________________
૧૬ જાન્યુઆરી, ૨૦૦૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૨૧
એવી કેટલીક વ્યક્તિઓનાં સુંદર ચરિત્રો શ્રી રમણભાઈએ આપ્યા વિદ્યાર્થીઓ તરફથી ખૂબ પ્રેમ, આદર અને શ્રદ્ધા મેળવ્યાં છે. તે એમની સાથેના મારા અલ્પ, અપ્રત્યક્ષ પરિચયનું મીઠું સ્મરણ રહેશે. ૭૯ વર્ષનું સાત્ત્વિક આયુષ્ય ભોગવનાર શ્રી રમણભાઈ છેલ્લા - તેઓ અને તારાબેન ભાવનગર અમારે ઘર આવેલાં તે એક જ દાયકાઓ દરમ્યાન મુંબઈ જેન યુવક સંઘના અગ્રણી તરીકે કાર્યરત મિલન થયું તેનો વસવસો પણ રહેશે.
હતા. ત્રેવીસ વર્ષ સુધી તેઓ “પ્રબુદ્ધ જીવન' સામયિકના તંત્રી રહ્યા, હમણાં હું અહીં મારી પુત્રી મંજરીબહેનને ઘરે છું. ત્યાં તમારી ગુજરાતી સાહિત્ય અને જૈન ધર્મનાં મળીને ૧૧૫ થી વધુ પુસ્તકોમાં નોંધ સાથેનો શ્રી ધનવંત શાહનો પરિપત્ર ભાવનગર થઈને મળ્યો. તેમના તેજસ્વી અને શાલીન વ્યક્તિત્વનો સાક્ષાત્કાર થાય છે. અગાઉ મળેલા એમના પરિપત્રના જવાબમાં શ્રી ધનવંતભાઈને મેં લખેલું તેમના જેવા માણસો હવે દુર્લભ થતા જાય છે. અનંતના દરબારમાં કે શ્રી રમણભાઈ વિશે હું કશું લખી મોકલી શકું તેમ નથી. એ જાતના તેમને ચિરશાંતિ જ પ્રાપ્ત થાય એવો વિશ્વાસ છે. “નવનીત સમર્પણ' લખાણો કરવાની શક્તિ મારામાં હોત તો હું જરૂર હોંશથી લખત. તરફથી આ સત્પરુષને નેહાદરપૂર્ણ શ્રદ્ધાંજલિ. ફાધરે બેલાગે૨ વિશેનો શ્રી રમણભાઈનો લેખ મને ખૂબ ગમેલો.
-નવનીત સમર્પણ ચિખોદરાના ડૉ. દોશી વિશેનો પણ એવો ગમેલો. અર્ધી સદીની વાચનયાત્રામાં અબ્રાહમ લિંકનના જીવનચરિત્રમાંથી પણ કેટલુંક છાપ્યું. ઋષિકુન્દ પૂ. શ્રી રમખારું કે વિચાર મનોયો પૂર્વવા પઢને જે મિત્રો છેલ્લે ડૉ. પ્રવિણ મહેતા માટેનો લેખ બહુ ગમ્યો. આવી રીતે એમની થે કે અવ નર્દી જોને, સા રહે હૈ મુંવરું સમવા દેહાવસાન કલમે વિવિધ વ્યક્તિઓને અપાવેલી ઉત્તમ અંજલિઓની બરોબરી કરે છે સમાચાર પત્રે તો ૩ ગુણોં સ્મરણ દો માયા !ટૂરે દિન પ્રતિઃ ૩ન તેવી અંજલિ શ્રી રમણભાઈને પણ કેટલીક જરૂર આપશે. તેવું કદાચ ટો નૈરવ તૈયાં મૌર મૃત્યુ પર પઢે મૃત્યુ જે વાત ૩ની તૈયા ગતિ ગુમ તત્કાલ ન બને તો પણ યથાકાળે એવાં લખાણ આપણને મળવાનાં. રી રહી હોળી વિ ૩ોને ભવાન મહાવીર સંવંધિત વન ટુલા !૩ નીવન અત્યારે ‘સ્મરણાંજલિ અંક' ભલે પ્રગટ થાય પણ શ્રી રમણભાઈને અંજલિ અંતિમ વર્ષો મેં તિરફે રનવે તાતા હૈ કિ વેતિમ સમયે રે તિ શ્રી આપવાનું કામ તો ચાલુ રહેશે જે વખતે વખતે લેખકોને તે માટે પ્રેરક અને સી.સી. વરિષ્ઠ માણ્ડર ફી તરર સી ના થે સે જીવનચરિત્રમાંથી મળતી રહેશે.
