Page Text
________________
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૩
પ્રબુદ્ધ જીવન: ગણધરવાદ વિશેષાંક - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
ગ્યારહ સ્થાપના
* * * * * * *
1 આચાર્ય શ્રી તુલસી ગણિ
* [ શ્રી જેન તેરાપંથ સંઘના નવમાચાર્ય શ્રી તુલસીજી એક મહાન ક્રાંતિકારી જૈનાચાર્ય હતા. એમની પ્રેરણાથી વિશ્વની એક
માત્ર જૈન યુનિવર્સિટી-જેન વિશ્વભારતી વિશ્વ વિદ્યાલયની સ્થાપના લાડનુમાં થઈ હતી. રૂઢ સામાજિક કુરૂઢિઓના પરિવર્તન અને નશામુક્તિ માટે એમણે અલખ જગાવેલો. નૈતિક ક્રાંતિ માટે અને જૈન ધર્મને જનધર્મ બનાવવા એમણે ‘અણુવ્રત' આંદોલન શરૂ કરેલું. જૈન આગમોના સંપાદનું ભગીરથ કાર્ય એમણે પોતાના ઉત્તરાધિકારી આચાર્ય મહાપ્રજ્ઞજી સાથે કર્યું હતું. એમણે હિંદી, પ્રાકૃત અને સંસ્કૃતમાં શતાધિક પુસ્તકોનું સર્જન કર્યું હતું. સાધુ અને શ્રાવક વચ્ચેની કડી સમાન ‘સમણ શ્રેણી'ની સ્થાપના કરી હતી. આજે શતાધિક સમણીજીઓ દેશમાં અને ખાસ કરીને વિદેશમાં જૈન ધર્મના પ્રાચર-પ્રસારનું અભૂત કામ કરી રહી છે. આવા સ્વપ્નદૃષ્ટાની જન્મ શતાબ્દિ આ વર્ષે ઉજવાય રહી છે ત્યારે એમના પુસ્તક ‘ભગવાન મહાવીર'માંથી આ લેખ વિશેષાંકમાં લેવા પ્રાસંગિત ગણાશે. – સંપાદક ]
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* વૈશાખ શુક્લા એકાદશી કે દિન મધ્યમ પાવાપુરી કે મહાસન ચકિત રહ ગએ. ઉનકે મન મેં કુતૂહલ પૈદા હુઆ. વે અપને - ઉદ્યાન મેં ભગવાન ને દૂસરા પ્રવચન કિયા. ઉસમેં ભગવાન્ ને શિષ્ય-પરિવાર કે સાથ ભગવાન્ કે પાસ આએ. “અગ્નિભૂતિ!, ૪ આત્મા કે અસ્તિત્વ કા પ્રતિપાદન કિયા. ઉસ સમય વહાં વિશાલ તુહેં કર્મ કે વિષય મેં સંદેહ હૈ?' યહ કહકર ભગવાન્ ને ઉન્હેં . * યજ્ઞ કા આયોજન હો રહા થા. સોમિલ બ્રાહ્મણ ને ઉસે આયોજિત ચિન્તન કી ગહરાઈ મેં ઉતાર દિયા. મેરે સર્વથા અજ્ઞાત પ્રશ્ન કો * * કયા થા. ઉસમેં ભાગ લેને કે લિએ અનેક વિદ્વાન આએ. ઉનમેં ઇન્હોંને કેસે જાન લિયા? ક્યા યે પ્રત્યક્ષજ્ઞાની હૈ? યે પ્રશ્ન ઉનકે ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમ મુખ્ય વિદ્વાન થે. ઉન્હોંને ભગવાન્ કી ગાથા મન મેં ઉભરે. લોહ ચુંબક જૈસે લોહે કો ખીંચતા હૈ જૈસે હી
