Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1948 Year 09 Ank 17 to 24 and Year 10 Ank 01 to 16

SR No.: 525933
Original Sutra Author: N/A
Author: Manilal Mokamchand Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1948
Total Pages: 244
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 28 MB

Page 90

E
T* '
25E ' ' '
કેટલાકે સુજાચાર અને નોંધ છે અને લગભગ દેખાતું નથી; કાને બહુ ઓછું સંભળાય છે.
એમ છતાં તેઓ જ્યારે બેલે છે. ત્યારે આજથી ૪૦-૫૦ વર્ષ ' પંડિત લાલનને અભિનંદન અને લીસમર્ષણ પહેલાંના સુપ્રસિદ્ધ વકતા પં. લાલનને જ આપણે સાંભળીએ છીએ
પંડિત લાલન આજે ૯૧ વર્ષની ઉંમરે પહોંચ્યા છે તે એ ભાસ થાય છે. આ ઉંમરને આવે છવ જાગતે પવિત્ર નિમિત્તે તેમનું અભિનંદન કરવા માટે અને તેમને આજ સુધીની' : પુરૂષ આપણી વચ્ચે હોય–ો આપણા સમાજનું સદભાગ લેખાય. • અનેકવિધ સેવાઓની કદરરૂપે તેમને રૂ. ૧૦૦૦ની થેલી તેમને આપણું સર્વાના બહુમાન અને વન્દન ઘટે છે. સમર્પણ કરવા માટે કરછી જૈન સમાજ તરફથી શ્રી. મેતીચંદ મામૃતાર્થ ઉપર યાત્રા કર રદ થયે ગીરધરલાલ કાપડીઆના પ્રમુખપણ નીચે તા. ૩-૪-૪૮ રવિવારના ' ગયા એપ્રીલ માસ દરમિયાન શીરેહી રાયે ત્યાંના મહારાણીના રોજ એક સન્માન સમારંભ ગોઠવવામાં આવ્યા હતા. આ પ્રસંગે હુકમથી આબુતીર્થ ઉપર યાત્રાએ જતા યાત્રાળુઓ પાસેથી ઉઘરાવાતે , પંડિત લાલન પ્રત્યે આદર ધરાવતા કેટલાક ભાઈઓ તથા બહેને કર રદ કર્યો છે. આ કર એક પ્રકારના મુંડકાવેરા જેવો હતો. આ રીતે તરફથી ભાવભર્યું પ્રવચને થયા હતા. પંડિત લાલનની ઉમ્મર, લેવાતા કરની રકમ બહુ મોટી નહોતી એમ છતાં પણ આ પ્રકારનો કરી આજ સુધીનું તેમનું ઉચ્ચ કોટિનું જીવન અને તેમને ઉજજવળ જૈન સમાજને અત્યન્ત ખુંચતે હતે. કોઈ પણ સમુદાયના દિલમાં રહેલી ભૂતકાળ, તેમની ધર્મપરાયણતા અને શ્રેયસ-સાધના, નિડરતા • ધાર્મિકતા અને ભકિતભાવમાંથી આર્થિક લાભ ઉઠાવવાની વૃત્તિ નથી તેમ જ સત્યપરાયણતા–સવ જોતાં વિશાળ જન સમાજના ન્યાયસંમત કે નથી નીતિસંમત. કોઈ પણ સુધરેલા રાજ્યતંત્રને : એક નાના સરખા વગ તરફથી પંડિત લાલનનું બહુમાન થાય માટે આ બાબત શરમાવનારી ગણાય. દેખાવમાં નાનો લગનો હવા
એટલાથી સંતોષ મનાવે જોઈએ નહિ. આવા પુરૂષનું સમગ્ર જૈન છતાં શિરોહી રાજ્યને આ કરદ્વારા રૂ. ૪૦૦૦૦ ની આવક થતી 1. સમાજ તરફથી વ્યાપક આકારમાં સન્માન થવું ઘટે છે. તે જ
હતી. આજે જ્યારે સ્થાપિત રાજયસત્તાઓનાં વિસર્જન થઈ રહ્યાં જે વિશાળ જન સમાજની તેમણે આજ સુધી અનેકવિધ સેવાઓ
છે અને પ્રજાજનો સત્તારૂઢ થઈ રહ્યા છે એવા વખતે વિસર્જિત કરી છે તે વિષે જૈન સમાજે કૃતજ્ઞતા દાખવી લેખાય અને તેમની બનવાની સ્થિતિએ પહોંચી રહેલા સત્તાધીશે આવા સુકૃત્યથી અને પ્રત્યેનું રૂણ જૈન સમાજે કંઈક અંશે અદા કર્યું લેખાય.
