________________
- પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૬ જાન્યુઆરી, ૨૦૦૬
સેવામૂર્તિ...ડૉ. રમણભાઈ
ડૉ. રમણીકલાલ દોશી આપણા સહુના વડીલ આદરણીય શ્રી રમણભાઈ શાહ આપણા પ્રયત્નશીલ રહેતા. ચારે બાજુ શાંતિ પ્રસરે તેવો ભાવ સેવતા. સહુ વચ્ચેથી કાયમી દૂર થયા તેનું દુ:ખ કુટુંબમાં તારાબહેન તથા કુટુંબને ૭૫ વર્ષથી ચાલતી યુવક સંઘ સંચાલિત વ્યાખ્યાનમાળા જૈન-જૈનેતર હોય પણ આપણી સંસ્થાઓ અને અમારા જેવી નાની ૪૦ સંસ્થાઓને વિદ્વાનો, સાધુ-સંતો, ઉચ્ચ શ્રેણિના વ્યાખ્યાતાઓ સહર્ષ આવતા. માટે પણ દુ:ખદ પ્રસંગ બની ગયો.
રમણભાઈ પ્રત્યે આદરને કારણે સૌ કોઈ આમંત્રણ પ્રેમથી સ્વીકારતા. અમારી સંસ્થા અને હોસ્પિટલ જોડે સંબંધ ૨૦ વર્ષ ઉપર રમણભાઈ
તા. ૨૩ ઑક્ટોબરે તેમના સ્વર્ગવાસના આગલા દિવસે હોસ્પિટલમાં સાથે રહ્યો.
તેમને મળ્યો. તેમણે કહ્યું, “મારે હવે લખવાનું પૂરું કરવું છું. જૈન ધર્મ પ્રથમ પ્રસંગ : તેઓ કપડવંજ સાતરસુખાથી પાછા વળતાં અને વિશે લખાણ તેમને અતિપ્રિય હતું. છેલ્લે પથારીમાં સૂતાં સૂતાં પણ ચખોદરા આવવા ખાસ આમંત્રણ સ્વીકાર્યું તે પણ ખાસ તકલીફ અને તેમણે લખ્યું. આવા વિનમ્ર, પુરુષાર્થી, વિદ્વાન કાયમમાટે આપણને સમય કાઢીને આવ્યા. ત્યારબાદ તેમના વાલકેશ્વરના નિવાસસ્થાને ફરી છોડી ગયા, મળવા જવાનું થયું. તેઓ મુંબઈ યુનિવર્સિટીના ગુજરાતી વિભાગના સર્વ પર સદભાવ રાખી પોતાના પૂજા-નીતિનિયમ બધે સાચવીને વડા અને હું તો નાના દવાખાનાનો ડોક્ટર પણ, મને મળવા બોલાવ્યો.
જ જીવ્યા અને સંઘ, સમાજ ને સંસ્થાને દોરવણી આપતા રહ્યા. મારી સાદી, સરળ અને નિખાલસ વાત સાંભળી તુરત સંમતિ આપી
દુખીજનોના ઉત્કર્ષ કરવાનું સમાજના સુખીજનો ભૂલી ન જાય માટે અને અંધરાહત-નેત્રયજ્ઞમાં ગુજરાતમાં સહયોગ અપાવ્યો. તે સમયનો
સજાગ રહ્યા. તેમનો સહયોગ આવ્યો. કેટલી ઉદાર ભાવના, વૃત્તિ અને કાર્યદક્ષતા.
સહ કાર્યકર્તા સાથે પ્રેમઆદરભાવ, નાના-મોટા એક છે તે જીવન નેત્રયજ્ઞ પ્રસંગે દરેક જગ્યાએ સહકાર્યકર્તાની કાર્યદક્ષ ટૂકડી લઈ
સામે રાખી કરી દેખાડવું. ખૂબ અંગત અગવડ વેઠી આવતા જ રહ્યા. પછી આદિવાસી વિસ્તારોનાં
આવા પંડિત ધર્મપ્રેમી કોઇની બહુ સેવા લીધા વિના જ કાયમ માટે દાહોદ નર્મદા કાંઠે-કે સુરત-વ્યારા, વેડછા પણ અચૂક આવ્યા. આવા
પોઢી ગયા. એક દિવસ અગાઉ તેમને ખાસ મળવાનું હૉસ્પિટલમાં થયુ કાર્યમાં હૃદયના ભાવ સાથે મુંબઈના સદ્ભાવપ્રેમી અનેક કુટુંબને
ત્યારે સમભાવપૂર્વક તેમણે પ્રસન્નતા વ્યક્ત કરી. શાંતિથી મેં કરેલા દરીદ્રદર્શન કરાવવા આગ્રહપૂર્વક લાવે. રહેવાની, જમવાની અગવડ .
