Prabuddha Jivan 2013 Year 61 Ank 01 to 12

SR No.: 525998
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2013
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 18 MB

Page 28

૨૮.
પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધી સ્મૃતિ ચિંતન વિશેષાંક
જાન્યુઆરી, ૨૦૧૩
બોલી ચૂક્યો છું, કારણ કે હું જીવન અંગેના તેમના દર્શનની કોઈ રહ્યા છે. હું કદાચ તેમના સત્ય સાથે સહમત ના થઈ શકું, પરંતુ હું પણ ચીજ સાથે સહમત થતો નથી. પરંતુ જે દિવસે તેમને ઠાર કરવામાં એવું ના કહી શકું કે, તેઓ સત્યનિષ્ઠ નહોતા. તેમને માટે સત્ય જે આવ્યા-ત્યારે હું સત્તર વર્ષનો હતો-અને મારા પિતાજી મને રડતો હોય તે, તેઓ એ સત્યથી સભર હતા. એ તદ્દન જુદી બાબત છે કે, જોઈ ગયા હતા.
મને તેમનું સત્ય કશા કામનું લાગતું નથી, એ મારી સમસ્યા છે, એમની તેમણે પૂછેલું, “તું મહાત્મા ગાંધી માટે રડે છે? તું તો હંમેશાં નથી. તેઓ ક્યારેય જૂઠું બોલ્યા નથી. જે સત્યમાં હું તમને સતત છલાંગ તેમના વિરૂદ્ધ દલીલો કરતો આવ્યો છે.” મારો આખો પરિવાર ગાંધીવાદી લગાવવા દબાણ કરી રહ્યો છું, એ સત્ય અંગે તેઓ કશું જ જાણતા નહોતા. હતો. તેઓ બધા જ તેમના રાજકારણને અનુસરીને જેલમાં જઈ છતાં, હું તેમની સત્યનિષ્ઠાને ચાહું છું. આવેલા, હું જ એક માત્ર કાળું ઘેટું હતો, અને બેશક એ બધાં ધોળાં તેઓ એવા માણસ હતા, જેઓ મારી સામે સહમત થઈ શક્યા ના ઘેટાં હતા. સ્વભાવિક રીતે તેમણે મને પૂછયું, “તું શા માટે રડે છે?' હોત કેઃ “વિચાર કરતા પહેલાં કૂદકો લગાવો. ના તેઓ, વાણિયા
મેં કહ્યું, “માત્ર રડતો જ નથી, પરંતુ હું તેમની સ્મશાન યાત્રામાં ભાગ હતા. તેઓ પોતાના દરવાજાની બહાર પગલું મૂકતા પહેલાં સેંકડો લેવા પણ ઈચ્છું છું. મારો સમય ના બગાડશો કારણ કે મારે ટ્રેઈન પકડવાની વખત વિચારતા હશે, ત્યાં છલાંગ લગાવવાની તો વાત જ ક્યાં કરવી. છે અને આ છેલ્લી ટ્રેઈન છે, જે ત્યાં સમયસર પહોંચાડશે.”
તેઓ ધ્યાનને સમજી શક્યા નહોતા, પરંતુ એમાં એમની કોઈ ભૂલ તેમને વધુ આશ્ચર્ય થયું-તેમણે કહ્યું, “હું માની જ શકતો નથી! તું નહોતી. તેમને એવા એક પણ ગુરુનો ભેટો થયો નહોતો જે તેમને ગાંડો થઈ ગયો છે?'
ચિત્ત શૂન્યતા અંગે બતાવી શકે, અને એ સમયે એવા લોકો જીવતા મેં કહ્યું, “આપણે તેની ચર્ચા પછી કરીશું. ચિંતા ના કરશો. હું હતા. પાછો આવું છું.”
મહેરબાબાએ પણ એકવાર ગાંધીને પત્ર લખ્યો હતો. એ તેમણે અને તમે જાણો છો, જ્યારે હું દિલ્હી પહોંચ્યો ત્યારે મસ્તો પ્લેટફોર્મ પોતે લખ્યો નહોતો. કોઈકે તેમના વતી લખ્યો હશે કારણ કે, તેઓ પર મારી રાહ જોઈને ઉભા હતા. તેમણે કહ્યું, ‘મેં વિચારેલું કે ભલે તું ક્યારેય બોલતા કે લખતા નહોતા, માત્ર તેમના હસ્તાક્ષર કરતા હતા, ગમે તેટલો ગાંધીનો વિરોધી રહ્યો, છતાં તને તેમના પ્રત્યે અમુક તેમની સહી કરતા હતા. માત્ર થોડા લોકો જ મહેરબાબા શું કહેવા પ્રકારનો આદર તો છે જ! મારી આ જ ભાવના હતી...”
