Page Text
________________
-
5 1
*
** *
* . ?
,
-
:
કરે છે
'તા. ૧૫-૨–૫૧ 'પ્રબુદ્ધ જૈન '
૪ ૨ - - કર્યું તેને વિરોધ કર્યો. પણ જ્યારે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સંધના સૈન્યએ પડતું હતું. આ વ્યાખ્યાનમાળાનો લાભ જેટલા પ્રમાણમાં ભાઈઓ ૩૮મી સમાંતર એળગી ઉતર કારીઆ જીવા પ્રયત્ન કર્યો ત્યારે હિન્દ લે છે લગભગ તેટલાજ પ્રમાણમાં બહેનો લાભ લે છે અને ઉત્તરોત્તર ચેતવણી આપી કે ચીન પિતાની સરહદ સાચવવા જરૂર યુદ્ધમાં જૈનેતર શ્રોતાઓની સંખ્યા વધતી જ જાય છે. ભાઈ ઉમાશંકર, કેદારનાથજી ઝંપલાવશે. આ ચેતવણી પશ્ચિમે ન ગણકારી, અને જ્યારે ઘડપુરે કે કાકાસાહેબ કાલેલકર જેવા વ્યાખ્યાતાઓ હોય ત્યારે વિદ્યાર્થીઓને આગળ ધસતા ચીની સૈન્ય સંયુકત રાષ્ટ્ર સંધના સૈન્યને ઠેઠ દક્ષિણ લીધે શ્રોતાઓની ભીડ એકદમ વધી જાય છે. આ રીતે આ પર્યુષણ પર શરિયાના પસાન સુધી હડસેલી દીધું ત્યારે હિન્દની ચેતવણીની યથાર્થતા વ્યાખ્યાનમાળા એક સાંપ્રદાયિક મેળે મટીને ધીમે ધીમે એક સાર્વજનિક ની અમેરિકા સમક્યું. હિન્દ જ્યારે મેકર્થરની બિનજવાબદાર નીતિની સંસ્કારપર્વનું સ્વરૂપે પકડતી જાય છે. અને આ વખતે કોણ કોણ છે હળવી ટીકા કરી ત્યારે અમેરિકાને પસંદ ન આવ્યું, પણ આખરે વ્યાખ્યાતાઓ આવવાના છે અને કયા કયા વિષય ઉપર બલવાના છે. આ - પ્રેસિડેન્ટ ટ્યૂમેનને મેટી નામોશી સાથે એક આર્થરને બરતરફ કરવા પડયા. ‘એ વિષેનું કુતુહલ આમપ્રજામાં પણ દષ્ટિગોચર થતું જાય છે. . .
'હિન્દ જપાનના શાંતિ કરાર વશ જે પગલું ભર્યું તે વિશ્વ . ' ' આ વ્યાખ્યાનમાળા સાથે સંગીતને વધારે ને વધારે સંકલિત '' કહી ઘણી ટીકા થઈ છે. જે ખરડા પર આંકેલી લીટી પર અમેરિકાએ કરવાની ભાવના ધીમે ધીમે મૂર્ત સ્વરૂપ પકડતી જાય છે. આ વખતે . ' સહી કરવા જ બેલાવેલા એ પરિષદમાં હાજરી આપવાને શો અર્થ શાસ્ત્રીય સંગીતના ક્ષેત્રમાં સારી રીતે તાલીમ પામેલી. બહેને તરફથી રિ
હતા ? પરિષદ ચાલતી હતી તે દરમિયાન જ જપાની લેકમતે આ હંમેશાં બે કે ત્રણ ભજેને રજુ કરવામાં આવતા હતા. આ સંગીત- ..