સુની. વે ભગવાન કો પરાજિત કરને મહાસન ઉદ્યાન મેં પહુંચે. ભગવાન્ ને ઇન્દ્રભૂતિ કો અપની ઓર ખીંચ લિયા. ઉસ સમય આ * ભગવાન્ ને ઉન્હેં દેખકર કહા-ઇન્દ્રભૂતિ! તુણ્ડ આત્મા કે ભગવાન્ ને કર્મ કી વ્યાખ્યા કી. જીવ અપને પુરુષાર્થ સે સૂક્ષ્મ * * અસ્તિત્વ મેં સંદેહ હે. ક્યોં, યહ સચ હૈ ?' ભગવાન્ કી બાત પરમાણુઓં કો ખીંચતા હૈ. વે પરમાણુ ક્રિયા કી પ્રતિક્રિયા કે સુન ઇન્દ્રભૂતિ સ્તબ્ધ રહ ગએ. ઉનકે મન મેં છિપે હુએ સન્દહ રૂપ મેં જીવ કે સાથ રહ જાતે હૈ, ઈસ પ્રકાર વર્તમાન કા પુરુષાર્થ :
કા ઉદ્ઘાટન કર ભગવાન્ ને ઉન્હેં આકર્ષિત કર લિયા. ઔર અતીત કા પુરુષાર્થ કર્મ બન જાતા હૈ. ભગવાન્ કી .. * ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમ બોલે-ભંતે! ક્યા આત્મા છે? આપ કિસ પ્રત્યક્ષાનુભૂતિ મેં અગ્નિભૂતિ કા મન એકરસ હો ગયા. વે અપને ૪ આધાર પર અસ્તિત્વ બતલા રહે છે?'
પરિવાર કે સાથ ભગવાન કે શિષ્ય બન ગએ. ઇસ પ્રકાર - ભગવાન્ ને કહા-“ગૌતમ! મૈને આત્મા કા પ્રત્યક્ષ કિયા વાયુભૂતિ આદિ વિદ્વાન એક-એક કર આતે ગએ ઔર અપને
હે. મેં પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન કે આધાર પર હી આત્મા કા અસ્તિત્વ બતલા અપને શિષ્ય-પરિવાર કે સાથ ભગવાન કે શિષ્ય બનતે ગએ. . % રહા હું.'
વાયુભૂતિ કે આને પર ભગવાન ને જીવ ઔર શરીર કી ૪ * ‘ભંતે! મેં તર્કશાસ્ત્ર કા અધ્યેતા હું. ક્યા આપ તર્ક કે આધાર ભિન્નતા કા પ્રતિપાદન કિયા. પર આત્મા કા અસ્તિત્વ કા પ્રતિપાદન નહીં કરતે?'
ભગવાન્ ને કહા-“યૂલ દૃષ્ટિ સે સૂક્ષ્મ કા નિર્ણય નહીં કિયા “ગૌતમ! આત્મા અમૂર્ત હોને કે કારણ ઇન્દ્રિય ગમ્ય નહીં જા સકતા. શરીર ધૂલ હૈ, મૂર્ત હૈ. જીવ સૂક્ષ્મ હૈ, અમૂર્ત હૈ. જ હૈ. તર્ક દ્વારા ઇન્દ્રિયગમ્ય વિષયોં કો હી સિદ્ધ કિયા જા સકતા યદિ દોનોં એક હો તો ઇન્હેં દો માનને કા કોઈ પ્રયોજન નહીં
રહતા. ઇન્દ્રિયોં કી સહાયતા કે બિના મેં દેખ રહા હૂં કિ જીવ તર્ક પ્રત્યક્ષ કે સામને નત હો ગયા. ઇન્દ્રભૂતિ અપને પાંચ શરીર સે ભિન્ન છે. યદિ જીવ શરીર સે ભિન્ન નહીં હોતા તો ઇન્દ્રિયોં , સો શિષ્યો કે સાથ ભગવાન્ કી શરણ મેં આ ગએ.
કી સહાયતા લિએ બિના મેં જ્ઞાન નહીં કર પાતા.' % અગ્નિભૂતિ ને ઇન્દ્રભૂતિ કી દીક્ષા કા સંવાદ સુના. વે આશ્ચર્ય વ્યક્ત કે આગમન પર ભગવાન્ ને પાંચ ભૂતોં કે અસ્તિત્વ
* * * *
* * * * * * *
* * * * * * * * * *
* * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
| SR No. | 525998 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 2013 Year 61 Ank 01 to 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dhanvant Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 18 MB |