Prabuddha Jivan 2015 Year 63 Ank 01 to 03

SR No.: 526000
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 288
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 7 MB

Page 215

અનેકાંતવાદ, સ્થીર્વાદ માર્ચ ૨૦૧૫ ૦ પ્રબુદ્ધ જીવન છે અનેકાંતવાદ, સ્યાદ્વાદ અને નયવાદ વિશેષાંક ૯ પૃષ્ઠ ૬૭ કાદ, સ્યાદુર્વાદ અને
જે હોય તેમ તેમણે તે નીચે નાખી દીધું. દિલગીરી અને ચિંતાની થોડી સમાચાર જાણવા માટે તડપતા હોય ત્યારે એમને અલીડોસાની વેદના શું છું ક્ષણમાં એમનો અધિકારીનો કડક સ્વભાવ જતો રહ્યો અને માનવ સમજાય છે. એકમાત્ર જીવનઆધાર જેવી પુત્રી પરણીને ચાલી જતાં હું શું સ્વભાવ બહાર આવ્યો. એમને એકદમ સાંભર્યું કે આ પેલા ડોસાનું એકલા પડેલા અઠંગ, અને નિર્દયી અલીને અપત્ય પ્રેમ અને શું "ૐ જ કવર–અને કદાચ એની દીકરી મરિયમનું. પોસ્ટમૅનને પૂછતાં ઋણાનુબંધનો ઋજુગાવો ભાવ સમજાય છે, જીવનમાં સ્નેહ અને છે એ ડોસાની તપાસ કરવાનું જણાવે છે.
વિરહ શું છે એ સમજાતાં એનો દૃષ્ટિકોણ બદલાય છે, તેમ અલીડોસા ! હું તે દિવસે પોસ્ટમાસ્તરની પુત્રીના સમાચાર ન આવ્યા. આખી જેવી પરિસ્થિતિમાં મૂકાતા પોસ્ટમાસ્તરનો દૃષ્ટિકોણ બદલાય છે; હું શું રાત એમણે શંકામાં વિતાવી. બીજે દિવસે ત્રણ વાગ્યામાં તેઓ ઘાયલની ગત ઘાયલ જાણી શકે તે રીતે. શરૂઆતમાં પોસ્ટઑફિસના હું ઑફિસમાં જઈને બેઠા, ચાર વાગે ને અલીડોસા આવે કે તુરત કારકુનો અને પોસ્ટમાસ્તર એકાન્તદૃષ્ટિએ અલીના વ્યવહાર-વર્તન : છે પોતે જ તેને કવર આપે એવી ઈચ્છાથી. વૃદ્ધ ડોસાની સ્થિતિ જોતા હતા, પણ વાર્તાને અંતે લક્ષ્મીદાસ ટપાલી અને પોસ્ટમાસ્તર છે નું પોસ્ટમાસ્તર હવે સમજી ગયા હતા. પોતે એક આખી રાત સવારે અનેકાન્તદૃષ્ટિએ જોતા થાય છે. હે આવનાર કાગળના ધ્યાનમાં ગાળી હતી. પણ અલીડોસાએ તો એ કાન્તદૃષ્ટિ આપણને પૂરું સત્ય આપી શકતી નથી; છું
