________________
૧૬ જાન્યુઆરી, ૨૦૦૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
માર્ગદર્શક ડૉ. રમણભાઈ શાહના માર્ગદર્શન હેઠળ શોધ નિબંધનું કાર્ય મળતાં રહેલાં પ્રેરણા અને પ્રોત્સાહન વગર આવું કઠીન કાર્ય જલ્દી શરૂ કર્યું. એ માટે જરૂરી અને ઉપયોગી એવા ગ્રંથો શ્રી મહાવીર જૈન પૂર્ણ થાત નહીં. વિદ્યાલય તથા અન્ય ગ્રંથાલયોમાંથી એકત્ર કરવામાં એમની ઘણી તદુપરાંત ડૉ. રમણભાઈ શાહનાં ધર્મપત્ની પ્રો. તારાબહેન શાહ સહાયતા મળી.
તથા એમના માતુશ્રી ધીરજબહેનનો પણ સારો સહકાર સાંપડ્યો હતો. મારા આ શોધનિબંધમાં સતત ચાર વર્ષ સુધી મને માર્ગદર્શન આપ્યું. ડૉ. રમણભાઈનો તથા એમના પરિવારનું ઋણ કેમ ભૂલાય? ' , મારા પરમ સદ્ભાગ્ય કે વિદ્ધવર્ધ્વર્ય સાહિત્યપ્રેમી જ્ઞાતા ડૉ. રમણભાઈ વિદ્વદવર્ય સુશ્રાવક રમણભાઈ શાહની વિદાયથી સંધમાં જબરી ખોટ શાહ પાસે અભ્યાસ કરવાનો મને સરસ અવસર સાંપડ્યો. તેઓ અનુભવાશે. એમનો દિવ્ય આત્મા જ્યાં પણ હોય ત્યાં પરમ શાંતિને કેટકેટલી પ્રવૃત્તિઓની વચ્ચે ઘેરાયેલા હોવા છતાં મને અભ્યાસ માટે પામે એ જ પ્રભુ પ્રાર્થના. નિઃસ્પૃહભાવે અમૂલ્ય સમય તેઓ આપતા રહ્યા હતા. એમના સતત
ભાવાંજલિ
| પૂ. ડૉ. આરતીબાઈ મહાસતીજી હતું રમ્યકારી ‘રમણ’ એવું આપનું મધૂરું નામ,
મારા Ph.D. ના અભ્યાસકાળના પ્રારંભથી પૂર્ણતા સુધીના સમય આત્મભાવમાં રમણ કરવા કર્યા શ્રુતસેવાના અનોખા કામ, દરમ્યાન મેં ડૉ. રમણભાઈને નિકટથી જાય છે. તેમનો પ્રત્યક્ષ પરિચય ‘તારા' સંગાથે રહી આરોહણ કર્યા અનેક ગુરાસોપાન, અલ્પકાલીન હોવા છતાં તેમની સાથે વ્યતીત થયેલો સમય મારા માટે પ્રબુદ્ધપણે જીવી ગયા, જીતી લીધા આપે ઇન્દ્રિયગ્રામ, કાયમના સંભારણા રૂપ બની ગયો છે. જૈન સાહિત્ય લેખને જાગૃત રહ્યો સદા તવ આતમરામ, , નિતfહં પિવહૂદિં રત્થા સંગમુHRI (શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર-અધ્ય. ભાવાંજલિ અર્પીએ ભાવે સદા શીધ્ર પામો શાશ્વતધામ... ૫) કેટલાંક ગૃહસ્થો ગૃહસ્થજીવનમાં રહીને પણ શ્રેષ્ઠ આચારનું પાલન “પૂ. મહાસતીજી !Ph.D. નો અભ્યાસ લક્ષ્યપૂર્વકના સ્વાધ્યાય માટે કરતા હોય છે. ભગવાન મહાવીરની ઉપરોક્ત સુક્તિને ચરિતાર્થ કરતું જ છે. લક્ષ્ય સિદ્ધ થઈ જાય પછી Ph.D. રૂપ ઉપાધિને ભૂલી જજો.'' તેઓશ્રીનું જીવન સાદુ, સરળ અને નિસ્પૃહ હતું. તેઓએ પોતાના સરળ
એક સાધ્વીને આ પ્રકારની હિતશિક્ષા આપનાર વ્યક્તિનું ગૌરવવંતુ વ્યવહારથી, ચિંતનપૂર્વકના લેખનથી, પ્રેરક અને રોચક વસ્તૃત્વ શૈલીથી, વ્યક્તિત્વ સહજ રીતે ઝળકી ઊઠે છે.