માંગે છે તે સમજી શક્યા હતા, કારણ કે મહેરબાબાએ કહ્યું હતું, “હરે પછી તેણે કહ્યું, “એવું કદાચ હોય પણ ખરું અને ના પણ હોય,” કૃષ્ણ, હરે રામ'નું રટણ કરવામાં તમારો સમય ના બગાડો, તે તમને પરંતુ મેં એવું માનેલું, અને આ તારા ગામ પાસેથી આવતી છેલ્લી બિલકુલ મદદરૂપ થશે નહીં. જો તમે ખરેખર જાણવા માગતા હો તો મને ટ્રેઈન હતી-એટલે જો તું આવવાનો હો તો તારે આ જ ટ્રેઈનમાં આવવું જાણ કરજો, હું તમને બોલાવીશ.” પડે એ હું જાણતો હતો. નહીંતર તું ના આવે. એટલે હું તને લેવા એ લોકો બધા હસ્યા હતા. તેમણે વિચારેલ કે, આ ઉદ્ધતાઈ છે. આવ્યો છું. અને મારી ભાવના સાચી હતી.'
સામાન્ય લોકો આવું જ વિચારે-અને સ્વાભાવિક રીતે જ એ ઉદ્ધતાઈ મેં તેમને કહ્યું, ‘જો તમે મારી સાથે અગાઉ મારી લાગણી અંગે ભર્યું લાગે તેવું હતું. પરંતુ એ ઉદ્ધતાઈ નહોતી, એ કરૂણા હતી. વાત કરી હોત તો મેં તમારી સાથે દલીલો કરી ના હોત. પરંતુ તમે વાસ્તવમાં અતિશય કરૂણતા હતી. અને અતિશય હોવાને કારણે એ હંમેશાં મને સમજાવવા પ્રયત્નો કર્યા છે અને ત્યારે એ લાગણીનો ઉદ્ધતાઈ લાગતી હતી. પરંતુ ગાંધીજીએ ટેલીગ્રામ કરી અને ના પાડી સવાલ રહેતો નથી. એ કેવળ દલીલનો સવાલ બની જાય છે. કાંતો હતી, ‘તમારી દરખાસ્ત બદલ આભાર, પરંતુ હું મારા માર્ગનું જ તમે જીતો અથવા તો બીજી વ્યક્તિ જીતે. જો તમે એકવાર પણ અનુસરણ કરીશ,” જાણે એમનો કોઈ માર્ગ હતો. એમનો કોઈ માર્ગ લાગણીનો ઉલ્લેખ કર્યો હોત તો મેં એ વિષયને છેડ્યો જ ના હોત, જ નહોતો. કારણ કે તેમાં કોઈ દલીલને અવકાશ નથી.’
પરંતુ એમની કેટલીક ચીજોનો આદર કરું છું અને મને ગમે છે- તેમની ખાસ કરીને-નોંધાયેલું રહે એટલે-હું તમને કહેવા માંગું છું કે, સ્વચ્છતા. હવે તમે કહેશો કે, “આટલી સામાન્ય બાબતનો આદર?' મહાત્મા ગાંધીજીની ઘણી ચીજો એવી છે જેને મેં ચાહી છે, અને મને ના, એ સામાન્ય બાબત નથી ખાસ કરીને ભારત માટે, જ્યાં સંતો, ગમી છે. પરંતુ તેમના આખા જીવન દર્શન સાથે હું સહમત નથી. મેં કહેવાતા સંતો, તમામ પ્રકારના કૂડા કચરા વચ્ચે જ જીવતા હોવા એમની એવી ઘણી ચીજોની પ્રશંસા કરી છે, જેની ઉપેક્ષા થઈ છે. એટલે જોઈએ એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે. ગાંધીજીએ સ્વચ્છ રહેવાની આ બરાબર નોંધી રાખો.
કોશિશ કરી. તેઓ દુનિયાના સૌથી સ્વચ્છ અજ્ઞાની માણસ હતા. મને મને તેમની સચ્ચાઈ ગમી છે. તેઓ ક્યારેય જૂઠું નથી બોલ્યા; તેમની સ્વચ્છતા ગમે છે. તમામ પ્રકારના જૂઠાણાંઓની વચ્ચે પણ તેઓ તેમના સત્યમાં અડગ મને એ પણ ગમે છે કે, તેઓ તમામ ધર્મોનો આદર કરતા હતા.