પાંચ પાંચ વર્ષની રાતો આ રીતે ગાળી હતી. પાંચ પાંચ વર્ષ સુધી અનેકાન્તદૃષ્ટિએ કોઈ બાબત કે ઘટનાને નિહાળીએ ત્યારે જ આપણને હું { આવી અખંડ ઉદ્વિગ્ન રાતો ગાળનાર અલી તરફ એમનું હૃદય સત્ય પ્રાપ્ત થાય છે. એક નજરથી, એક દૃષ્ટિથી કે એક તરફથી જ
પહેલીવાર લાગણીથી ઊછળી રહ્યું. બરાબર પાંચ વાગ્યે બારણે જોતાં આપણે એ બાબત કે ઘટનાને યથાર્થ રૂપમાં સમજી શકતા કે ઝું ટકોરા પડતાં, એ ટકોરા અલીના હશે એમ માનીને, પિતાનું હૃદય નથી. પરંતુ કોઈ બાબત કે ઘટનાને બધી બાજુએથી, જુદી જુદી દૃષ્ટિથી ( પિતાના હૃદયને પિછાને તેમ એ ઊભા થઈ, દોડ્યા અને બારણું અને વિવિધ નજરથી જોઈએ ત્યારે સમગ્ર દર્શન પ્રાપ્ત થાય છે. હું ૐ ખોલી : “આવો અલીભાઈ! આ તમારો કાગળ’ એમ કહી એને એકાન્તદૃષ્ટિ ટૂંકી અને અપર્યાપ્ત છે, અનેકાન્ત દૃષ્ટિ લાંબી અને હૈ 6 કાગળ આપવા પ્રયત્ન કર્યો. પણ પત્ર નીચે પડ્યો. પોતે દીનવદને પર્યાપ્ત છે. કોઈ વ્યક્તિ, ઘટના કે બાબત વિશે અલગ અલગ છે
બારણામાં ઊભેલો જોયો અલી ડોસો સાચો હતો કે પછી પોતાની વ્યક્તિઓનો અલગ અલગ મત હોઈ શકે. માણસને પોતાનો મત ? * ભ્રમણા હતી તેની વિમાસણમાં પોસ્ટમાસ્તર પડ્યા. પોસ્ટઑફિસની બહુ કિંમતી જણાય છે. તેથી તે પોતાનો મત, પોતાનો ખ્યાલ, પોતાની હું રોજની રૂટિન કાર્યવાહી આગળ ચાલી, નામો બોલાવા લાગ્યા, વાત જ સત્ય, બાકીની મિથ્યા, એવું સમજવા લાગે છે ત્યાં એકાન્તદૃષ્ટિ ૨ શું કાગળો લેવા આવનાર તરફ ફેંકતા રહ્યા. પણ દરેક કાગળમાં એક છે અને એ દુઃખદાયી છે. કેમકે એ મત નથી, પણ મમત છે; હું
ધડકતું હૃદય હોય એમ પોસ્ટમાસ્તર એકી નજરે એ બધાં કાગળો મતાગ્રહિતા છે. એવી મતાગ્રહિતામાં માણસ અંધ, અવિવેકી અને ૬ $ તરફ જોઈ રહ્યા. કવર એટલે એક આનો, ને પોસ્ટકાર્ડ એટલે બે ગુમાની બની બેસે છે. જીવનમાં મતનું મહત્ત્વ છે, મમતનું નહીં. હું પૈસા એ દૃષ્ટિ ચાલી ગઈ. ઠેઠ આફ્રિકાથી, કોઈ વિધવાના એકના માણસ જ્યારે પોતાની દૃષ્ટિ, પોતાનો મત બાજુ ઉપર રાખી સામા
એક છોકરાનો કાગળ એટલે શું? પોસ્ટમાસ્તર વિચારમાં વધારે માણસના મતને, તેની દૃષ્ટિને સમજવા મથે, એ જરૂરી છે. પોતાના હું ને વધારે ઊંડા ઊતરતા ગયા.