નિષ્કામભાવે અન્યને સહાયક થવાની પવિત્ર વૃત્તિથી તથા તેને અનુરૂપ ખળખળ વહેતી સરિતા સાગરને મળવા માટે નિરંતર સ્વતંત્ર રીતે શાસન પ્રભાવનાની અનેકવિધ પ્રવૃત્તિઓથી જૈન સમાજમાં એક અનોખું નિરપેક્ષપણે વહેતી જ રહે છે. તે જ્યાંથી પસાર થાય તે તે ક્ષેત્રને કંઈક અને આદરણીય સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું હતું. આપીને જાય છે. તે જ રીતે સરિતા જેવા સાધકો પોતાની આત્મશુદ્ધિ ડૉ. રમણભાઈ તથા શ્રીમતી તારાબેન આ દંપતીએ સમાન રુચિ માટે જ અવિરત પુરુષાર્થ કરી રહ્યા હોય છે તેમ છતાં તેમનું અસ્તિત્વ, અને સમાન પ્રવૃત્તિથી પરસ્પરના સથવારે અનેકવિધ ગુરાસંપત્તિથી તેમનું વિરલ વ્યક્તિત્વ સમાજને કંઈક આપીને જાય છે. આવા જ પોતાનું જીવન સમૃદ્ધ બનાવ્યું. પોતાની જ્ઞાનસંપત્તિનો સંવિભાગ કરતા વ્યક્તિત્વના ધારક ડૉ. રમણભાઈએ પોતાના જીવન દરમ્યાન શ્રુતદેવની હોય તેમ વિવિધ પ્રકારના સાહિત્યલેખન દ્વારા સમાજને મહાન અનુદાન આરાધના કરી, ભગવદ્ ભાવોને આત્મસાત્ કર્યા. ધર્મ કોઈ શબ્દનો આપ્યું. જીવનના અંતિમ દિવસો સુધી અનેક વાર સંબંધોથી નિવૃત્ત વિષય નથી કે કોરી વિદ્વતા કે બુદ્ધિવિલાસ નથી. ધર્મ આત્માનો સ્વભાવ થઇને ધર્મસ્થાનોમાં એકાંત વાસ કરીને સ્વભાવમાં સ્થિર થવા માટે છે. તેથી જીવનની એક ક્ષણ પણ તે આત્માથી જુદો થતો નથી. જે સ્વાધ્યાયનો પુરુષાર્થ કર્યો. વ્યક્તિ ધર્મને પામી હોય, તેનો સમગ્ર આચાર ધર્મમય બની જાય છે. પોતાના વ્યવસાયમાં ધર્મને વણીને ધર્મ અને વ્યવહારના સુભગ આવી સ્પષ્ટ સમજણ તેઓશ્રીએ કેળવી હતી. તેથી જ તેમના અંતરમાંથી સમન્વય રૂ૫ તેમનું જીવન આદર્શ ગૃહસ્થ જીવનના એક નમૂના ઉપરોક્ત શબ્દો સરી પડ્યા હતા.
રૂપ હતું. સાધકજીવનને લક્ષ્યપૂર્વકના સ્વાધ્યાયથી સમૃદ્ધ બનાવવું જરૂરી છે ડૉ. રમણભાઈના દેહનો વિલય થયો પરંતુ તેમનું અવિનાશી પરંતુ તે સ્વાધ્યાયજન્ય ઉપાધિથી જ્ઞાનનું અજીર્ણ ન થાય તે માટે સાવધાન વ્યક્તિત્વ પોતાના પૂર્ણ શુદ્ધિના લક્ષ્યને શીધ્રતમ સિદ્ધ કરે એ જ રહેવું તે સાધકની સાધના છે.
| મનોકામના.
બહુમુખી પ્રતિભાસંપન્ન આત્મા એટલે રમણભાઈ શાહ
[ પૂ. ડો. ડોલરબાઈ મહાસતીજી"
રમણભાઈના પ્રત્યક્ષ સત્સંગનો પ્રસંશા તો મને બહુ અલ્પ દુશ-બાર અને સરળતા સહૃદયતા અને સાત્વિકતા,નિયમિતતા અને નૈતિકતા, વાર મળ્યો છે તેમ છતાં એ સમય દરમ્યાનની તેમના વ્યક્તિત્વની છાપ સ્વાધ્યાયપિતા અને આત્મિક જાગરૂકતા અનન્ય હતા. વ્યાસોશ્વાસમાં મારા મનમસ્તિષ્કમાં અમીટ રહી છે. તેઓશ્રીના જીવનની સાણી વરાયેલા તે જોવા મળતા ઉત્તમ આત્માઓ પ્રત્યેનો તેમનો સદ્ભાવ,