________________
સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
-
૫
હજાર પાંચસો પાનાનું “ઉપમિતિ ભવ પ્રપંચ કથા' શીર્ષકથી ભવ્ય જે સમયે જે પાત્ર ભજવે છે એ પળ માટે તો એ મૂળ પાત્ર જેવો જ નાટક લખ્યું હતું અને એ અનેક વખત ભજવાયું હતું.
હોય છે. ભરત મુનિએ પાંચમા વેદ જેવા “નાટ્યશાસ્ત્ર'ની રચના કરી. એ જ વિશ્વશાંતિ માટે જગતને આજે જૈન ધર્મના ત્રણ સિદ્ધાંતો અહિંસા, કક્ષાના નાટ્યગ્રંથ “નાટ્યદર્પણ'ની રચના આચાર્ય હેમચંદ્રાચાર્યના શિષ્ય અપરિગ્રહ અને અનેકાંત વાદની ખાસ જરૂર છે. આ સિદ્ધાંતોનો મહાકવિ આચાર્ય રામચંદ્ર કરી
પ્રચાર જૈન ધર્મ માટે ગૌરવ હતી, ઉપરાંત એમણે
ઘટના છે. જેન ધર્મના અગિયાર જેટલા સંસ્કૃત દીપોત્સવી વિશિષ્ટ અંક
સિદ્ધાંતોને વિશ્વ પાસે નાટકો પણ લખ્યા હતા.
પહોંચાડવા માટે કલાનું આ આ ઉપરાંત અનેક જૈન જૈન તીર્થ વંદના
માધ્યમ ઉત્તમોત્તમ છે. મુનિ અને શ્રાવકો એ
એટલે જો શાસ્ત્રનું નાટ્યરચના કરી છે, ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’નો દીપોત્સવી અંક ઉપરોક્ત શીર્ષકથી
પ્રમાણ ન હોય તો સાહિત્યના એક સ્વરૂપ તરીકે. ઑક્ટોબરની 9૬ મી તારીખે પ્રકાશિત થશે
પરંપરાના આ નિયમની થોડાં સમય પહેલાં જૈન
પુનઃવિચારણા કરવાની . સાહિત્ય અને સ્થાપત્યજ કોઈ પણ ધર્મને સદાકાળજીવંત રાખે છે. મુનિ હેમચંદ્રાચાર્ય અને
વર્તમાનમાં જરૂર છે. આવી # જૈન તીર્થ અને જૈન સ્થાપત્યનું ભારતીય સંસ્કૃતિમાં અનોખું અવધૂત આનંદઘનજીના
પરિસ્થતિમાં કલા સર્જકોએ અને આગવું સ્થાન છે. જીવન ઉપર નાટકો પ્રસ્તુત
પોતાના સર્જનના અસ્તિત્વ થયા હતા, એમાં એ પાત્રોનો જ આ વિશિષ્ટ અંકમાં કેટલાંક પરિચિત અને અપરિચિત સુપ્રસિદ્ધ
માટે કાયદા અને ધર્મની વેશ જૈન મુનિ વેશની લગભગ
અને સીમા ચિન્હરૂપ જૈનોના શ્વેતાંબર-દિગંબર તીર્થોનો મર્યાદામાં રહીને જે શક્ય નજીક હતો, અને જૈન મુનિના
સંશોધનાત્મક દૃષ્ટિથી રંગીન ફોટોગ્રાફ સહિત વિગતે પરિચય હોય એ પગલાં લેવા જે ઉપકરણો દા. ત. ઓઘો કરાવવામાં આવશે.
જોઈએ. કારણ કે આખરે વગેરેનો ઉપયોગ થયો ન આ દળદાર અંકનું સંપાદન કરશે જૈન તીર્થો અને જૈન તો એમની લડાઈ પણ જૈન હતો. આ રીતની પ્રસ્તુતિથી સાહિત્યના અભ્યાસી
ધર્મના સિદ્ધાંતોના પ્રચાર નાટ્ય પ્રસ્તુત કરનારનો ઉદ્દેશ મક ડૉ. રેણુકાબેન પોરવાલ
માટે જ છે, જેની વિશ્વને પાર પડ્યો હતો.
આજે જરૂર છે. આવા ડૉ. અભય દોશી
પ્રચારથી અ-જૈન જૈન ધર્મ ભગવાન મહાવીર ઉપર
જ આ અંકની ઢિંમત માત્ર રૂા. ૬૦/તૈયાર થયેલી ટી.વી. શ્રેણી
તરફ દૃષ્ટિ કરશે અને એ * પ્રભાવના અથવા દીપાવલી પ્રસંગે ભેટ આપવા માટે વધુ નકલ છેલ્લી મિનિટે બંધ કરાઈ હતી,
પ્રચારને આચારમાં જોઈતી હોય તો સત્વરે ઑર્ડર લખાવવા વિનંતિ.. એટલે શક્ય છે કે વિરોધ
પરિવર્તિત કરશે તો લાભ કરનારાઓએ એ જોઈ નહિ
ઇક જ્ઞાનની અનુમોદના ક્ષણજીવી નહિ શાશ્વત છે. એ પૂણ્યકર્મ જૈનોને જ છે. હોય. ઉપાર્જન છે.
આ વિષયમાં વાચકોના રામ, કૃષ્ણ અને બુદ્ધના
વિચારો આવકાર્ય છે. જીવન એ પાત્રો થકી પ્રસ્તુત
મિચ્છામિ દુક્કડ થયા છે અને થઈ રહ્યાં છે. અને આ મહાપુરુષોનો જીવન સંદેશ વર્ષ દરમિયાન વાચકને પ્રબુદ્ધ ભાવ તરફ ગતિ કરાવે એવું વાંચન જગત સુધી પહોંચ્યો છે, પહોંચી રહ્યો છે. ભજવાતા આ પાત્રો આપવા અમે પ્રયત્ન કર્યો છે. છતાં અહીં પ્રગટ થતાં વિચારોથી કોઈને માટે એ ધર્મે કોઈ ઉહાપોહ નથી મચાવ્યો.
મનભેદ કે મનદુઃખ થયું હોય તો અમે અંતઃકરણપૂર્વક આપ સર્વેની ઉપરાંત કલાકાર જે પાત્ર ભજવે છે, એ કલાકાર એ પાત્રનો ઊંડો ક્ષમા માંગીએ છીએ. અભ્યાસ કરે છે, એ પાત્રને આત્મસાત તભવની કક્ષા સુધી કરે છે.
Hધનવંત શાહ એટલે જ આવી અભિનય કલાને પરકાયા પ્રવેશ કહેવાય છે. જે કલાકાર
drdtshah@hotmail.com