વિચારો અને સિદ્ધાન્તો જ સાચા એમ માનીને ચાલનારા આખરે છું તે સાંજે લક્ષ્મીદાસ નામના પેલા સારા સ્વભાવના કારકુન સાથે જીવનમાં નિષ્ફળ જાય છે અને દુઃખી થાય છે. સામી અન્ય વ્યક્તિના હું ૐ પોસ્ટમાસ્તર ધીમે પગલે અલીની કબર સુધી જઈ, કાગળ કબર પર વિચારો અને સિદ્ધાન્તોને સહૃદયતાથી સમજવાને માટે જે લોકો તત્પર રૅ છું મુકી આવ્યા. એમનું પિતા તરીકેનું હૃદય અલીને ન સમજવા માટે રહે છે, તેઓ ક્યારેય જીવનમાં નિષ્ફળ નથી જતા. અન્યની દૃષ્ટિ છું $ ડંખતું હતું. હજી પોતાની પુત્રીના તો સમાચાર મળ્યા ન હતા તેથી અને વાતને સમજવાની તત્પરતા અને સ્વીકારવાની સહૃદયતા એનું શું ૐ સમાચારની ચિંતામાં તે પાછા રાત ગાળવાના હતા. પણ તેઓ ત્યારે નામ અનેકાન્તવાદ. સામાન્ય રીતે આપણી દૃષ્ટિ એકાંગી હોય છે. જે પણ આશ્ચર્ય, શંકા અને પશ્ચાત્તાપના ત્રિવિધ તાપથી તપી રહ્યા હતા. આપણે કોઈપણ વસ્તુ, વિચાર કે પરિસ્થિતિને એકી સાથે બધી બાજુથી ? હું લેખક પોસ્ટમાસ્તરના મનમાં ઊઠતા વિચારરૂપે વાર્તાના ધ્વનિનું જોઈ અને સમજી શકતા નથી. તેથી તેમના વિશેનું આપણું જ્ઞાન જે 8 હું સ્પષ્ટીકરણ કરે છે: “મનુષ્ય પોતાની દૃષ્ટિ છોડી બીજાની દૃષ્ટિથી તે સ્થળકાળ અને દૃષ્ટિબિંદુથી મર્યાદિત હોય છે. એને બદલે કોઈપણ શું હું જુએ, તો અર્ધ જગત શાંત થઈ જાય. બે પિતૃહદયની ભાવધારાઓ વસ્તુ, વિચાર કે પરિસ્થિતિને જુદી જુદી દૃષ્ટિના સહારે જાણવી અને હું # મૂકી એમાંથી વિવક્ષિત ધ્વનિ પ્રગટાવવાની લેખકની નેમ છે. પરણીને સ્વીકારવી, અને એમ કરવામાં વૈચારિક જાગૃતિ અને બૌદ્ધિક ઉદારતા દૂર સાસરે ગયેલી પુત્રીનો લાંબા સમયથી કોઈ પત્ર ન હોવાને દાખવવી, એનું નામ અનેકાન્તવાદ.
* * * છે કારણે રોજ પોસ્ટઑફિસે ધક્કા ખાતા અલીડોસાને, એની લાગણીને “કદંબ' બંગલો, ૩૫, પ્રોફેસર સોસાયટી, નૉલેજ હાઈસ્કૂલ પાસે, હું કોઈ સમજતું નથી. ખુદ પોસ્ટમાસ્તર પોતાની બીમાર પુત્રીના મોટા બજાર, વલ્લભ વિદ્યાનગર (૩૮૮૧૨૦).
ફોન નં. ૦૨૬૯૨-૨૩૩૭૫૦. મોબાઈલ : ૦૯૭૨૭૩૩૩૦૦૦. અનેકાંતવાદ, ચાદ્દવીદ અને તેયવાદ વિશેષાંક ક અનેકાંતવાદ, સ્યાદ્વાદ અને નયવાદ વિશેષાંક ¥ અનેકાંતવાદ, સ્યાદ્દ અને વયવાદ વિશેષાંક ર્ક અનેકાંતવાદ, સ્યાદ્વાદ અને
અનેકાdવાદ, સ્યાદ્ધવાદ અને તેયવાદ વિશેષક ૬ અનેકન્તિવીદ, સ્યાદ્ધવાદ અને નયવાદ વિશેષાંક - અનેકોdવાદ, સ્યાદ્ધવાદ અને નયવાદ વિશેષાંક ક અનેકાન્તવાદ, સ્યાદ્ધવાદ અને વયવીદવિરોષક + અનેકન્તિવાદ, સ્યાદવાદ
અનેકાન્તવાદ, સ્યાદ્વવાદ અને નયવાદ વિશેષાંક 4 અનેકાન્તવાદ, સાદ્ધવાદ અને નયવાદ વિશેષાંક ક અનેકાન્તવાદ, સ્યાદ્વવાદ અને વયવાદ વિશેષક + અનેકન્તિવાદ, સ્યાદ્વવાદ અને નયવાદ વિશેષાંક F અનેકન્તિવાદ, સ્યાદવીદ