________________
૩૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬ આંગસ્ટ, ૨૦૦૨૩
છે અથવા સુખનો આભાસ થાય તો તે પણ નાશવંત પ્રકારનું તુજ વાણીથી મેં કહ્યા ભવિ ધ્યાવો રે, હોઈ શકે. જે ભવ્યજીવનો અંતિમ હેતુ કે ધ્યેય કાયમી સહજ- નિજ ગુણ દ્રવ્ય પ્રજાય પરમ પદ પાવો રે; સુખાનંદનો છે, તેને સાધન શુદ્ધિ પણ હોવી ઘટે. એટલે અનુભવી
પર ગુણ પ્રજાયનું ભાવિ ધ્યાવો રે, જ્ઞાનીઓએ પ્રમાણિત કરેલ સત્-સાધનોનો સદુપયોગ ઉલ્લાસ
મમત તજ સુખ થાય પરમ પદ પાવો રે....૮ ભે૨ અને ભાવપૂર્વક થવો ઘટે, જેથી ધ્યેયની સિદ્ધિ સરળતાથી
જાયું આતમ સ્વરૂપમેં ભવિ ધ્યાવો રે; થઈ શકે.
વલી કીધો નિરધાર પરમ પદ પાવો રે, રત્નત્રયી વિગું સાધના ભવિ શ્રાવો રે,
ચરણે નિજ ગુણ રમણમાં ભવિ શ્રાવો રે, નિફલ જાણ સદાય પરમ પદ પાવો રે;
તજી પર રમણ પ્રચાર પરમ પદ પાવો રે....૯ રત્નત્રયી શિવ સાધના ભવિ શ્રાવો રે,
શ્રી અરિહંત પ્રભુની ધર્મદેશના સાંભળી અથવા આત્માનુભવી સાધી ભવિ શિવ પાય પરમ પદ પાવો રે ...૬
જ્ઞાનીનો બોધ શ્રદ્ધાપૂર્વક બહુમાનથી સ્વીકારી સાધક નીચે શુદ્ધાતમ જાયા વિના ભવિ શ્રાવો રે,
મુજબનો નિર્ધાર કે નિશ્ચય ઉલ્લાસપૂર્વક વ્યક્ત કરે છે. પરપદ મળત ઉપાય પરમ પદ પાવો રે;
હે પ્રભુ! આપના અપૂર્વ બોધથી હવે મને જાણ થઈ છે કે રાગાદિ વશ જીવ એ ભવિ શ્રાવો રે,
સ્વ' દ્રવ્ય, ગુણ, પર્યાય અને ‘પરી’ દ્રવ્ય, ગુણ, પર્યાય દરઅસલપણે કીધા અનેક ઉપાય પરમ પદ પાવો રે...૭
શું છે. ઉપરાંત “સ્વ' દ્રવ્ય (ચેતન) અને ‘પર' દ્રવ્ય (જડ) વચ્ચે શું સ્તવનકારે ઉપરની બે ગાથાઓમાં ‘પર' પદ ટાળી, “સ્વ” પદની તાત્વિક ભેદ છે એ પણ જાણ્યું. અથવા મારું શું છે અને શું નથી આરાધના સમ્યક્દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રાદિ સત્-સાધનોથી કરવાની તેના ભેદનું રહસ્ય કે મર્મ મને આપના બોધથી માલુમ પડ્યું છે. ભલામણ કરી છે, તે જોઈએ.