અન્યાયી પ્રથાઓને પિતાના જ હાથે તિલાંજલિ આપીને સુયશભાગી જૈન સમાજમાં નવા અને જુના વિચારની અથડામણ શરૂ
બને છે, આગામી સત્તાધીશે માટે સારે દાખલો બેસાડી જાય છે થઈ અને ચાલુ પરંપરાથી જુદા પડીને સ્વતંત્ર રીતે પોતાના વિચારો
અને જતાં જતાં પણ જે જે સમુદાયને આવા ફેરફાર સાથે સંબંધ ૨જુ કરવાની પ્રથા શરૂ થઈ તેને આજ સુધીને ઈતિહાસ ક્રમવાર હોય છે તેમના દિલમાં મીઠાં સ્મરણ મુકી જાય છે. આ રીતે આપણે યાદ કરીએ છીએ તો તેમાં સૌથી પહેલું નામ આપણને પંડિત આવું સ્તુત્ય પગલું ભરવા માટે શિરેહીનાં નામદાર મહારાણીને લાલનનું માલુમ પડે છે. સ્થિતિચુત વર્ગ તરફથી ધમવિરોધી, જૈન સમાજના ધન્યવાદ ધટે છે. જે પાલીતાણાના ઠર સાહેબને નાસ્તિક, મિથ્યાત્વરૂપઆવાં વિશેષણની સૌથી પહેલી બીર- ન આવડયું તે આ મહારાણીએ કરી બતાવ્યું. મળતા સમા દાવલિ મેળવનાર પંડિત લાલન હતા. તેમનું વકતૃત એ વખતની એક ચાર મુજબ પાલીતાણાના ઠાકોર સાહેબ જૈન સમાજ સાથે સોદો : અજબ માહિની હતી. તેઓ દશ દશ હજાર માણસની સભાને કરવાની તજવીજ કરતાં કરતાં સ્વતઃ વિસજિત થઈ ગયા. શિહીંના ' પિતાની વિલક્ષણ વકતવઐલિથી મુગ્ધ કરી શકતા હતા. તેઓ મહારાણીએ બહારના કેઈ પણ દબાણ કે વાટાઘાટ સિવાય સ્વતઃ જન ધર્મના તત્વજ્ઞાન સાથે પાશ્ચાત્ય તત્વજ્ઞાનનો પણ સારા અભ્યાસી સ્વેચ્છાથી પ્રસ્તુત કર નાબુદ કર્યો. આવી ઉદારતા "દિલ જન લેખાતા હતા. તેઓ ઈંગ્લાંડ તેમ જ અમેરિકા ઠીક ઠીક સમય રહ્યા સમાજે મહારાણી સાહેબને રૂણી બને છે. . . હતા અને ત્યાં તેમણે જૈન ધર્મ વિષે સારા પ્રમાણમાં માહીતી ફેલાવી
શત્રતીર્થને લગતા કરી હતી અને મારા સારા વિધાનને જૈન ધર્મ તરફ તેઓ આક્ષી
એપ્રિલ માસની ૧૭ મી તથા ૧૮ મી તારીખે મુંબઈ ખાને શક્યા હતા. તેમણે અનેક પરંપરાગત ધમૅવિચારોને નવા આકારમાં
જ્યારે મહાગુજરાત રાજસ્થાન પ્રજાસંમેલન ભરવામાં આવ્યું તે પ્રસંગે રજુ કર્યા હતા અને તેમની પ્રરૂપણુશલિ નિડર તેમ જ મૌલિક હતી, યુવાન વર્ગ પંડિત લાલન પાછળ ગાંડા થઈને ભટકતા હતા
અઢારમી તારીખે સૌરાષ્ટ્રના પ્રધાનમંડળના કાઠિયાવાડ પ્રજામંડળ તરફથી અને સ્થિતિચુસ્ત વર્ગ તેમનાથી ભારે ભડકતો હતો. આજથી
એક ભવ્ય સન્માન સમારંભ ગોઠવવામાં આવ્યો હતો; આ નિમિત્તે લગભગ ૩૫ વર્ષ પહેલાં તેમને શ્રી શિવજી દેવશી સાથે સંધ
સૌરાષ્ટ્રનું આખું પ્રધાનમંડળ મુંબઈ આવ્યું હતું. આ પ્રસંગને બહિષ્કાર જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. તેમણે રજુ કરેલા વિચારોમાં
