Prabuddha Jivan 2006 Year 17 Ank 01 to 12 - Ank 04 is not available

SR No.: 525991
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 318
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 172

Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1.6067/57 Licence to post without prepayment No. South-81/2006-08 Posted at Patrika Channel sorting office Mumbai-400 001 • Regd. No. MH / MR / SOUTH-146 / 2006-08 PAGE No. 16 PRABUDHHA JIVAN
DATEL 16, MAY, 2006
પંથે પંથે પાથેય...
તાસળીવાળા બાબા અમારું સોનગઢ આશ્રમ પાલિતાણાથી લગભગ ૨૫ કિલોમિટર દૂર, ભાવનગર-રાજકોટથી પાલિતાણા જતાં પાદવિહારી કે વાહનવિહારી માટે વિસામો સ્થાન, એટલે આશ્રમમાં પૂ. મુનિ ભગવંતો, પૂ. સાધ્વીગણ, છ'રી પાળતા સંધના શ્રાવક-શ્રાવિકા વગેરેના દર્શન-વિચારોનો અમને લાભ તો મળે જ, ઉપરાંત અમારા પૂ. કલ્યાણચંદ્રજી બાપા રાષ્ટ્રીય ચળવળના પુરસ્કત, પ્રખર વક્તા, સાહિત્ય અને ધર્મના ઊંડા અભ્યાસી, સાથોસાથ આયુર્વેદાચાર્ય એટલે એઓશ્રી સાથે, તેમજ અમારા સુપ્રન્ટેન્ડેન્ટ પ્રખ્યાત સાહિત્યકાર દુલેરાય કારાણી સાથે જ્ઞાનગોષ્ટિ કરવા અને ઉપચાર કરાવવા રાષ્ટ્રીય અને સામાજિક કાર્યકરો, વિદ્વાન પંડિતો, સાહિત્યકારો અને રાજવી કુટુંબો પણ પધારે.
આ બધાંની સેવામાં અમારા આશ્રમના મેનેજર પૂર્ણ શ્રાવક એવા શ્રી હરજીવનભાઈ હસતા મુખે ઉપસ્થિત હોય જ. સાધુ-સાધ્વીની વૈયાવચમાં એઓ પુરા ઉત્સાહી, એ સર્વેની પૂરી સગવડ એઓ શ્રી સાચવે. વહેલી સવારે મુનિ ભગવંતો વિહાર કરવાના હોય તો એ સર્વેના સામાન ઉંચકવા માટે, વિહારમાં સાથ આપવા માણસોની પણ વ્યવસ્થા કરી આપે.
આવી રીતે આશ્રમમાં પધારતા ઘણો મહાનુભાવોના ચરિત્ર મારા મનમાં આજે ય અવિસ્મરણીય ભાવે સ્થિત અને સ્થિર છે. આજે ય એ બધાં જ્યારે અરણા પર ઉપસી આવે છે ત્યારે પ્રેરણા આપતા રહે છે. આજે એમાંના એક પાત્રની વાત કરવી છે. બીજાની વળી ક્યારેક,
એ તાસળીવાળા બાબાનું પાત્ર-એ સ્મરણ અદ્ભુત છે. જીવન પાથેયનું પથ દર્શક | રવિવારની શિયાળાની સવાર હતી. દર રવિવારે અમારે સર્વે છાત્રોએ પૂજા કરવાની જ. પૂજા કરીને હું દેરાસરના પગથિયા ઉતરી રહ્યો હતો, ત્યાં ઓટલા ઉપર જ અમારા આશ્રમવાસી વિદ્યાર્થીઓનું પંદર-વીસનું ટોળું જોયું. કુતૂહલથી મેં ટોળાની વચ્ચે નજર કરી. લગભગ ૬૦ની ઉંમરનો એક ખડતલ માણસ ટોળાની વચ્ચે હતો. વિદ્યાર્થીઓ સાથે વાતો કરતો જાય અને પોતાનો વ્યવસાય કરતો જાય. ફાઉન્ટન પેન ઉપર નામ કોતરી આપવાનો એનો વ્યવસાય, મહેનતાણું માત્ર પૈસા દેશ. બાજુમાં ગરમ લાકડું હતું. એ લાકડાની ગરમી ઉપર ફાઉન્ટન પેનને સહેજ અડાડે, એટલે એ ભાગ નરમ પડે અને તરત જ એ જગ્યા ઉપર નામ કોતરી એના ઉપર સોનેરી જરી ભભરાવી દે. સુવર્ણરંગી, એવું ચમકતું આપણું નામ તેયાર! શરીરને તપાવ્યા અને ઓગાળ્યા વગર કે નરમ થયા વગર આજે અનેક વ્યક્તિઓને પોતાનું નામ ચમકાવવાની એષણા માટે જે તન-મનની દોડાદોડી કરતા જોઉં છું ત્યારે મને એ બાબાની આ પ્રક્રિયા યાદ આવી જાય છે. આપણું મન ક્યારેક ક્યાંનું ક્યાં પહોંચી જઈ પોતાનો કેવો ખોરાક વાગોળી લેતું હોય છે!