મને હવે ખાતરી થઈ છે. “પર' દ્રવ્યની મમતા છૂટી જવાથી અથવા દરઅસલપણે પોતાનું શુદ્ધ સ્વરૂપ શું છે અને શું નથી તે “હું દેહાદિ સ્વરૂપ છું' એવી ભ્રાંતિ છૂટવાથી મને નિજ ગુણપર્યાયનું ગુરુગમે યથાર્થ જાણ્યા સિવાય જે જીવો અનેક પ્રકારના ઉપાયો જ ધ્યાન વર્તી શકે તેમ છે. હવે મને નિર્ણય અને નિશ્ચય વર્તે છે કે સાધ્યની પ્રાપ્તિ માની પોતાની મતિકલ્પનાથી કે લોકવાયકાથી “સ્વ” દ્રવ્ય-ગુણપર્યાય જ મારું દરઅસલ શાશ્વત સ્વરૂપ છે. હે પ્રભુ! કરતા હોય છે, તેઓની સાધના બહુધા નિષ્ફળ થાય છે, અથવા મને આપના આજ્ઞાધિનપણામાં નિજગુણોનું ધ્યાન વર્તે એવી મારી તેનાથી કાંઈક પુણ્યપ્રકૃતિ ઉપાર્જન થાય, પરંતુ તેનાથી ભવભ્રમણ પ્રાર્થના આપની કૃપાથી સફળ થાઓ! સાથે સાથે હે પ્રભુ! મને અટકતું નથી. અથવા જે જીવો રાગદ્વેષ અને અજ્ઞાનવશ વિવિધ “પર” પુદ્ગલાદિ ભૌતિક સંપદામાં ક્યારેય પણ રમણતા ન થાય પ્રકારની આરાધનામાં તન્મય અને તત્પર થાય છે, તેઓ નિષ્ફ- એવી કૃપા વરસાવશો. ળતાને વરે છે. બીજી રીતે જોઈએ તો લોકિક ક્રિયાઓ મોટાભાગે
ધીર વીર નિજ વીર્યને ભવિ શ્રાવો રે, ભ્રાંતિમય સંપદાની પ્રાપ્તિ માટે કરાય છે, પણ ભવરોગ જવો
રાખી અચલ ગુણ ઠામ પરમ પદ પાવો રે; કઠિન છે.
પર સંગે ચલ નવિ કહું ભવિ ધ્યાવો રે, સમ્યક્દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રરૂપ ત્રિરત્નથી મુક્તિમાર્ગે પગરણ
નહિ પરથી નિજ કામ પરમ પદ પાવો રે....૧૦ માંડી શકાય એવો જ્ઞાનીઓનો અભિપ્રાય છે. આ હેતુથી સાધકનું
હે પ્રભુ! હું આપની સન્મુખ પ્રતિજ્ઞા લઉં છું કે પૈર્યતાથી પ્રાથમિક ધ્યેય ત્રિરત્નનું હોવું ઘટે અને જે જિનવચન ઉપર અતૂટ
ચલાયમાન ન થાય (અચળ) એવી રીતે વીર્ય ગુણ ફોરવી આત્મિક શ્રદ્ધાથી કે આત્માનુભવી સગુરુના બોધથી થઈ શકે. આત્મિક
ગુણસ્થાનકોનું પુરુષાર્થથી આરોહણ કરું. હું ચલાયમાન કે નાશવંત વિકાસ કે મુક્તિમાર્ગના ગુણસ્થાનોનું આરોહણ સમ્યક્દર્શન
‘પર' ભાવ કે “પર' પદાર્થોમાં કદી પણ આસક્ત કે મૂર્શિત ન પછીથી શરૂઆત થાય એવો અભિપ્રાય આત્માનુભવીઓનો છે.
થાઉં. હે પ્રભુ! આપની કૃપાથી બાલવીર્ય મને છૂટી જાય અને પોતાનું “સ્વ'પદ શું છે અને “પર' પદ શું છે તે જાણ્યા સિવાય
મારાથી પંડિતવીર્ય ફોરવાય જેથી મારો આત્મિક વિકાસ અસ્મલિતજીવને શું સાધ્ય છે તેની ખબર કેવી રીતે પડી શકે ? માટે જ
પણે થયા કરે. સાધ્યદૃષ્ટિ નિરંતર લક્ષમાં રાખી વ્યવહારમાં સમ્યક્ સાધના શિવપદ આપી શકે, અન્યથા અશક્યવત્ છે.
પુદ્ગલ ખલ સંગે કર્યું ભવિ થાવો રે, આત્મવીર્ય ચલ રૂપ પરમ પદ પાવો રે;