________________
૩૨
પ્રબુદ્ધ જીવન
આ છે મહાવીર અમારા B આચાર્ય વિજય કલ્યાણબોધિસૂરિ
અમદાવાદમાં પાઘડીથી વિહાર શરૂ કર્યો. હઠીસિંગની વાડીએ જવું હતું. રસ્તાની પૂછતાછ કરતાં કરતાં એક બોર્ડ પર નજર પડી. ‘માનો કે ન માનો, ભગવાન ઈસુને જાણો, અમારું સાહિત્ય મફત મેળવવા માટે નીચેના સરનામે પત્ર લખો...' એક ખ્રિસ્તી સ્કૂલની બહાર આવ્યું મોટું બોર્ડ લટકતું હતું. થોડા સમય પહેલાં ગુજરાત રાજ્ય તરફથી વિરાટ પુસ્તક મેળો યોજાયો. માતબર રકમથી સ્ટોલ ભાડે રાખી મુસ્લિમભાઈઓ અને ખ્રિસ્તીભાઈઓએ ચાર-ચાર સ્ટોલ રાખ્યા હતા. પુસ્તક વેચાણ સાથે તેમના સૂચિપત્રોને તેઓ વિના મૂલ્યે આપી રહ્યા હતાં, એટલું જ નહીં, કુરાન અને બાઈબલની નકોને પણ તેઓ વિના મૂલ્યે ભેટ આપી રહ્યા હતા. મેં પોતે એવા પુસ્તકને જોયું છે. તેના ટાઈટલ પેજમાં નીચે એક ખૂણામાં એક વાક્ય લખેલું હતું. એ વાક્યર્ન જોતાની સાથે હું મોમંથનમાં ડૂબી ગયો. એ વિતરણકારોની દૃષ્ટિ પર મારી દૃષ્ટિ સ્થિર બની. એમની વ્યવહારકુશળતાનો પરિચય એ એક જ વાક્યથી મળી જતો હતો. એ વાક્ય હતું – બિનમુસ્લિમ ભાઈઓને ભેટ.
ખ્રિસ્તી મિશનરીઓ પુસ્તક મેળામાં, શાળાઓમાં ને ગામડે ગામડે ધર્મપ્રચાર કરી રહ્યા છે. આટલું ઓછું હોય, તેમ રેસિડન્સ એરિયામાં ફરી ફરીને ઘરે ઘરે મત ભાઈબલ વિતરણ કરી રહ્યા છે. ઈસ્કોન મંદિરના સમર્પિતો પોતપોતાને ફાળે આવેલા વિસ્તારોમાં રોડ ઉપ૨ માઈક અને ઢોલ લઈને 'હરે ક્રિષ્ના હરે રામા'ની ધૂન મચાવી રહ્યા છે. ભગવદ્ ગીતાની નકલોનું મૂલ્યથી કે વિના મૂલ્યે જે રીતે શક્ય બને તેમ વિતરણ કરી રહ્યા છે. બિન-મુસ્લિમો માટેની મુસ્લિમોની લાગણી આપણે હમણાં જ જોઈ ગયા છીએ. સવાલોનો સવાલ એ છે કે, આપણે ક્યાં ? વિશ્વનું અદ્વિતીય અરિહંત તત્ત્વ પામ્યા પછી આપણને એના પ્રત્યે લાગણી કેટલી? અને વિશ્વમાં એના નામનો ઝંડો લઈને ફરવાની ખુમારી કેટલી ? પુસ્તક મેળાઓમાં જૈનોનો સમ ખાવા પૂરતો એકાદ સ્ટોલ દેખાય ખરો ? દુનિયાના કોઈ શહે૨માં આવું બોર્ડ દેખાય ખરું ? – માનો કે ન માનો, ભવગાન મહાવીરને જાણો, અમારું સાહિત્ય મત મેળવવા માટે નીચેના સરનામે પત્ર લખો.
જે જેનો દર વર્ષે કરોડો રૂપિયાનું સાહિત્ય છપાવે છે, તેમની પાસે આવો કોઈ દૃષ્ટિકોણ જ ન હોય, એ કેટલી દુઃખદ બીના છે! સાચો જૈન હોય એણે તો ખુમારીથી મહાવીરનો ઝંડો લઈને દુનિયામાં ફરવું જોઈએ. એ મહાવીરના અદ્ભુત જીવનને દુનિયા સમક્ષ રજૂ કરે, અને ગૌરવથી કહે-આ છે મહાવીર અમારા ને મહાવીરને નજીકથી જોનારી વ્યક્તિ પોતે પણ આ જ શબ્દો બોલનારી થઈ જાય. આ એક
સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૪
એવો વિનિયોગ છે, જે અન્ન-જળ, વસ્ત્ર, આવાસ, ધન વગેરે બધાં જ વિનિયોગથી ચડિયાતો છે. આ વિનિયોગમાં પ્રભુભક્તિ પણ છે અને પરોપકાર પણ છે.
