Prabuddha Jivan 2015 Year 63 Ank 01 to 03

SR No.: 526000
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 288
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 7 MB

Page 154

અનેકાંતવાદ, સ્થાવા પૃષ્ઠ ૬ ૦ પ્રબુદ્ધ જીવન • અનેકાંતવાદ, સ્યાદ્વાદ અને નયવાદ વિશેષાંક ૯ માર્ચ ૨૦૧૫
વાદ, ચાર્વાદ અને
અનેકન્તિવાદ, સ્યાદ્વીદ અને નયવાદ વિશેષાંક 4 અનેકાન્તવાદ, સ્યાદ્વીદ અને નયવીદ વિરોષક 4 અનેકાન્તવાદ, ચાર્વીદ અને વયવાદ વિશેષાંક ક અનેકાંતવાદ, સ્યાદ્ વાદ અને નયવીદ વિરોષાંક ક અનેકાંત્તવાદ, ચાર્વાદ
* જીત થઈ. બહેન સેજલ શાહ પાસે ત્રણ મહિનાનો સમય હતો, મહાગ્રહ માટે હિંસાનો પ્રારંભ ન થાય. આવી જ રીતે પ્રત્યેક ધર્મ *
વિષય ગહન હતો અને તજજ્ઞ વિદ્વાનો પાસે આ વિષયના જુદાં અન્ય ધર્મની દૃષ્ટિ, એ ધર્મના આસન પાસે બેસીને એ ધર્મની સમજ હું જુદાં પાસાં ઉપર લખાવડાવવાનું હતું. હું તો સાવ અળગો થઈ કેળવે તો જગતમાં ધર્મના કોઈ ઝઘડા ન થાય.
ગયો હતો. અને બહેન સેજલને એકલે હાથ આ મહાસાગર ખેડવાનો “મારી વાત સાચી છે, પણ તમારી વાત પણ સાચી હોઈ શકે,” કે
હતો. પરંતુ પોતે સંશોધનનાં વિદ્યાર્થિની, કૉલેજ અને પ્રાધ્યાપન એના સ્થાને ‘મારી વાત જ સાચી છે, અને તમારી વાત મારે સમજવી ? હું દરમિયાન આવા ઘણાં પ્રકલ્પ-પ્રોજેક્ટો-એમણે કર્યા હતાં. ઉપરાંત જ નથી’ તો અંતે તો મતભેદથી મનભેદ અને હિંસાનો પ્રારંભ. શું આ વિષયની ઊંડાણપૂર્વકની એમને સૂઝ હતી, કેટલાંક લેખો ન ‘તું પણ તારી રીતે સાચો હોઈ શકે અને હું પણ મારી રીતે ? હું મળ્યા તો પુસ્તકો-ગ્રંથોનું અધ્યયન કરી એ વિચારોનું સંકલન સાચો હોઈ શકે.” શું કર્યું, આમ અતિ પરિશ્રમથી ડૉ. સેજલે આ જ્ઞાનસમૃદ્ધ અંક તૈયાર વાચકને આ અંકના મુખપૃષ્ટ અને એની નીચે આપેલા સંસ્કૃત
શ્લોકની સમજને ધ્યાન અને ચિંતનની દૃષ્ટિથી જોવા વિનંતી કરું છું હું મિત્ર શ્રીકાંતભાઈએ મને ખાસ કહ્યું હતું કે, આ ગહન વિષયને છું. અનેકાન્તવાદના હાર્દને સ્પષ્ટતાથી સમજી શકાશે. શું સરળ ભાષામાં સમજાવવો, પણ એ શક્ય ખરું?
આવી રીતે જ જગતના રાજકારણીઓ એકબીજાના સત્યને ૐ અનેકાંતવાદ એ વિશ્વને જૈનધર્મની અમૂલ્ય-અજોડ ભેટ છે. સમજવાની કોશિશ કરે તો લડાઈનો પ્રારંભ જ ન થાય. છે. આ વિચાર સાથે સ્યાદ્વાદ અને સાપેક્ષવાદ પણ સંકળાયેલા છે. એટલે જ એનેકાંતવાદ એ વિશ્વશાંતિનો અજોડ અને અમૂલ્ય
આ વિષય ઉપર આ અંકમાં તજજ્ઞ વિદ્વાનોએ ઊંડાણપૂર્વક ચર્ચા- વિચાર છે. શું વિચારણા કરી છે. વાચક જેમ જેમ એ લેખોમાં પ્રવેશશે તેમ તેમ માનવી પોતાની દૃષ્ટિ છોડી બીજાની દૃષ્ટિથી પણ એના સત્યને શું
આ વિષયની સમજ એમને પ્રાપ્ત થતી જશે, એ સમજ જિજ્ઞાસુ જોશે અને મંથન કરશે તો એને બીજાનું સત્ય પણ કદાચ સત્ય છે 6 વાચકને પોતાના વ્યવહાર જીવનમાં ઉપયોગી થશે, અને તેથી લાગશે, આવું સ્વીકારવાથી પૂરું જગત શાંત થઈ જશે.
જીવનમાં શાંતિ અને સમાજની સ્થાપના કરી સકશે, ઉપરાંત આ મૂળ વસ્તુ એકની એક હોવા છતાં જુદા જુદા સ્વરૂપો જુદા જુદા કિ સમજ થકી મોક્ષ માર્ગની યાત્રાના સોપાનોનું પણ આરોહણ કરી નામથી ઓળખાય છે. આ જુદા જુદા સ્વરૂપો પાછાં પરસ્પર વિરોધી