ऋण का भुगतान गुण के ग्राहक बन कर ही किया जा सकता है ! उनके મહેન્દ્ર મેઘાણી નિર્દેશ હૈ વીણવાડી. (પ) R TE Tહત્ની ગૌર અંતિમ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર અમદાવાદ. ગીર માહી શાસ્ત્ર પુરત પી મૈને પઢી રે ૩ રે પૂછું ? ૩ન
स्मरणांजली के साथ शत शत प्रणाम. સદ્ગતશ્રી અમારે માટે વિવિધ પ્રસંગો, સેમિનાર, જ્ઞાનસત્ર તથા सादर आपका સભાઓમાં એક શિરછત્ર સમા હતા. તેમની કારકિર્દી અમારે માટે
धनसुख छाजेड પ્રેરણારૂપ હતી. અને અંગત રીતે અમને તેમના માર્ગદર્શનની ખોટ
- ડેરી પડી છે.
જવાહર પી. શાહ The sacrifiece he gives for the family and its well being
cannot be measured and valued in any worldly terms. અમદાવાદ
The void created by his demise cannot be filled but his
spirit and friendly attitude towards others and above all તેઓએ જીવનભર એમની પાસે જે કંઈ જ્ઞાન હતું તે કોલેજના his kind and helping nature will make us feel his presence વિદ્યાર્થીઓને, પીએચ.ડી. કરનારા વિદ્યાર્થીઓને, લેખો દ્વારા અને
forever.
LION VIREN GALA પુસ્તકો દ્વારા પીરસતા જ રહ્યા. મુંબઈ જેવા શહેરમાં રહીને આટલું બધું
District Governor, Mumbai લેખનકાર્ય સ્વસ્થ ચિત્તે તેઓ કરી શક્યા તે ખરેખર એમની લેખનશક્તિનો
After Chimanbhai Chakubhai's death .... so many years અને અન્યને ઉપયોગી થવાનો પરિચય કરાવ્યો. આવી વ્યક્તિઓને he carried on so well the responsbility as president of Jain પ્રભુ સમાજને કંઈક પ્રદાન કરવા માટે જ મોકલી આવતી હોય છે. Yuvak Sangh. His articles in Prabhudha Jeevan Covering આપણે એમના પરિચયમાં આવી શક્યા, એમના સાંનિધ્યમાં રહી
various topics were so interesting to read. There was al
ways so much of depth in all his writings. To hear him in શક્યાં એથી આપણે પણ ધન્યતાનો અનુભવ કરવો જોઈએ.
Paryushan Vyakhayanmala was always an experience by હરવિલાસબહેન itself. His knowledge of Jainism was so profound apart સર્વોદય પરિવાર ટ્રસ્ટ-પિંડવળ
from all this, he was a great human being, so humble and unassuming. He was indeed a vary noble soul.
JASWANT B. MEHTA “પાસપોર્ટની પાંખે'ના યાત્રી શ્રી રમણલાલ શાહ અનંતની સફરે
. Mumbai 'પાસપોર્ટની પાંખે' લેખમાળા દ્વારા “નવનીત સમર્પણના' વાચકોએ
A GOOD HUMAN BEING જેમની સાથે દીર્ઘકાળ સુધી વિશ્વભરની સફર માણી છે તેવા શ્રી રમણલાલ Meenakshi and I last met Ramanbhai and Taraben during શાહનું તા. ૨૪-૧૦-૨૦૦૫ના રોજ દુઃખદ અવસાન થયું.
the Paryushan Vyakhanmala and he did look very frail. But
the nows of his demise came as a blow. I still remember vivચિરપ્રવાસી રમણભાઈ પાસે પ્રવાસ કરવાની એક દષ્ટિ હતી. તેઓ idly Ramanbhai telling us on the first day of our B.A. Class: કહેતા, “સંસ્મરણો અને અનુભવ લઈ જાઓ, ગુડવિલ છોડી જાઓ.' 'Friends, It is difficult to be a great scholar, but it is much more - “પાસપોર્ટની પાંખે' ભાગ ૧-૨-૩ ઉપરાંત તેમની ઓસ્ટ્રેલિયા, ન્યુ
difficult to be a good human being. Let's strive to be at least a
bit of both.'Ramanbhai himself achieved that so well He did ઝીલેન્ડ અને ઉત્તરધ્રુવની સફરનાં રોચક પુસ્તકો પ્રગટ થયાં છે. આટલા become a great scholar of Jain literature and was a perfect પ્રવાસો કરવા માટે કેટલું વિસ્મય અને એ અનુભૂતિઓને વ્યક્ત કરવામાં
gentleman. He imbibed the spirit of samata', equanimty, and
had a detached attitude to life. To me, he assimilated the highકેટલી સ્થિર બુદ્ધિ જોઇએ !
est ideal of Jain philosophy, its 'navakar mantra'. His death - આજીવન અધ્યાપક શ્રી રમણભાઈ મુંબઈ યુનિવર્સિટીના ગુજરાતીના cannot diminish in any way the great memories of my many પ્રથમ અધ્યક્ષ હતા. મુંબઈના અધ્યાપકોની બે પેઢી તેમના હાથ નીચે years of friendship with him.
-Prakash Mehta તૈયાર થઈ. ગુરુvri કહી શકાય તેવા શ્રી રમણભાઈએ તેમના