લાભ લઈને શત્રુજ્ય ઉપરનો કર રદ કરવાની માંગણી કરવા માટે આજે તે એવું કશું જ દેખાતું નથી કે જેથી કોઈ પણ સમાજને શ્રી જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક કોન્ફરન્સની સ્થાયી સમિતિ દ્વારા તેમની સામે જરા પણ વાંધો ઉઠાવવાનું કારણ હોય. પણ તે નિયત કરવામાં આવેલ મુંબઈના જૈન સમાજના આગેવાનું એક વખતતો જન સમાજ અત્યન્ત અજાગૃત અને રૂઢિગ્રસ્ત પ્રતિનિધિમંડળ સૌરાષ્ટ્ર સરકારના પ્રધાનમંડળને મળ્યું હતું. હતો. પશ્ચિમની કેળવણીને હજુ જન સમાજને બહુ ઓછા સ્પર્શ થયે
અને આ પ્રતિનિધિમંડળમાં શ્રી અમૃતલાલ કાળીદાસ, હતે. ધાર્મિક લેખાતાં પ્રશ્નોને બુદ્ધિવાદની કસેટિએ ચઢાવવાની હજુ મેઘજી સેજપાળ, નગીનદાસ કરમચંદ સંઘવી, મોતીચંદ શરૂઆત હતી. જૈન સમાજની મનોદશા ધાર્મિક બાબતોમાં બહુ જ ગીરધલાલ કાપડીઆ, મેહનલાલ ભગવાનદાસ ઝવેરી, મગનલાલ આળી હતી. જૈન સુધારકોમાં પંડિત લાલનનું સ્થાન આદિમ તેમ જ મુળચંદ શાહ, પરમાનંદ કુંવરજી કાપડીઆ, ચંદુલાલ વર્ધમાન છે. અગ્રગણ્ય ગણાય. તેમનું આખું જીવન જૈન ધર્મના એક પ્રચારક - આમ પર
* શાહ, કાન્તિલાલ નાનાલાલ, શાન્તિલાલ મગનલાલ તથા કેન્ફરન્સના ' તરીકે જ વ્યતીત થયું છે. આજ સુધી પણ તેમણે જ્ઞાનની અખંડ
મંત્રી શ્રી દામજીભાઈ જેઠાભાઈ સામેલ થયા હતા. મુખ્યપ્રધાન શ્રી. - ઉપાસના જ કર્યા કરી છે, અને વિશદ જીવન વડે એ ઉપાસનાને તેમણે
ઉછરંગરાય ઢેબર તેમ જ અન્ય પ્રધાન સમક્ષ આ અન્યાયી કરે .. શોભાવી છે. આજે ૪૧ વર્ષની ઉમરે તેમના વિષે તેઓ નવા વિચારના છે કે જુના વિચારના છે એ પક્ષભેદ આપણું સમા
રદ કરવા સંબંધમાં જરૂરી હકીકત તેમ જ જૈન સમાજનું દૃષ્ટિજમાં કોઈના દિલમાં રહ્યો નથી, જ્યાં જ્યાં તેમને સત્ય દેખાયું,
બિન્દુ આ પ્રતિનિધિમંડળ તરફથી રજુ કરવામાં આવ્યું હતું. ધર્મ સાધના દેખાઈ, અધ્યાત્મઉપાસના તેમના જેવામાં આવી ત્યાં આ સંબંધમાં સૌ ભાઈઓને શાંતિપૂર્વક સાંભળ્યા બાદ શ્રી. ઢેબરે ત્યાં તેઓ ગયા છે અને સારને ગ્રહણ કરો અને અસાર લાગે તેની નીચેની મતલબને જવાબ આપે છે કે આ પ્રશ્ન પાછળ રહેલા ' ઉપેક્ષા કરવી-આવી જ તેમની સમભાવ તેમ જ સદ્ભાવભરી જીવનવૃત્તિ સિદ્ધાન્ત પરત્વે અમારી અને તમારી વચ્ચે કોઈ પણ પ્રકારને મતબની રહી છે. આજે તેમના ઉપર ઉમ્મરની સારા પ્રમાણમાં અસર ભેદ ભાગ્યે જ હોઈ શકે. આમ છતાં પણ આવી કોઈ પણ માંગણી