Prabuddha Jivan 1964 Year 25 Ank 17 to 24 and Year 26 Ank 01 to 16

SR No.: 525949
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1964
Total Pages: 276
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 36 MB

Page 151

તા. ૧-૮-૬૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
મળવાને જ નથી, માટે જેનું ખીસું તેની ક્લમ !”
વાગે પ્રાઈમ મિનિસ્ટરના ઘરે પહોંચ્યા તો તેમણે અર્ધાક કલાક કાશ્મીર તેઓ બોલ્યા: “સારું ભાઈ, ઝઘડો શા માટે? લઈ લો.” વગેરે વિષયો પર વાત કરી કહ્યું: “હા, મારે તમારી સાથે ખાસ
પેન હાથમાં લઈ, તપાસીને મેં કહ્યું: “શરમ નથી આવતી? છા વાત તો એ કરવાની હતી કે પૂર્વ બંગાળના નિરાશ્રિતોની સમસ્યા તે ભારતના વડા પ્રધાન અને ચાર આનાવાળી ક્લમ?” (પેન જર્મનીની ઘણી વિકટ બનતી જાય છે. હવે તમે પ્રધાનમંડળમાં આવી તે વિલ્સન રજિસ્ટર્ડ હતી.). તે બોલ્યા: “કેંગ્રેસના સભ્યો પણ ચાર બાબત હાથમાં લો” આનીવાળા જ કહેવાય છે ને?”
પ્રધાનમંડળમાંથી છૂટા થયા ને ૭ વર્ષનાં વહાણાં વાઇ ચૂકયાં ઘડિયાળ ભેટ આપી.
હતાં, છતાં દિલની બુઝાયેલી આગ ભભૂકી ઊઠી. દોસ્તોને હું કહેતો હું રેવન્યુ ફંડ એક્સપેંડીચર મીનીસ્ટર હતા ત્યારે ખાતાના કે પ્રધાનપદ ભોગવવાની મને કોઈ ઈચ્છા નથી. મેં બેધડક મારા કોઈને કોઈ ખર્ચને મંજૂર કરવામાં મતભેદ પડે તો ઘણી વાર કેબી- પૌત્રની જ વાત પંડિતજીને કહી સંભળાવી. તેઓ ખૂબ હસ્યા અને નેટમાં જવું પડતું. એક દિવસ હું ત્રણ મિનિટ મોડો પહોંચ્યો ત્યારે કહ્યું: “ઉમાના છોકરાએ આમ કહ્યું તે તું મારી વાત માનીશ કે જવાહરલાલે મને ઉધડો લીધો: “પ્રધાન થઈને સમય-મર્યાદા જાળવતા છોકરાની?” અમે આપસની વાતચીતમાં એક બીજાને તું - તાં - થી નથી?” મેં કહ્યું: “તમારા ગૃહપ્રધાન ડે. કાજુને પૂછો કે શા માટે ? બોલાવતા. મેં કહ્યું: “જવાહરલાલજી, બિમારીને લીધે તમારું મગજ લોકસભામાં આવતાં મારા ખીસ્સામાંથી ઘડિયાળ તફડાવી તેમણે નબળું તો નથી પડી ગયું ને? પાર્ટીનું કામ સારી રીતે બજાવી પિતાના ખીરસામાં મૂકી દીધી હતી. હું ઘડિયાળ વગરને થઈ રહ્યો છું. શું તમારું પ્રધાનમંડળ પાર્ટીથી પણ વધારે અગત્યનું છે? ગયો હોવાથી સમયનું ભાન શી રીતે રાખું?” તેમણે કહ્યું: “સારું, લેકે મને કહેશે?” હું તમને ઘડિયાળ અપાવીશ.”
