________________
ર૦ ધાર કેશ લાલા
- પ્રબદ્ધ જીવન
તા. ૧૬ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૮ ભાવનગરથી પ્રગટ થતાં “જેન' સાપ્તાહિકના અગ્રલેખ તથા અન્ય હિંમતને હું તેમને મારા માટેની એક નવી કેડી કંડારનાર તરીકે લેખ લખવાની પ્રવૃત્તિ તો ચાલુ જ હતી. હૃદયની બિમારી વર્ણવું તો યોગ્ય જ છે ને? જો કે એ વખતે તો આ કેડી મને ક્યાં (એન્જાઈના) માટે હૃદયરોગ નિષ્ણાત અને જૂની પેઢી સાથે લઈ જશે તે પણ ખબર નહોતી પણ પિતાશ્રીના આશીર્વચન અને સંકળાયેલ ડૉ. સવજીભાઈ પટેલની સારવાર ચાલુ હતી. એક દિવસ આશીર્વાદથી થોડીક રઝળપાટ પછી વિશ્વવિખ્યાત Indian વધુ તકલીફ લાગતાં ડૉક્ટર સાહેબને ઘરે બોલાવેલ અને તેમણે Institute of Management, Ahmedabad માં(IIMA) સિવીલ ચેક કરીને હળવો હૃદયરોગનો હુમલો એવું નિદાન કરી ઘરે આરામ એન્જિનિયર તરીકે Temporary અને પછી કાયમી નોકરી મળી કરવાની સલાહ આપી. પણ ડોક્ટર સાહેબ પિતાશ્રીની ફરજ અને ૩૧વર્ષ પછી પૂર્ણ સંતોષ સાથે નિવૃત્ત થયો અને હાલ પ્રત્યેની નિષ્ઠા અને ચીવટથી વાકેફ હતા, અને પિતાશ્રીએ જૈન'ના પેન્શન મળતાં જીંદગી ખૂબ સરસ રીતે ગોઠવાઈ ગયેલ છે એમ સાપ્તાહિક લેખ લખવાની રજા માગેલ. ડૉક્ટર સાહેબનું ખાસ કહું તો અતિશયોક્તિ નથી. પેન્શન વત્તા અગાઉ જણાવ્યા કહેવું હતું કે રતિભાઈ માટે વાચન અને લેખન તો વિટામીનની મુજબના અપરિગ્રહના મળેલ ગુણોને લીધે સોનામાં સુગંધ જેવું ગરજ સારે છે અને તેમણે પિતાશ્રીને આ અંગે ખાસ છૂટ આપેલ. લાગે છે. ઉપરાંત પિતાશ્રીને મુલાકાતીઓને પણ થોડા સમય માટે મળવા પિતાશ્રીની અપરિગ્રહની વિચારસરણીનો એક વધુ પરિચય દેવા છુટ આપી અને અમને પરિવારને પણ આ વિશે યોગ્ય થયો. અમારા અમૂલ સોસાયટીના મકાનના નકશા બનાવતી માર્ગદર્શન આપ્યું. ટૂંકમાં આ લખવાનો આશય પિતાશ્રીની કામ વખતે (૧૯૬૪/૬૫માં) તે વખતના પ્રમાણમાં સોંઘવારીના પ્રત્યેની ચીવટ તથા નિષ્ઠાનો છે.
