Prabuddha Jivan 2008 Year 18 Ank 01 to 12

SR No.: 525993
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2008
Total Pages: 304
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 15 MB

Page 79

ક, સાઈના દાણા : છ
Regd. With Registrar of Newspaper for India No.RNI 6067/57 વર્ષ : (પ0) + ૧૮ 0 0 એક : ૪
- તા. ૧૬ એપ્રિલ, ૨૦૦૮ - ૦ ૦ ૦ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું માસિક મુખપત્ર
tી અટક કરી શકાય છે. એ જ
ફી
જે
આ યોજી હતી
.
છે
પ્રભુ& QUO6i
પ્રબુદ્ધ જીવન પાક્ષિક ૧૯૩૯થી ૧૯૮૯:૫૦ વર્ષ ૦ ૦ વાર્ષિક લવાજમ રૂ.૧૨૫/-૦ ૦ છુટક નકલ રૂા. ૧૦-૦૦ તંત્રી - ધનવંત તિ. શાહ
છે. તેના "
રીતે જાય છે. આ
આપણો અમૂલ્ય સાંસ્કૃતિક વારસો
પ્રાચીન હસ્તપ્રતો હસ્તરેખા'નું શાસ્ત્ર જાણવા આપણે જેટલા ઉત્સુક છીએ એટલા લગભગ પાંચેક મહિના પહેલાં મુંબઈ એસ.એનડી.ટી. ઉત્સુક “હસ્તપ્રત' શાસ્ત્ર વિશે જાણવા ઉત્સુક છીએ? પ્રાચીન કૉલેજના ગુજરાતીના પ્રાધ્યાપિકા ડૉ. નૂતન જાનીએ મુંબઈમાં હસ્તપ્રતની રેખાઓને ઉકેલવાની વિદ્યા શીખવી એ એક મહાગ્રંથને એક સપ્તાહની આવી લિપિ ઉકેલ શિખવાની કાર્યશિબિર યોજવાનો જીવનદાન આપવા જેટલું પૂણ્યકાર્ય છે.
પ્રસ્તાવ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘની કમિટી સમક્ષ મોકલ્યો. અમારી નર્મદા નદીના તીરે એક ગામના એક પંડિત કુટુંબ પાસે કમિટીને એકી અવાજે લાગ્યું કે મુંબઈ જૈન યુવક સંઘે જ્ઞાનોત્તેજક વારસામાં મળેલી ઘણી પ્રાચીન હસ્તપ્રત્રો પડી છે એવા સમાચાર આ ઉમદા કાર્યમાં પૂરો આર્થિક સહકાર આપવો જ જોઈએ અને મળતા આવી પ્રાચીન હસ્તપ્રતોની શોધ કરતા આપણા કેટલાંક માર્ચની ૮ થી ૧૨ મુંબઈમાં આ કાર્યશાળા યોજાઈ. આ કાર્યક્રમનો વિદ્વાન મહાનુભાવો તરત જ એ ગામે પહોંચ્યાં અને એ કુટુંબ વિગતે અહેવાલ આજ અંકમાં ડૉ. નૂતન જાનીએ આપ્યો છે; એટલે પાસે પહોંચી એમને વારસામાં મળેલી હસ્તપ્રતો આપવા વિનંતિ અહીં એની પુનરોક્તિ ઉચિત નથી. ઉપરાંત “પ્રબુદ્ધ જીવન'ના કરી, તો એ પંડિત કુટુંબે કહ્યું કે આપ થોડાં મોડાં પડ્યાં, એ ડિસેંબરના અંકમાં આ જ લેખિકાનો લેખ “પ્રાચીન લિપિ; લેખનકળા પ્રતો હમણાં થોડાં સમય પહેલાં જ અમે નર્મદામાં પધરાવી દીધી, અને હસ્તપ્રત વિદ્યા' પણ જિજ્ઞાસુને વાંચવા વિનંતિ કરું છું જેથી કારણ કે એ હસ્તપ્રતોની લિપિને ઉકેલવા અમે અસમર્થ હતા, આ વિષયનો પૂરો ખ્યાલ આવી શકે. શક્ય હોય તો અમદાવાદ ઉપરાંત શોધખોળ કરી અમે કેટલાંક વિદ્વાનોને એ પ્રતો બતાવી ગુજરાત વિશ્વકોશ ટ્રસ્ટ દ્વારા પ્રકાશન પામેલ પ્રા. જયન્ત છે. ઠાકોર તો એઓ પણ એ લિપિ ઉકેલવા અસમર્થ હતા એટલે અમે એ લિખિત “હસ્તપ્રત વિજ્ઞાન' એ પુસ્તક પણ આ વિષયના જિજ્ઞાસુ નર્મદા માતાને અર્પણ કરી દીધી.”
વાંચે તો આ વિષયના વિશાળ પટનો પૂરેપૂરો પરિચય થશે. આપણા પ્રત્યેક જૈન સંઘો હવે હસ્તપ્રત ઉકેલવાની આ દિશામાં અમારા આશ્ચર્ય વચ્ચે આ કાર્યશાળા ખૂબ જ સફળ રહી અને ગતિશીલ નહિ બને તો આપણા મુનિ ભગવંતો અને વિદ્વ૬ ૨૦ થી ૭૫ વર્ષની ઉંમરના લગભગ ૭૦ જિજ્ઞાસુઓએ સતત મહાનુભાવોએ સર્જેલું અમૂલ્ય સાહિત્ય જે અત્યારે એ સમયની પાંચ દિવસ રોજના પાંચ પાંચ કલાક આ વિદ્યા વિશે જાણવાનો લિપિમાં જૈન ભંડારોમાં સમાયેલું અને સચવાયેલું પડ્યું છે; જે અને શીખવાનો સફળ પ્રયત્ન કર્યો. હસ્તપ્રતોની સંખ્યા લગભગ વીસ લાખથી વધુ છે, એમાંની ઘણી ૧૭૫૫માં ઈલોરાની ગુફામાં અંગ્રેજો એ બ્રાહ્મી લિપિ જોઈ
સો વરસ પછી, જો આ પ્રતોને ઉકેલનારા તૈયાર નહિ થાય તો અને આ દિશામાં સંશોધનના દરવાજા ખૂલવા લાગ્યા. પ્રાચીન - ઉધઇને અથવા આવા જળાશયોને સમર્પિત થઈ જશે. બ્રાહ્મી લિપિમાંથી જુદી જુદી લિપિઓ ઉતરી આવી; સમયના વહેણ
ઉપર જે નર્મદા નદીનો દાખલો આપ્યો એ પ્રસંગ અમદાવાદની સાથે આ લિપિના આકારો બદલાતા રહ્યા, એટલે ત્યાર પછીના આવી સંસ્થા એલ.ડી. ઈન્સ્ટીટયૂટના નિયામક પ્રાચીન શાસ્ત્રોના સમયે સમયે એ લિપિ ઉકેલવાનું કાર્ય અઘરું બનતું રહ્યું, પરંતુ જ્ઞાતા ડૉ. જિતેન્દ્રભાઈ બી. શાહે મુંબઈમાં યોજાયેલ “હસ્તપ્રત શાસ્ત્રોના મૂલ્યને સમજનારા આ લિપિ ઉકેલનું કાર્ય કરતા રહ્યાં કાર્યશાળા'ના ઉદ્ઘાટન પ્રવચનમાં આપ્યો હતો.
અને એ શાસ્ત્રો આપણી પાસે પહોંચતા રહ્યાં.