જૈનોનો પરમ પવિત્ર ગ્રંથ છે કલ્પસૂત્ર. કલ્પસૂત્રનું હાર્દ છે, કરુણાસાગર પ્રભુ મહાવીરનું ચરિત્ર. આ ચરિત્રમાં ડગલે ને પગલે પ્રેરણા છે, ઉપદેશ છે, જીવનના ઉદ્દેશ્ય પ્રત્યેનો અદ્ભુત અભિગમ છે. પેલા શબ્દો અહીં સાકાર થયા છે–‘પાને પાને પાંખડીઓ છે, છે આખો ઇતિહાસ સુગંધી.' સદ્ભાગ્યે પ્રભુ વીરના જીવનને સ્પર્શતા સુંદર ચિત્રો પણ ઉપલબ્ધ થાય છે. જો એવું પુસ્તક પ્રકાશિત કરવામાં આવે, જેમાં પ્રભુના જીવનના ક્રમબદ્ધ ચિત્રો હોય. દરેક પાને એક ચિત્ર. એ ચિત્રનો ટૂંક પરિચય અને એ ઘટના દ્વા૨ા મળતો સંદેશ. જેમ કે પ્રભુ બ્રાહ્મણને પોતાનું અર્ધવસ્ત્ર આપે છે. તેમાં પરોપકારનો સંદેશ. આ રીતે ગુજરાતીમાં તૈયાર થયેલું પુસ્તક પ્રત્યેક ગુજરાતી સુધી પહોંચાડવાનો પ્રયાસ કરાય. હિંદીમાં તૈયાર થયેલું પુસ્તક પ્રત્યેક હિંદી સુધી પહોંચાડવાનો પ્રયાસ કરાય. એ રીતે અંગ્રેજ અને બીજી પ્રાદેશિક ભાષાઓમાં પણ આ પુસ્તક યથાસંભવ પ્રકાશિત થાય. આ રીતે વિશ્વેશ્વર મહાવીર વિશ્વની સમક્ષ સર્વોત્કૃષ્ટ તત્ત્વ તરીકે પ્રસ્તુત થાય. લાખો-કરોડો જીવ બોધિબીજ સમ્યકત્વ વગેરે લાભો પામે. જગતમાં જિનશાસનનું ગૌ૨વ વધે. આનુષંગિક બીજા પણ અનેક લાભો થાય.
પોતાની પાસે જે સારી વસ્તુ હોય, બંગલો વગેરે કે ઘરેણું હોય, તેને માણસ ખૂબ હોંશ અને ગર્વ સાથે બીજાને દેખાડે છે. આપાને ‘મહાવીર’ મળ્યા, જગતનું સર્વોત્કૃષ્ટ તત્ત્વ. આપણને કેટલી ખુમારી, કેટલી હોંશ ને કેટલો ગર્વ હોવો જોઈએ ! આપણા સંપર્કમાં જે પણ આવે, તેની પાસે અનાયાસે આપણાથી કહેવાઈ જાય-જો આ છે મારા મહાવીર. જૈનોએ દુકાનમાં, ઑફિસમાં, ઘરમાં, મુસાફરીમાં ઉપરોક્ત પુસ્તક રાખવું જોઈએ અને છૂટથી તેની પ્રભાવના કરતાં રહેવું જોઈએ. આ પ્રભાવના જિનશાસનની પ્રભાવના છે. એનાથી જબરદસ્ત પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનું ઉપાર્જન થાય છે અને ઉત્તરોત્તર ઉત્તમ સુખો મળવા સાથે પરમપદના શાશ્વત સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે.
મહાવીરની કરુણા વિશ્વના પ્રત્યેક જીવ માટે છે મહાવીરે તો ‘સવિ જીવ કરું શાસનરસી'ની ભાવના ભાવી હતી. તો મહાવીરને મૂઠીભર જૈનો માટે સીમિત કેમ રાખવા? ચાલો, એ કરુણાસાગરને આપણે વિશ્વ સમક્ષ પ્રસ્તુત કરીએ, અને હોંશથી કહીએ – આ છે મહાવીર
અમારા.
પુસ્તક મેળાઓમાં જૈનોનો સમ ખાવા પૂરતો એકાદ સ્ટોલ દેખાય ખરો ?
વૈરાગ્યદેશનાદક્ષ આ. શ્રી હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાના શિષ્ય આ. વિજય કલ્યાાબોધિસૂરિ