હું પણ વિદ્યાર્થીગૃહમાં જઈ મારી ફાઉન્ટન પેન લઈ આવ્યો. દાનવીરોને નાશવંત એવી પોતાના નામની તકતી મુકાવવાનો આગ્રહ હોય તો મારા જેવા બાળ મનને કલમ ઉપર નામ લખાવવાની ઈચ્છા ન થાય? આશ્રમના ઓરડે ઓરડે આવી તકતી અમે જોઈ હતી, ત્યારે થતું કે આ ચંપકભાઈ, આ સંતોકબેન, કોણ હશે? આવા તો ઘણાં એકનામ ધારી હશે, એ બધામાં આ કોણ ? પણ જવાદો એ બધી ચર્ચાને...
ફાઉન્ટન પેન લઈ હું પહોંચ્યો બાબા પાસે. બાબા કહે, ‘નહિ બેટા, અબ દોપહર કે બાદ, હમારી રોજીકા કામ અભિ ખતમ, અબ યે રોજી દિલવાને વાલે ઓર રોટી કે લિયે વક્ત નિકાલે,”
અને પોતાની પાસેના તાંબાના લોટામાંથી પાણી લઈ અગ્નિ ઉપર છાંટ્યુ, અગ્નિને શાંત થતી જોઈ અગ્નિને કૃતજ્ઞ ભાવે પ્રણામ કર્યા અને ઠંડા પડેલા લાકડાંને ખુણામાં મૂકી, જગ્યા સાફ ફરી, પોતાના ઓજારો એક પોટલીમાં બાંધી, પોતાના બગલ થેલામાં મુકી ઊભા થયા. | બાબાનું એ વ્યક્તિત્વ, એ વ્યક્તિત્વની એકે એક રેખા આજે તાદૃશ્ય થાય છે. છ ફૂટ ઊંચો દેહ, ગૌરવર્ણ, શ્વેતકેશધારી તેજસ્વી સુખમુદ્રા, ચાંદનીના તેજને પણ શરમાવે એવા રજતરંગી ઘટ્ટ વાળનો જથ્થો, એના ઉપર સફેદ રંગધારી સ્વચ્છ સાફો, કપાળે કોઈ ધર્મનું નિશાન નહિ, કોલરવાળું સફેદ ખમીશ, ઉપર કાળા રંગનો કોટ, એક ખભે બગલ થેલો, બીજા ખભે ખેસ-પછેડી અને એ પછેડીને છેડે નાની-મોટી લટકતી પોટલીઓ, કછોટો બાંધેલું ધોતિયું, પગમાં મજબૂત ચામડાંના બુટ અને હાથમાં મોટો દંડ. બાબા ઊભા થયા, જાણે એક તેજસ્વી તપસ્વી આપણી સામે ઊભો હોય એમ લાગે. આપણે અંજાઈ જ જઈએ, પણ એમના મુખ ઉપર આંજી નાખવાનો કોઈ ભાવ નહિ. મોતી વેરાતા જાય એવું સ્મિત માત્ર
ત્યારે હું એસ.એસ.સી.માં હતો. અનિમેષ આંખે હું એમને જોઈ રહ્યો. માત્ર પોતાના શરીર ઉપર જ સમાય એટલો પોતાનો અસબાબ લઈ એ ચાલ્યા. ચારે તરફ દષ્ટિ કરી. મને પૂછ્યું, “બેટા યહાં કહીંનાન કરને કે લિયે પાની કા ફૂવા છે?*
‘લિયે, મેરે સાથ.” અને દેરાસરની બાજુમાં જ કૂવો હતો ત્યાં હું એમને દોરી ગયો. ' એમણે કૂવો જોયો, બળદ દ્વારા કોસથી ફૂવામાંથી પાણી કાઢી બાજુની મોટી કુંડીમાં ઠલવાઇને ભેગું થતું હતું. બાબાએ એ બધું જોયું. પોતાના બુટ-ફોટ કાઢી બાજુ પર મૂક્યાં, સાથે બગલ થેલો વગેરે પણ. કૂવા પાસે ઊભા રહ્યા, કાંઈક શોધતા હોય તેમ, અને કૂવા પાસેની ડોલ અને ડોલને બાંધેલું દોરડું જોયાં, તરત જ ડોલને દોરી અને ગરગડીથી અંદર નાંખી પાછી ખેંચ્યું.
