેક પ્રવચનપુરી જવા નીકળ્યો. એનો મિત્ર વસ્તુવિચાર પુછ્યરંગ નગરીની સઘળી પ્રજાને પણ પ્રવચનપુરી લઈ ગયો. કામકુમાર અને એના સૈન્યે નગરીમાં દાખલ થઈને જોયું તો નગરી ખાલીખમ. કામકુમારે માન્યું કે વિવેક બીકનો માર્યો નાસી ગયો, એટલે પોતે ગર્વથી ફુલાઈ ગયો. ત્યાં જે થોડાઘણા પ્રમાદી લોકો રહી ગયા હતા તેમને બંદીવાન કરી અવિદ્યા નગરીમાં કામ પાછો ફર્યો. પિતા મોહ અને માતા દુર્ગતિએ કામને વધાવ્યો.
પ્રબુદ્ધ જીવન: જૈન સાહિત્ય કથા વિશ્વ વિશેષાંક
મોહરાજાના મનમાં વિવેક છટકી ગયાનો ખટકો હતો. એવામાં દ્વારપાળે આવીને કહ્યું કે કોઈ સશક્ત પોહો આપને મળવા માર્ગે છે. મોહરાજાએ એને અંદર બોલાવ્યો, પરિચય માગતાં આગંતુ
ધારાપુર નામે નગર હતું. એમાં ધરવી. નામે રાજા રાજ્ય કરે. એની આજ્ઞા કોઈ ઉથાપી ન શકે. આ રાજા શૂરવીર, બળવાન
અને વિક્રમ રાજા જેવો દાની હતો.
આ નગરમાં કુબેર નામે એક વેપારી
રહેતો હતો. એની પાસે લક્ષ્મીની તો કોઈ મણા જ નહોતી. પણ તે એવો તો કંજૂસ કે એના હાથથી ધન છૂટે જ નિહ. વળી દેખાવે તો ધો જ કદરૂપો હતો. એની વાણી અત્યંત જ કર્કશ હતી. અને હ્રદયનો પણ તેવો જ કઠોર હતો. કોઈ તેનું મન પારખી શકતું નહીં.
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૧
કહ્યું કે ‘હું તમારા શત્રુઓનો કાળ છું. મને સૌ કળિકાળ કહે છે. હું વિવેકને હણી નાખીશ. અને પ્રવચનપુરીને ઉજાડી નાખીશ.'
મોહરાજાએ એને રોકી લીધો.
મોહરાજાના કિંકર કળિકાળે કંઈક ને લૂંટ્યા, કંઈકને બંદીવાન કર્યાં, કેટલાંય ગામો ને આશ્રમો ઉજાડ્યા. મોહરાજાના કિંકરે વર્તાવેલા કેરના સમાચાર પ્રવચનપુરી પહોંચ્યા.
તે સમયે પ્રવચનપુરીમાં સંયમશ્રી કન્યાના સ્વયંવરની ધામધૂમ ચાલતી હતી. ત્યાં ભરી રાજસભામાં અરિહંતરાય સમક્ષ વિવેકે પાંચ અપૂર્વ પરાક્રમો કરી બતાવ્યાં. એટલે સંયમશ્રીએ વિવેકના કંઠમાં વરમાળા આરોપી પછી તરત જ અરિહંત પ્રભુનો આદેશ લઈને વિવેક સંયમશ્રીને સાથે લઈને, મોહને જીતવા સૈન્ય સહિત નીકળ્યો.
વિવેકને આવતો જાણી મોહ રાજા પણ મોટું લશ્કર લઈ મેદાને પડ્યો. બન્ને પક્ષો જીવસટોસટની લડાઈ લડતા હતા. વિવેકે આગળ આવી મોહને આંતર્યો. બન્ને વચ્ચે યુદ્ધ જામ્યું. છેવટે વિવેકે બ્રહ્માસ્ત્ર છોડી મોહને હણ્યો.
મોહ હણાતાં એની માતા પ્રવૃત્તિ ઝુરી મરી. પિતા મનરાજા પણ દુ:ખી થયો. ત્યારે વિવેકે પિતાને કષાયો ત્યજીને શમરસના પૂરમાં સ્નાન કરવાને પ્રતિબંધિત કર્યા. મનરાજાએ પુત્રની વાત સ્વીકારીને અંતે શુકલધ્યાનમાં મગ્ન બન્યા.
આ બધો સમય પરમહંસની રાણી ચેતના, પતિદેવ માયાનગરીમાં લુબ્ધ થવાને કારણે, અજ્ઞાતવાસમાં ચાલી ગઈ હતી. તે માયાનો પક્ષ તૂટી રહ્યાનું જાણી પરમહંસ પાસે આવી અને પતિદેવને વિનંતી કરવા લાગી, કે સ્વામી, આ અનેક ઉપદ્રવોથી ભરેલી કાયાનગરીમાં હવે તમારો વાસ શોભે નહીં. તમે તમારું પરમ ઐશ્વર્ય પ્રગટ કરો, તમારું મહાન તેજ પ્રકાશો.'
હવે માયાના બંધનમાંથી મુક્ત થયેલા પરમહંસ રાજાના હૃદયને ચૈતના રાણીના વચનો સ્પર્શી ગયાં. તેમણે કાયાનગરીનો ત્યાગ કર્યો અને પુનઃ પરમહંસે પરમાત્મપદને સિદ્ધ કર્યું.
જીભે ગળ્યું
દાંત દળ્યું ને આ કથા જૈન સાધુકવિ શ્રી હરજી મુનિકૃત ‘વિનોદચોત્રીસી' નામની પદ્યવાર્તામાં મળે છે. મધ્યકાલીન ગુજરાતી ભાષામાં આ કૃતિની રચના વિ. સ. ૧૬૪૧ (ઈ. સ. ૧૫૮૫માં
થઈ છે.
પુસ્તક : 'શ્વર મુનિવૃત વિનોદઐસી', સંશો.–સંપા. કાન્તિભાઈ બી. શાહ, પ્રકા.
ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ, અમદાવાદ-૯ અને સાં. કે, કાકાજી જૈન ફિો. એન્ડ લિટરરી રિસર્ચ સેન્ટર, મુંબઈ-૮૬, ઈ સ. ૨૦૦૫.
ને
કંજૂસાઈના કારણે તે કોઈપણ પ્રકારનાં સુખોથી દૂર જ રહેતો. પોતાના શરીરનું જતન પણ સરખી રીતે કરતો નહીં. સરખું સ્નાન કરવાનું ટાળે, બીજે ગામ ગયો હોય ને ભૂખ લાગી હોય તોયે કોડી પણ ખરચે નહીં ને ભૂખ વેઠી લે. એને આંગણે કોઈ અતિથિ-અભ્યાગતપણ આવતા નહીં. કદાચ કોઈ ભિક્ષુક આવી ગયો હોય તો દૂરથી જ એને પાછી કાઢે. આમ રખેને એનું ધન ઓછું થઈ જાય એમ બધા સંબંધો ટાળે ને ભૂખતરસના દુઃખ વેઠી લે.