સંધિ વિરૂધ્ધ પિતાને અણગમો વ્યક્ત કર્યા હતા. બીજી આ જાપાનીઝ ક્રમના આયોજનની જવાબદારી બહેન ગીતા કાપડિયાને સોંપવામાં આવી છે '' શાંતિ કરાર વસઈલની સંધીની કદાચ બીજી આવૃત્તિ ન થાય, પણ જપાન'' -હતી અને તે ક્રમ પાર પાડવામાં બહેન વાસતી કેડીકલ, સુલોચના .. . સાથે જેણે સૌથી પ્રથમ કરાર કરવા જોઈએ એ ચીનને જ પરિષદમાં - ખાંડવાળા, ઉષાબહેન, સુલોચનાબહેન, પ્રમીલાબહેન, સુરંગીબહેન તથા . *. સ્થાન ન મળે એવી સંધિથી એશિયાની અશાંતિ, દૂર નહિ થાય એમાં શક' દમયન્તીબહેન- આ બહેનોએ બહુ ઉત્સાહપૂર્વક ભાગ લીધો હતો. વળી, નથી. જપાનના પિતાના બૌનીન અને રિયુકુ ટાપુઓ અમેરિકા પિતાના બીજા
બીજી તારીખે અને રવિવારના રોજ ચાલુ કાર્યક્રમને લંબાવવામાં વાલીપણું નીચે લશ્કરી મથક તરીકે રાખે છે એ સામે જંપોનમાં
આવ્યો હતો અને મુંબઇના જાણીતા ગાયક શ્રી શાન્તિલાલ શાહે પતે જ તીવ્ર અસંતોષ છે. સમયપારખુ જાપાનીઝ વડાપ્રધાન શ્રી. શિગેરન્યાશાએ પદ્યમાં રચેલ કેટલાએક જૈન કથાનો તેમજ અન્ય પદે સંગીતના " પણ એ વિશે સાન ફ્રાંસિસ્કેમાં હળવી ટકોર કરી હતી. જપાન જેવું
સંપૂર્ણ સાજે સાથે સંભળાવ્યા હતા અને સભાને આનંદમુગ્ધ કરી - સ્વમાની રાષ્ટ્ર આ ઘુંટડે. ભલે ગળી ગયું, પણ એ ધુંટડાને ભારેલો અગ્નિ
હતી. આ ઉપરાંત ન્યુ એરા સ્કૂલના કળાશિક્ષક શ્રી. મધુભાઈ પટેલને - કોઈ પણ વખતે એશિયાની શાંતિને જોખમાવશે એ ભય તે હે જ છે..
ગયા વર્ષ માફક આ વખતે પણ ભજન અને લેકકથાઓને કાર્યક્રમ જપાનના બધા જ પક્ષેએ અત્યંત સંયત ભાષામાં હિન્દની લાગણીની .
રાખવામાં આવ્યું હતું. પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાની ચાલુ રચનાથી, આભારભરી નેંધ લીધી છે. બીજી બાજુ, ચીને, હિન્દ, ફેર્મોસ વિશે
પ્રસન્નચિત્તા બનેલા. તેઓ એકલા આવવાને બદલેં ભાઈ પિનાકિનને જે દલીલો રજુ કરી હતી તે વિશે કૃતક્ષતા વ્યકત કરી છે. આપણું
તેમ જ ભજનમાં સાદ તો સંગીત પુરાવે તે માટે પોતાની આખી રાત ભવિષ્ય જપાનના ઉદ્યોગો અને ચીનના કાચા માલને બજારો સાથે
મંડળીને લઈ આવ્યા હતા અને કેટલાક ભજને સમુહસંગીતના સંકળાયેલું રહેવાનું છે. કેમકે અમેરિકા તથા પશ્ચિમના રાજ્યની
સ્વરૂપમાં તેમણે સંભળાવ્યા હતા. અમારી વ્યાખ્યાનમાળાને આ રીતે .. આપણને ઉત્પાદકે યંત્ર (Capital Goods) આપવાની ઈચ્છા હશે ?
* રસપલ્લવિત બનાવવા માટે આ બધાં ભાઈ બહેને અમે ખરેખર તે પણ નહિ આપી શકે અને કાચા માલ પણ આપણને બીજેથી
ખૂબ રૂણી છીએ. મળવો મુશ્કેલ છે, કેમકે યુધ્ધની તૈયારી કરતા દેશ જ બધું ભરખી જાય એ છે. આવી સ્થિતિમાં જપાનની ઔદ્યોગિક શકત અને ચીનની 'કાચો " આ વખતે વ્યાખ્યાતાઓની ચુંટણીમાં વૈવિધ્ય હતું તેમજ વિષયોમાં માલ પૂરો પાડવાની શકિત તરફ આપણુ ઉદ્યોગપતિઓની નજર હેય એ ખૂબ નવીનતા હતી. પ્રસ્તુત વ્યાખ્યાનમાળાએ સદ્ભાગ્યે એવી પ્રતિષ્ઠા સ્વાભાવિક છે. પં.નહેરના જાપાનીઝ શાંતિ–કરાર પરિષદમાં હાજરી નહિ પ્રાપ્ત કરી છે કે જેને જેને વ્યાખ્યાન આપવા માટે નિમંત્રણ આપવામાં આપવાના નિર્ણયે ચીન, જપાન અને હિન્દુસ્તાનને વધુ નિકટ આસ્થા છે. ' આવે છે તેમાંથી ભાગ્યે જ કોઈની ના સાંપડે છે વિદ્વાને, વિચાર