. લોકો શું કહેશે? બે મહિના પસાર થઇ ગયા, પણ ઘડિયાળ મળી નહીં. એક , તેમણે કહ્યું: “શું કહેશે? લોકો કહેશે કે આ ભાઈ ખૂબે બડાઈ દિવસ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. રાજેન્દ્રસાદે રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં કોઇ સમારંભના હાંકતા હતા, પણ કસોટીને સમય આવ્યો ત્યારે બાયલાની માફક અવસર પર ચાપાણી રાખ્યાં હતાં. ભીડ ઘણી હતી. મેં જલાહરલાલ
ભાગી ગયા!” મેં કહ્યું: “લેક તમને એમ પણ કહેશે કે ખૂબ બડાઈ હાથ પકડી કહ્યું કે, “જરા રાજેન્દ્રબાબુ પાસે ચાલો.” તેમને સામે
હાંકતો હતો તેથી પ્રધાન બનાવી માં બંધ કરી દીધું !” ઊભા રાખી હું બોલ્યા: “રાષ્ટ્રપતિજી, એક દાવો છે: મહાવીર
તેઓ બોલ્યા: “એ પણ ખર! પરંતુ કેટલાક એમ પણ કહેશે કે, ત્યાગી વિરૂદ્ધ જવાહરલાલ નહેરુ, તે પંડિત મોતીલાલ નહેરુના સુપુત્ર, જ, જવાહરલાલ કેટલા વિશાળ હૃદયના છે કે પોતાની ટીકા જેઓ આપની અદાલતમાં હાજર છે.” જવાહરલાલ બાલ્યા: “ખટલે
કરનાર માટે પણ જગ્યા રાખે છે!” ચાલે તે પહેલાં આપસમાં સમજ તી નહીં થઇ શકે?” મેં કહ્યું: ‘નહિ, મારો દા એ છે કે આ સાહેબના હામ - મિનિસ્ટર એક કાશ્મીરી
મેં કહ્યું: “તલ્લાક થઇ ગયા પછી પણ મિયાંબીબી શાદી
કરી શકે?” પંડિતજી બોલ્યા: “ ચાલચલગત સારી ન હોય તેમ તેમ પણ સજજન છે, જેમણે ભરી પાર્લામેન્ટમાં મારા ખીસ્સામાંથી ઘડિયાળ કાઢી લીધી છે. એક દિવસ મને પ્રધાનમંડળે પહોંચતાં મોડું થયું તો બીજા
કરી શકે!” મેં કહ્યું: “તે પછી બન્ને ખરાબ ચાલચલગતના થયા કાશ્મીરી વડા પ્રધાને ઘડિયાળ આપવાનો વાયદો કર્યો હતો. પરંતુ
ખરુ ને?” જવાહરલાલ બોલ્યા, “બેવક ફીભરી વાત કરશો તો ફરીથી - આજે બે મહિના વીતી ગયા છતાં મને ઘડિયાળ મળી નથી.”
સાંભળવી પડશે.” જવાહરલાલે રાષ્ટ્રપતિ સમક્ષ ગરદન ઝુકાવી કહ્યું: ‘આઇ પ્લીડ
' કહ્યું: “હવે ઠેકાણે આવ્યા, આજથી ૪૨ વર્ષ પહેલાં ૧૯૨૨ ગીલ્ટી.”
માં લખનૌ જેલની ૬ નંબરની બરકમાં તમે અમને ફ્રેંચ શીખવતા રાજેન્દ્ર બાબુએ હસીને કહ્યું: “હવે તમને ડીકી મળી ગઈ છે.’ હતા. અમે તમને ક્લાસટીચર કહ્યા કરતા. એક વાર વારંવાર બતા
વવા છતાં મારાથી એક શબ્દને ઉચ્ચાર બરાબર થઈ શક્યો નહીં. અગર ઘડિયાળ નહિ મળે તે બજવણી કરી શકે છે.”
આથી તમે મને ‘ડમ - ફ લ’ કહ્યો. પછી ૧૯૨૪ સુધી તમે સૌને પ્રખર યાદશકિત
‘તમે બધા બુધ્ધછો” એમ કહ્યા કરતા. પછી અચાનક બુદ્ધ, કહેવાનું વળતે દિવસે જવાહરલાલે મને બોલાવી એક ઘડિયાળ કાઢી બંધ કરી બેવકૂફ, નાલાયક, અનમેનરલ, વગેરે કહેવા માંડયું. જ્યારે મારા હાથમાં મૂકી અને કહ્યું: “જાણો છો! આ કોની છે? તમારો નાયબ ડિફેન્સ મિનિસ્ટર હતો ત્યારે પણ તમે મને બેવકૂફ, પેલી ભૂતડીએ મને ભેટ આપી હતી: ” મેં કહ્યું: “ભતડી
નાલાયક કહેતા હતા. હવે પ્રધાનમંડળમાંથી કાઢતાં જ ત્યાગીજી અને કાં ?” પંડિતજી બોલ્યા : “ભારી ગયા! એકવાર પ્રાતીય કેંગ્રેસ મિસ્ટર ત્યાગી થઇ ગયો. જવાહરલાલજી! હવે તે તમે મને આપ કમિટીની કાર્યવાહીમાં તમે મને કહ્યું કે મારે માથે ભૂતડી સવાર કહી બેલા છે. મારો તમારો સંબંધ જ બદલાઇ ગયો છે! હવે થઇ છે.?” ૨૦-૨૫ વર્ષની જુની નાની સરખી વાત તેમને હજુય હું તમારી કેબીનેટમાં કેવી રીતે આવું?” યાદ હતી. મૂળ વાત આમ હતી. તે દિવસોમાં શ્રી બેકાશેક
પંડિતજી હસતાં હસતાં બોલ્યા: “તે શું તમને બેવકૂફ કહેવડાવવું ચીનના નેતા હતા. ચીનની ક્રાન્તિમાં તેમણે અગત્યનો ભાગ
પસંદ હતું?” મેં કહ્યું: “હા, તેમાં મને મહોબ્બત અને પ્યારની ભજવ્યું હતું. અમે પણ ભારતની રાષ્ટ્રીય આઝાદીના સંગ્રામમાં
ગંધ આવે છે.” ખૂબ હસ્યા. પછી તેમની મસ્ત આંખ મારી આંખોમાં મગ્ન હતા. આ દરમ્યાન મેડમ બેકાશેક ભારત આવ્યા અને અમે તેનું ખૂબ સ્વાગત કર્યું. તે દિવસે પ્રાંતીય કેંગ્રેસ સમિતિની કાર્યવાહીમાં
પરોવતાં હેતથી બોલ્યા: “ભાઈ, મેં બેવકૂફ કહેવું એટલા માટે બંધ પં. જવાહરલે અર્ધો કલાક સુધી મેડમ બેકાલ્શક વિશે વાત
કહ્યું કે સાચા દિલથી કરેલી મજાક પણ ઘણાને કડવી લાગે છે. કાણાને સંભળાવી. હું સમિતિને મંત્રી હતા. બીજી પણ કેટલીક કાણા નહીં કહેવું જોઈએ.” સમસ્યાઓ પર વિચાર કરવાનો હતો. આથી મને ગુસ્સો આવી ગયો.
