Page Text
________________
તા. ૧૬ ઑગસ્ટ, ૨૦૦૮ પ્રબુદ્ધ જીવન
| ૨૭ જ જરૂરિયાત હોય છે.
પોતે ખુદ ડાક્ટર, એવી બાઈને પોતાની ચાલાકી ભારે પડી રહી જાત-છેતરામણ :
હતી એનો અહેસાસ નહિ થતો હોય? સાચે જ, માનવી પોતાને પેટોબા ! તારા ઇતિહાસમાં નોંધાયેલું એક અગત્યનું નામ છેતરવામાં ઉસ્તાદોનો ઉસ્તાદ હોય છે. રાજા મહંમદ બેગડાનું છે, જે સૂતી વેળા પણ, પથારીની બન્ને વંદનીય, સહનશીલ જઠર! માનવી તારા પર જે સીતમ કરે બાજુ પકવાન કે મિષ્ટાનની સગવડ રાખતો, કે જેથી રાતે, અડધી છે, તે તું શક્ય હોય ત્યાં સુધી મૂંગે મોઢે સહન કરી લે છે. ન ઊંઘમાં પણ, એ કાંઈ ને કાંઈ મોંમાં મૂકી શકે ! દિવસના ભરચક છુટકે જ તું કાંઈ બોલે છે, એ હું જાણું છું. ક્યારેક તારી દિવાલ ભાણાં ઝાપટી જનાર મહંમદ, રાતે ઊંઘમાં કઈ રીતે ખાઈ શકે, સૂજી જાય છે; ક્યારેક નીચલે છેડે લાગેલી નાની આંતમાં પણ એ મારી તો કલ્પના બહારની વાત છે. પરંતુ રાતે જાગીને, ફ્રીજ સોજો આવી જાય છે. ક્યારેક તું બળવો કરી વધારે ખવાયેલો ખોલીને આઈસ્ક્રીમ ખાનાર, મારા જ બે અમેરિકન મિત્રોને તો આહાર વમન કરીને બહાર ફગાવી દે છે. ‘મારાથી હવે સહન થતું હું ઓળખું જ છું. એક દેશી બહેનને પણ ઓળખતો હતો. એ નથી.” “મને આરામ કરવા દો', એવું તું માનવ-સ્વામીને આ હતાં ડૉક્ટર, પરંતુ પોતેજ દર્દી ડાયાબિટીસનાં અને મેદવૃદ્ધિનાં! પ્રતિક્રિયા દ્વારા જણાવવા માગે છે. સ્વામી સમજદાર હોય તો પહેલીવાર મને ક્લિનીકમાં મળ્યાં, ત્યારે મેં એમનું વજન કાંટા આહારમાં જલદ પદાર્થો બંધ કરે છે, યા ઉપવાસ કરે છે. નાસમજ પર જોઈને નોંધ્યું અને એમનો સવારથી રાતનો ખોરાક બારીકાઈથી હોય તો “એન્ટાસીડ' ટીકડી કે પ્રવાહી લઈને, કામચલાઉ તારી પૂછી, કેસ-પેપર પર નોંધ્યો. પછી એમને તપાસ્યાં. એમની બોલતી બંધ કરીને, પોતાની મનગમતી વાનગીઓ ખાતો જ બ્લડસુગર તપાસી; એમના બધા રિપોર્ટ વાંચ્યા; આહારમાં રહે છે. જીભ-લોલુપને ‘જીત સર્વ, જીતે રસેંદ્રિય'નો ખ્યાલ ક્યાંથી સુધારો સૂચવ્યો અને કસરતો સહેલાઇથી કરી શકે એવી શીખવાડી. હોય? કેટલાક રસોઈના રસિયાઓ તો એવું મનાવવા પણ પ્રયત્ન દશ દિવસ પછી પાછાં બોલાવ્યાં. નિર્ધારીત દિવસે એ આવ્યાં, કરે, કે, “જુઓ! ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનું એક નામ રસેશ્વર હતું જ ત્યારે એમનું વજન તપાસતાં લેશમાત્ર પણ ઘટાડો ન જણાયો. ને! એમની જેમ આપણે પણ ખાઈપીને લહેર કરવાની છે!' એવા બ્લડ-સુગર પણ લગભગ પહેલાં જેટલી જ જણાઈ. મારો અંદાજ નાસમજને કોણ સમજાવે કે શ્રીકૃષ્ણ તો સમગ્ર જીવનને ઉત્સવ હતો કે વજન ચાર કિલો તો ઘટશે જ; લોહીની સાકર ૨૮૦ બનાવવાની, ફક્ત જીભથી જ નહિ, બધી ઈન્દ્રિયોથી રસપાન પરથી ૨૦૦ પર તો આવશે જ. પરંતુ, અફસોસ! ડૉક્ટર કરવાની, વાત કરી ગયા. ખેલકૂદ નાચગાનની વાતો પણ એમણે સાહેબાના કહેવા પ્રમાણે