ગુણોવાળા હોય છે. જેમ કે મૂળ લોખંડ છે, એમાંથી મારવાની અનેકાંતવાદની ખૂબ જ સાદી સમજ એ કે વ્યક્તિએ અન્ય તલવાર બને અને બચાવવાની ઢાલ પણ બને, જુદા કરવાની કાતર હું ક વ્યક્તિના દૃષ્ટિકોણને સમજવો, એ અન્ય વ્યક્તિના સ્થાને પોતે બને અને ભેગા કરવાની સોય પણ બને. ઝેર મરણ બને છે તો એ શું બિરાજી એ વ્યક્તિની દૃષ્ટિથી તત્ત્વને અને વિચારને સમજવો. પ્રત્યેક જ ઝેર ઔષધ રૂપે જીવન પણ બને છે. # પાસે પોતાનું સત્ય હોય છે. એ સત્યને સમજવું, પોતાના સત્યનો અનેકાંતવાદની પૂર્વ શરત એ છે કે વ્યક્તિએ સર્વ પ્રથમ અહં પણ દુરાગ્રહ રાખ્યા વગર.
અને પૂર્વગ્રહ મુક્ત થવું, તો જ સત્ય પાસે પહોંચી શકાય. કારણ કે ચાર અંધજનને હાથી પાસે લઈ જઈને પૂછ્યું કે હાથી કેવો છે? પ્રત્યેક વસ્તુમાં એક નહિ અનેક ધર્મો હોય છે. આ બધા ધર્મોને $ છે તો જેના હાથમાં સૂંઢ આવી, જેના હાથમાં પૂંછ આવી, જેના હાથમાં એના પરિમાણ–એન્ગલથી સમજવા એ જ અનેકાંતવાદ. * પગ આવ્યા, જેના હાથમાં જે આવ્યું એવો હાથી છે એવું એ દરેક પરંતુ આ અનેકાંતવાદ સમજવો આટલો જ સરળ નથી. આ જ શું કહેશે. એ બધાંનું પોતાનું સત્ય છે, પણ એ એકબીજાના સત્યથી વિચાર ઉપર જૈનાચાર્યો અને વિદ્વજનોએ મહાગ્રંથો લખ્યા છે અને હું જુદું છે છતાં જે જે જે કહે છે એ સત્ય છે જ. અહીં એક અંત નથી, આ વિચારની વિશદ ભાષ્ય છણાવટ કરી છે. આ પ્રતીતિ આ અંકના 6 અનેક અંત છે, આ અનેકાંત વાદ.
અંદરના પૃષ્ઠો વાંચતા વાચકને અવશ્ય થશે. * બીજો દાખલો, એક વ્યક્તિ એક વ્યક્તિનો પિતા છે, બીજીનો પતિ આ અનેકાંતવાદ સાથે ‘નથ’ શબ્દ જોડાયો છે. નય એટલે દૃષ્ટિ, હું છે, ત્રીજીનો ભાઈ છે અને ચોથાનો પુત્ર છે. સંબંધમાં આ બધાંને વિચાર, વિચારક્રમ. આ “નય'ની પણ આ અંકમાં વિશદ ચર્ચા છે. હું શું પોતપોતાના સત્યો છે, પણ વ્યક્તિ તો એક જ છે. કોઈ એમ નહિ કહી એક વ્યક્તિ બીજી વ્યક્તિના વિચાર પાસે જાય તો સર્વપ્રથમ તો શું [ શકે કે આ મારો પિતા છે એટલે તારો પતિ કે ભાઈ નથી.
તેના દ્વેષ’નો છેદ ઊડી જાય છે, જેવો આ કષાય મંદ પડ્યો એટલે - ભગવાન મહાવીરે આ સિદ્ધાંત-વિચાર આપ્યો, આ દષ્ટિથી નવા કર્મોના પ્રવેશનો નિષેધ થયો. મન જેવું રાગ-દ્વેષથી મુક્ત જે બધા એક બીજાને જૂએ તો દુરાગ્રહને તિલાંજલિ અપાય અને પોતાના થયું તેવું જ એના માટે મોક્ષનું દ્વાર ખૂલી ગયું સમજવું. આ મોક્ષ છે
અનેકાન્તવાદ, સ્વાદુવાદ અને નયવાદ વિશેષાંક ક અનેકાંતવાદ, સ્વાવાદ અને નયવાદ વિશેષાંક - અનેકાન્તવાદ, સ્વાદુવાદ અને વયવાદ વિશેષાંક અનેકાન્તવાદ, સ્વીક્ વાદ અને નયવાદ વિશેષાંક ૬ અનેકન્તિવાદ, સ્વાદુવાદ
$ શકશે.
( ૧ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૨૦૦/-(U.S. $20) • ૩ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૫૦૦/-(U.S. $ 50) • ૫ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૯૦૦/-(U.S. $ 80) )
૧૦ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૧૮૦૦/-(U.S. $180) • શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનો બૅન્ક A/c. No. 0039201 000 20260. અનેકાંતવાદ, સ્થીર્વાદ અને નયવાદ વિશેષાંક અનેકાંતવાદ, ચાર્વાદ અને નયવાદ વિશેષાંક ક અનેકાંતવાદ, સ્યાદુર્વાદ અને નયવાદ વિશેષાંક ક અનેકાંતવાદ, સ્યાદુર્વાદ અને