માંગલિકને સાંભળ્યું. હોય પણ આનંદ સાથે નભાવતા આ આપણા રમણભાઈ ઉદાર વૃત્તિ
આવી ઉચ્ચ આત્માને ભાવપૂર્વક શ્રદ્ધાંજલિ. કોટિ કોટિ નમસ્કાર રાખતા.
કરીને સંસ્થા, સમાજ અને પરિવારને નવી શક્તિ, બુદ્ધિ, પ્રેરણા સદા મને તેમનામાં ગાંધીવિચારનું દર્શન થતું. શહેરી લોકોને ગામડાંના
તેમના જીવનમાંથી મળે તે જ ભાવના અને પ્રાર્થના. દુઃખો જાણવા મળે, દુઃખ નજરે જુએ ને દુઃખ દૂર કરવા સહાયરૂપ " થાય તેવી ભાવના તેઓ સેવતા. દેશ પરદેશમાં જૈન ધર્મનો ફેલાવો * થાય. લોકો તે વિશે વાંચે, વિચારે, સમજે, જીવનમાં ઉતારે તે માટે
સ્વ. ડૉ. રમણભાઈ ચી. શાહ મારા ગરુ, મિત્ર અને માર્ગદર્શક
ડૉ. શેખરચન્દ્ર જૈન'
સ્વ. ડૉ. રમણભાઈનું નામ સ્મરણ કરતાં જ ૩૪ વર્ષ જૂનો પંકાયેલી હતી. આ વ્યાખ્યાનમાળામાં આંતરરાષ્ટ્રીય અને રાષ્ટ્રીય કાલખંડ વર્તમાન બનીને ઉભરી આવે છે. લગભગ ૧૯૭૩-૭૪ની કક્ષાના વિદ્વાનો આમંત્રિત થતા. આવી વિશાળ અને મહત્વપૂર્ણ વાત હશે, તે વખતે હું ભાવનગરની કૉલેજમાં પ્રાધ્યાપક અને શ્રી વ્યાખ્યાનમાળામાં મને આમંત્રણ મળતા અપાર આનંદ થયો અને મહાવીર જૈન વિદ્યાલયમાં માનદ્ ગૃહપતિ હતો. તેઓ વિદ્યાલય હું પણ લગભગ એક મહિના સુધી મારું વક્તવ્ય તૈયાર કરી, ટેપમાં સાથે સક્રિય રીતે સંકળાયેલા હતા. એક વખત તેઓ ભાવનગર સાંભળી, સમય વગેરેનું ધ્યાન રાખી તૈયાર થઈને ગયો. પહેલી પધાર્યા, વિદ્યાલયમાં રહ્યા અને મારો પરિચય થયો. મને પણ વખત આટલા મોટા સાક્ષર મંચ ઉપર પ્રબુદ્ધ શ્રોતાઓની વચ્ચે લખવા-વાંચવાનો શોખ અને તેઓ તો હતા મોટા સાક્ષર. તેઓએ બોલવાનો પ્રથમ અવસર હતો. થોડીક મૂંઝવણ હતી, પણ મારા લેખનકાર્યમાં વધારે રૂચિ બતાવી. પહેલી જ મુલાકાતમાં મારા શ્રી રમણભાઈ શાહે પરિચય આપતી વખતે એવી રીતે પ્રસ્તુત કર્યા ઉપર એવી છાપ પડી કે તેઓ અતિ નિખાલસ, સરળ પ્રકૃતિના કે કોઈ સંકોચ રહ્યો નહીં અને પ્રથમ વ્યાખ્યાન જ ખૂબ જ સારી. અને વિદ્યાવ્યાસંગી છે. તેઓએ મારી પ્રકાશિત એક-બે કૃતિઓ રીતે વખાણાયું. આનંદ તો એ વાતનો હતો કે જે વ્યાખ્યાનમાળામાં જોઈ અને મને સલાહ આપી કે હું જે સાહિત્યમાં વધુ ને વધુ કોઈ વક્તાને સળંગ એક-બે વખતથી વધુ બોલાવતા નથી કે અભ્યાસ કરી લેખનકાર્ય કર્યું. અને તેઓએ મને ૧૯૭૪માં મુંબઈ બોલાવવાની સંભાવના રહેતી નથી તેમાં મને સળંગ ૭-૮ વર્ષ યુવક સંઘ દ્વારા ચાલતી પ્રવચન માળામાં વક્તા તરીકે આમંત્રિત સુધી તેઓએ આમંત્રિત કર્યો. વાસ્તવમાં તો હું જ્યારે જ્યારે પણ કર્યો. યુવક સંઘની આ વ્યાખ્યાનમાળા એટલે ભારતમાં સર્વાધિક વ્યાખ્યાન આપવા ગયો ત્યારે એમ માનીને જ ગયો કે હું કંઈક "પ્રસિદ્ધ અને જ્ઞાનગંગાને પ્રવાહિત કરનાર વ્યાખ્યાનમાળા તરીકે શીખવા જઈ રહ્યો છું. અને મુરબ્બી રમણભાઈનો સ્નેહ અને