સમયમાં સગા સંબંધીઓના સાથ અને સહકારથી અગાઉ થોડી મારી અંગત પણ વિષયને સંલગ્ન વાત લખું તો અસ્થાને વસંતકુંજ સોસાયટીમાં ખરીદેલ જમીન વેચીને અમૂલ સોસાયટીમાં નહીં ગણાય. હું ૧૯૫૯માં સિવીલ એન્જિનિયર થઈને P.W.D. લોન મળે તેમ હોઈ પ્લોટ ખરીદ્યો. તે ઉપર મકાનના પ્લાન ની સરકારી નોકરીમાં જોડાયેલ. સરકારી અને તે પણ એન્જિનિયર બનાવવા માટે હું જે ખાનગી કંપનીમાં નોકરી કરતો ત્યાં તે તરીકેની નોકરી કરતાં કરતાં મેં જે સાંભળેલ તે સ્વયં અનુભવ્યું. વખતના જાણીતા સ્થપતિ શ્રી મધુકર ઠાકોરનો અંગત પરિચય ફરજ પ્રત્યે સભાનતા અને નિષ્ઠા વગર ચાલે. બે નંબરના પૈસા હોઈ તેમને તે માટે રોકેલ. તેઓએ બે-ત્રણ જાતનાં જુદા જુદા આસપાસની આ દુનિયા. એટલે પગાર વત્તા બે નંબરના પૈસા પ્લાન તૈયાર કરી આપેલ. એકદમ સાદો અને એકદમ આધુનિક મળે તેવી આ કાયમી નોકરી. મને પોતાને આ વાતાવરણમાં અને વિશાળ જગા રોકતો પ્લાન બનાવેલ તેમાં પિતાશ્રીએ ખૂબ ગૂંગળામણ થવા લાગી અને પિતાશ્રી સાથે આ અંગે ચર્ચા સ્થપતિ સાથે યોગ્ય ચર્ચા કરી એકે એક ઈંચનો ઉપયોગ થાય કરી. ખાસ એટલા માટે કે પિતાશ્રીએ પરિવાર માટે કરેલ અથાગ તેવો સરળ અને જરૂર પૂરતાં જ દરેક રૂમો જેવા કે ડ્રોઈંગ રૂમ, બેડ સંઘર્ષ પછી હું સૌથી મોટો હોઈ મારી ફરજ બને કે તેઓને આર્થિક રૂમ, રસોડું, બાથરૂમ વિગેરે વાળો પ્લાન મારી સાથે પોતાના જવાબદારીમાંથી થોડાં મુક્ત કરું. અને આવી કાયમી નોકરી સૂચનો આપી બનાવરાવ્યો. ફર્નિચર વિગેરેની ગોઠવણમાં પણ ખરેખર તો કેમ છોડાય? પિતાશ્રીએ મારી વ્યથાને યોગ્ય ગણી ખૂબ સાદાઈ, ટકાઉપણું વિગેરેનો અમલ કર્યો. આ લખવાનો મને નિઃસંકોચપણે કોઈ ખાનગી નોકરી મળે કે તૂર્ત જ આ નોકરી આશય પણ પિતાશ્રીની અપરિગ્રહની ભાવના અને દૂરંદેશીપણું છોડી દેવા સમર્થન આપ્યું. સાથે સાથે એ પણ હૈયાધારણ આપી દર્શાવવાનો છે. આજે પણ અમો સૌ આ વિચારસરણીનું જ પાલન છે બહુ લાંબી ચિંતા ન કર. સૌ સારા વાના થશે. ઉપરવાળો બધું કરીએ છીએ. ગોઠવી આપશે. આનાથી મારો આત્મવિશ્વાસ ખૂબ વધી ગયો, ઉપરોક્ત પ્રસંગો ઉપરાંત એક નાનો પ્રસંગ બહેન માલતીના જાણવાં છતાં કે સરળ (!) વાતાવરણ છોડી સંઘર્ષમય વાતા- અનુભવનો અહીં ટાંકું છું. ચિ. માલતી પિતાશ્રી સાથે મદદનીશ વરણમાં પ્રવેશ કરવાનો છે. મેં નાની ખાનગી કંપનીમાં નોકરી તરીકે આ. ક. પેઢીમાં (પટણીની ખડકી, ઝવેરીવાડ) નોકરી કરતી મળતા સરકારી નોકરી છોડી દીધી. પિતાશ્રીની આ સાહસભર હતી. એક વખત ઉનાળામાં પિતાશ્રીએ માલતીને નજીકની પોસ્ટ
તમારા મામા ના કાકા મામા ના કાકા
“જેનામાંતીવ્ર અને વ્યાપક સંવેદનશીલતા અને એને વાચા આપવાની પ્રતિભા હોય એ મહાકવિ બની શકો, જેનામાં ભવિષ્યનાં પગલાં પારખવાની આર્ષદષ્ટિ જાગી હોય, તે મહર્ષિ બની શક; એ જ રીતે જેના અંતરમાં સમસ્ત પ્રજાનાં દુ:ખનાં સંવેદનોને ઝીલવાની અને એની સાથે એકરૂપતા સાધવાની અપાર કરુણા હોય. એ જ વ્યકિતગત રીતે મહાન નેતા બની શકે. આ બાબત માત્ર બૌદ્ધિક તાકાતને ખીલવવાની નહી, પણ હૃદયને મહાસાગર જેવું વિશાલ બનાવવાની છે. કારણ છે ઘરતિલાલ ડી. દેસાઈ
ન
નનનન