મેં કહ્યું, “બાબા આપ ક્યોં તકલીફ લેતે હૈ, યે પાની જો નિકાલા છે, વહી ઇસ્તમાલ કિજિયે.” બાબાએ ઉત્તર આપ્યો:
દો બેલને કુવે મેં સે પાની નિકાલા છે, યે આપ સબકે લિયે હૈ, યે પાની કા ઇસ્તેમાલ કરના મેરા કોઈ હક નહિ, એસા મેં કરું તો ચોરી તો હૈ હી, ઓર બેલ કે પ્રતિ હિંસા ભી તો હ! ઓર બિના વજહ હમ બેલ કે કરજદાર બને ?જબ કિ પાની નિકાલને કે લિયે હમ મેં શક્તિ છે, ઔર ઐસા કરને સે હમારે શરીર કો વ્યાયામ મિલેગા, જો સ્વાધ્ય કે લિયે ભી અચ્છા છે.' ત્યારે આ શબ્દોની સૂક્ષતા હું સમજી શક્યો ન હતો, પણ ચિત્તતંત્રમાં કોતરાઈ ગયેલા એ શબ્દો જ્યારે આજે મન ઉપર ઉપસી આવે છે ત્યારે ઘણાં બધાં અર્થો અને ધ્વનિ આંદોલિત થઈ જાય છે. “અબ તુમ જાવ બેટ, જાકર તુમ પઢાઈ કરો, જિસકે લિયે તુમહારે માતા-પિતાને યહાં ભેજા છે.”
હું અવાફ બની ગયો, મારે જવું ન હતું. પણ એમની વાણીમાં જે પિતૃભાવ હતો એ મને સ્પર્શી ગયો, અને મેં ડગ માંડ્યા.
પણ બાબાના વચનો અને વર્તન મારા ઉપર છવાઈ ગયાં હતાં, અનુસંધાન તોડવાનું મન થતું ન હતું. હું ત્યાંથી નીકળીને દેરાસરના બીજા ઓટલા પાસે બેઠો, જયાંથી હું બાબાને બરોબર જોઈ શકું.
બાબાએ ખમીસ કાચું, પાણીમાં બોળ્યું. બગલ થેલામાંથી લાવેલ સાબુથી એ ધોયું અને કુવાની પાળ ઉપર સુકવી બે બાંયો અંદર બહાર કરી કૂવાના કાંઠાની જાળી સાથે ગાંઠવાળી ફરી પાણી કાઢ્યું, ડોલ ભરી, ઠંડા પાણીએ નાન કરવાનું શરૂ કર્યું. ભારતની બધી નદીઓને નમન કરતા જાય અને તાંબ્રવ દેહ પર પાણી રેડતાં રેડતાં બે હાથથી શરીરને ધોતાં જાય.
(વધુ માટે જુઓ પાછળ) Printed & Published by Nirubahen S, Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhel Printing Works, $312A Byculla Service Industrial Estate, Dadajl Konddev/Cross Road, Bycúlla, Mumbal 400 027. And Published at 385, SVP Rd. Mumba 3400004. Temparary Add. :33, Mohamadi Minari4th Khetwadi. Mumbal 400004. Tel.: 23820296. Editor: Dhanvant T. Shah