એમણે પથ્ય પાળ્યો જ હતો, અને કરી. આપણે વિચારવું એ છે કે એવો આનંદ-ઉલ્લાસ કરીને, વ્યાયામ પણ કર્યો જ હતો; ફાયદો કેમ ન થયો એની વિમાસણમાં સાચી ભૂખ પેદા કરીને પછી આપણે ભાણે બેસીએ છીએ કે મેં વધુ ઝીણવટથી પૂછતાછ કરી. મેં પૂછ્યું: ‘ફરમાવેલાં ખાનપાન શારીરિક શ્રમ વિના જ ખાઈએ છીએ? વળી શ્રીકૃષ્ણ તો પરમયોગી ઉપરાંત તમે સાચે જ જરા પણ, કશું પણ, મોંમાં નાખ્યું જ નથી?” હતા, જેમણે મિતાહારની શીખ આપણને આપી, તે આપણે એમણે જવાબ આપ્યો. “ના ભાઈ! હું એમ નથી કહેતી કે બીજું વિસરી જવાનું? કાંઈ પણ મેં ખાધું જ નથી. મને રાતે ૨-૩ વાગ્યે ઊઠીને ખાખરા, વિનોબાજી કહેતા કે પેટ અડધું ભરાય તેટલું જ ખાવ; થોડી ચેવડો, મીઠાઈ વગેરે જે કાંઈ બરણીઓમાં પડ્યું હોય તે ખાવાની જગ્યા પ્રવાહી ખોરાક માટે પણ રાખો, અને બાકી ખાલી છોડો. આદત છે. પાછલા દશ દિવસમાં પણ આ બધું હું ખાતી જ હતી. એમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે ભોગી ખાઉધરો જ રહે તો રોગી સાચું કહું તો દિવસ દરમિયાન તમે આપેલી ચરી પાળવાને કારણે થવાનો જ. અને રોગી, યોગીની જેમ મિતાહારી ન બને, તો રાતે તો મને વધારે ભૂખ લાગતી; ત્રણ રાત તો મેં બે વેળા ખાધેલું; રોગી જ રહેવાનો. ડૉક્ટર એડવર્ડ યુરીન્ટન કહી ગયા તે પણ એક વાગ્યે અને પાછું ત્રણ વાગ્યે'. આ ગુનાહનો એકરાર સાંભળી, વૈદકીય સત્ય છે કે ફક્ત આસ્વાદ માણવા જાત-જાતની વાનગીઓ સખેદ આશ્ચર્યથી મેં એમને ઠપકાભાવે પૂછયું, ‘તમને પહેલે દિવસે ખાઈને આનંદ મેળવતા રહેવાની કુટેવમાં ફસેલા રહેશો, તો જીભ ખાનપાનનો તમારો ક્રમ પૂછેલો ત્યારે તમે આ મધરાત્રિ પર અનુભવાતો આનંદ જઠરની પીડામાં પરિણમશે. નાસ્તાઓની વાત તો કરેલી જ નહિ! ખરું ને?' આ ડાક્ટરાણીએ પેટ દેવ! આયુર્વેદ પણ તારી સ્વસ્થતાની દુહાઈ આપે છે; કહે જે ખંધુ હસીને મને જવાબ આપ્યો તે આજે પચ્ચીસ વર્ષો પછી છે: “પેટ સાફ તો રોગ માફ'. નિસર્ગોપચાર પણ કહે છે કે પણ હું ભૂલ્યો નથી! એમણે કહ્યું: ‘ડૉક્ટર! તમે તો મને કહેલું માનવીના શરીરમાં રહેલી જીવનશક્તિનો ઘણો બધો ભાગ, વધુ કે સવારથી રાતનો તમારો આહાર-ક્રમ લખાવો. તમે ક્યાં રાતથી પડતા ખોરાકના જથ્થાની જઠરમાંથી આંત તરફી હેરાફેરીમાં સવારનો આહાર પૂછ્યો હતો?' આ નફ્ફટ ઉત્તરથી હું સ્તબ્ધ ખર્ચાઈ જાય છે. આ દુર્વ્યય અટકે, અને જીવનશક્તિનો સંચય થઈ, એમને જોતો જ રહી ગયો. મનમાં થયું, આટલી શિક્ષિત, થાય તો દરેક માનવી સુસ્તી નહિ, ચુસ્તીનો અનુભવ કરે. વળી,
| SR No. | 525993 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 2008 Year 18 Ank 01 to 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dhanvant Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 304 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 15 MB |