- પછી શું? પછી તે મુશાયરા જેવી મઝા આવી. બન્ને હાસ્યમાં મેં રોષ દબાવીને કહ્યું: “હજી બીજી ઘણી બાબતે વિચારવાની છે. એવા તલ્લીન થઈ ગયા કે બધી ફરિયાદો દૂર ઠેલાઈ ગઈ! દસ આ મેડમ બે કાશેક ભૂતડીની માફક તમારે માથે ચડી બેઠી કે શું? એની જ દિવસ સુધી વાટાઘાટો ચાલતી રહી. છેવટે ૧૬મી એપ્રિલે પ્રધાનવાતેમાં બધે વખત બરબાદ કર્યો!” પંતજી, બાલકૃષ્ણ શર્મા, આચાર્ય
પદાના સોગંદ લેવડાવ્યા. પણ મને શું ખબર કે આ પ્રધાનપદું મને નરેન્દ્રદેવ અને ટંડનજી વગેરે ખડખડાટ હસી પડયા. જવાહરલાલ
વારસામાં મળવાનું છે. પણ ભેઠા પડી હસી પડયા હતા.
હવે હું કયાં જાઉં? ઘડિયાળ લેતાં મેં કહ્યું કે “આ મેડમ બેકાશેક તમારા મનથી ઊતરી ગઈ તો તેની ઘડિયાળ મારા ભાગે આવી.” ઘડિયાળ પણ
બધાને ફરી વસાવવાનું કાર્ય મને સુપરત કરી પોતે ચાલતા
થયા. છેલ્લે જયારે મારા શહેર દહેરાદૂન ખાતે જવા તેરવાના ઘણી કિંમતી છે. હજ ય મેં બરાબર સાચવી રાખી છે.
થયા ત્યારે હું મારો કલકત્તાને કાર્યક્રમ મુલતવી રાખી તેમની ટેલીફોન આવ્યો
સાથે દહેરાદૂન જવા તૈયાર થયો. પણ તેમણે મને ફરીથી બેવકૂફ . પંડિતજીના અંતકાળના સવા મહિના પહેલાં એક ટેલિફોન આવ્યો
કહ્યો. મને સૂચના આપી કે કલકત્તા જઈ નિરાશ્રિતેની સાથે સાથે કે આજે સાંજે પાંચ વાગે પ્રાઈમ મિનિસ્ટર તમને મળવા માગે છે.
મુસલમાન લોકો ઉપર પણ નજર રાખી, પાછા ફરી મારે તેમને અગિયાર વર્ષની ઉંમરના મારા પૌત્ર અનિલકુમારે કહ્યું: “પપ્પા, તમને
બધા રીંપર્ટ આપવો. પ્રધાનપદું અાપે તે ના લેતા,” “મે કહ્યું: “કેમ ન લઉં?” અનિલ કહે: “જયારે બધા લોકોએ કામરાજ પ્લાનમાં પ્રધાનપદો છોડી દીધાં
દહેરાદૂનથી તેઓ પાછા તે આવ્યા, પણ દિવસ શરૂ થાય તે તો તમારે માટે તે લેવું ઠીક નહિ ગણાય.”
પહેલાં જ બેહોશ બની ગયા. તેમને રિપોર્ટ ન આપી શકો! હવે | મારા પૌત્રની આવી સમજ પર મને ખૂબ આનંદ થયો. પાંચ હું કયાં જાઉં?
મૂળ હિંદી: શ્રી મહાવીર ત્યાગી