' , ' વાડીલાલ ડગલી અને સમાજસેવા માટે આ વ્યાખ્યાનમાળા ફીક ઠીક આકર્ષણન,
': ' નિમિત્ત બનેલ છે, અને તેથી વ્યાખ્યાને ગોઠવવાનું કાર્ય હવે બહુ લાભાઈ ' ' . ' ', મુશ્કેલ લાગતું નથી. પ્રત્યેક વકતાં પિતતાને સંપાયલા વિય. માટે તા. ૨૮-૮-૫૧ બુધવારથી તા. ૫-૯-૫૧ બુધવાર સુધી યોજાયેલી તૈયાર થઈને આવે છે અને નિયત સમયમાં પિતાનું વકતવ્ય પૂરું કરે. પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા નિર્વિને સફળતાપૂર્વક પાર પડી, અને છે. આ વ્યાખ્યાનમાળા પાછળ રહેલી સર્વધર્મ સમભાવની ભાવના જૈન જૈનેતર અનેક લેકેએ. આ વ્યાખ્યાનમાળાને સારા પ્રમાણમાં , બરોબર ધ્યાનમાં રાખીને દરેક વકતા પિતાના વિચારે રજુ કરે છે , લાભ લીધે. આઠે દિવસની સભાના પ્રમુખસ્થાને પંડિત સુખલાલજી અને શ્રોતાઓને કંઈ ને કંઈ નવું જાણવાનું, સમજવાનું ને વિચારવાનું બરાજ્યા હતા. તેમની નાજુક તબિયતના કારણે તેઓ આ વખતે ' મળે છે. આ વખતની વ્યાખ્યાનમાળાની શરૂઆત શ્રી. લતા મુનશીના આવશે કે કેમ એ અનિશ્ચિત હતું અને તેથી વ્યાખ્યાનમાળાના હયાખ્યાતથી છે અને આ જગતા કાર્યક્રમમાં તેમનું કોઈ એક વિષય ઉપર સ્વતંત્ર વ્યાખ્યાન રાખવામાં,
- કાકાસાહેબ તથા પંડિત સુખલાલજીનાં મંગલ પ્રવચને વડે પૂર્ણાહુતિ આવ્યું નહોતું. એમ છતાં જ્યારે જ્યારે જરૂર જણાય ત્યારે ત્યારે તેઓ માર્ગદર્શન આપતા હતા તેમ જ જુદા જુદા વ્યાખ્યાનના ઉપસંહારરૂપે :
થઈ. વ્યાખ્યાનમાળાની સફળતાને મૂળ આધાર વ્યાખ્યાતાઓના સહકાર અવાર નવાર બે શબ્દો કહેતા હતા. પ્રારંભની સાત વ્યાખ્યાનસભા. ૧
ઉપર રહે છે. તેથી જે જે વિદૂન વ્યકિતઓએ અમારા નિમંત્રણને વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ રોડ ઉપર આવેલા આનંદભવનમાં ભરવામાં આવી માન આપીને આ વ્યાખ્યાનમાળામાં વિદ્રત્તાપૂર્ણ વ્યાખ્યાને આપ્યા.' હતી, જ્યારે છેલ્લી સભા રોકસી થીએટરમાં ભરવામાં આવી હતી. તે સર્વને સૌથી વિશેષ આભાર માનવો ધટે છે. આ વ્યાખ્યાતાઓશરૂઆતથી જ વ્યાખ્યાનશાળા શ્રોતાઓથી ઠીક ઠીક ભરેલી રહેતી હતી. માંના ઘણા ખરા મુંબઈ તળના હતા. કાકાસાહેબ કાલેલકરને, પંડિત અને તેમાં પણ દિવસાનદિવસ શ્રોતાઓની સંખ્યા ઉત્તરોત્તર વધતી સુખલાલજીને, ઉમાશંકર જોષીને,. કિસનસિંહ ચાવડાને તથા ' પદ્મનાભ " જતી હતી, અને રજાને દિવસ હોય કે કોઈ વિશિષ્ટ ખ્યાતિવાળા લોકપ્રિય જૈનને આ વ્યાખ્યાનમાળા માટે ખાસ બહારગામથી બેલાવવામાં વક્તાનું વ્યાખ્યાન હોય ત્યારે શ્રોતાઓનો સમાવેશ કરવો અશક્ય થઈ આવ્યા હતા.
અપૂર્ણ
* :
| SR No. | 525936 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1951 Year 12 Ank 17 to 24 and Year 13 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1951 |
| Total Pages | 212 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 22 MB |