Page Text
________________
બાજુ ના "ar
રા 'મતિ
છે. બીજી
:
Trias
પ્રd " જેન
તા. ૧૫-૮-૪૬
- રાષ્ટ્રીય સરકાર
--- ' " મે ૧૬ મી ને દીવસે બ્રીટીશ કેબીનેટ મીશને અને વાયસ
' ' . . રોયે હિન્દના ભાવિ બંધારણ અને મધ્યસ્થ સરકારની રચના સંબધે નામદાર વાયસરોયે, બ્રીટીશ સરકારની સંમતિથી, મહા- સરકારી દસ્તાવેજ બહાર પાયે ત્યારથી આજસુધી બનેલ રાજકીય સભાનાં પ્રમુખને, સુરતમાં વચગાળાની સરકારની રચના માટે બનાવેનું ઉપરનું નિવેદન ફલસ્વરૂપ છે. ૧૬ મી મે ની દરખાસ્ત
દરખાસ્ત રજુ કરવા આમંત્રણ આપ્યું છે અને પ્રમુથીએ તે સ્વીકારતાં પહેલાં કોંગ્રેસે વચગાળાની સરકારની રચના ' ' આમંત્રણ સ્વીકાર્યું છે. નામદાર વાયસરોય સાથે પિતાની દરખા- માટે ચોખવટ માગી. તે સંબંધે બન્ને પક્ષે એક ; તેની ચર્ચા કરવા પંડીત જવાહરલાલ નહેરૂ jરતમાં દીલ્હી જશે, થઈ શકયા નહિ તેથી અંતે ૧૬ મી જુને બ્રીટીશ એમ એક સરકારી નિવેદન જણાવે છે.
મીશન અને વાઈસરે બીજું નિવેદન બહાર પાડી પિતાની કીડવાઈ, શ્રી. ફઝલુલ હક્ક, ખાન અબ્દુલ ગફારખાન અને એક
દરખાસ્ત જાહેર કરી. કોગ્રેસે ૧૬ મી મેનું નિવેદન સ્વીકાર્યું અને યુનીયનીસ્ટ સભ્યને મળી છે.
અને ૧૬ મી જુનની દરખાસ્તનો અસ્વીકાર કર્યો. મુસ્લીમ લીગે, : ૩ વિભાગમાં ૧૬૪ મહાસભાના, ૧૯ મુરલીમ લીગના ને
પ્રથમ ૧૬ મી મેની દરખાસ્ત સ્વીકારી અને ૧૬ મી જુનની 'ક સ્વતંત્ર સભ્ય છે, આ જુથમાં મહાસભાની ચકખી બહુમતી
દરખાસ્ત ઉપર નિર્ણય કરતાં પહેલાં કોંગ્રેસના નિર્ણયની રાહ જોઈ. રહે છે.
કાંગ્રેસે તેને અસ્વીકાર કર્યો છે અને વાઇસરોય તે દરખાસ્તને ૨ અને ઇ વિભાગમાં મુસ્લીમ લીગની કામચલાઉ બહુમતી
અમલ કરે તેમ નથી તે જાણવા છતાં, મુસ્લીમ લીગે ૧૬ મી
જુનની દરખાસ્તને સ્વીકાર જાહેર કર્યો. તે મુજબ અમલ બની છે એકંદરે જોતાં હિન્દી મહાસભાની બહુમતી છે અને તેથી જ
ન થયે-જે થવાનો જ ન હતે-એટલે બ્રીટીશ મીશન અને મુસ્લીમ લીગે આ યોજનાને પહેલાં જે સ્વીકાર કર્યો હતો તેને હવે
વાઇસરોય ઉપર વિશ્વાસભંગને આરોપ મૂક્યો. મુસ્લીમ લીગની બહિષ્કાર જાહેર કર્યો છે. કારણ કે લોકપ્રતિનિધિ સભામાં મહાસભાની
ધારણા હતી કે કોંગ્રેસને દૂર રાખી, પિતાને મધ્યસ્થ સરકારની સત્તા બહુમતી હોવાથી તેઓ હિન્દના ભાવી બંધારણમાં પિતાને જોઈને
મળશે, એ સ્વપ્ન ઉડી ગયું ત્યારે કાયદેઆઝમના રોષે માઝા મૂકી.
ત્યાર પછી કોઇપણું રીતે હિન્દની આઝાદીની રૂકાવટ કરવી એ ફેરફાર કરવાવી શકવા સમર્થ બનશે તેવી લીગને બીક છે.
એકજ લીગની નેમ બની રહી. લોકપ્રતિનિધિ સભાની ચુંટણી લધુમતીને રક્ષણ આપવાના વચન પર લીગના મુસ્લીમેને વિશ્વાસ બેસતો નથી. લોકપ્રતિનિધિ સભામાંથી લીગ સભ્ય રાજીનામું
મુલતવી રાખવા વાયસરોયને વિનંતિ કરી જોઈ. તેમાં નાસીપાસ
થયા. કોંગ્રેસની મહાસમિતિએ કાર્યવાહક સમિતિના નિર્ણયને મોટી આપવાના નથી, પરંતુ તેને બહિષ્કાર જાહેર કરી તેને કામ કરતી અટકાવવાને તેઓને હેતુ છે અને એ રીતે હિન્દી સ્વતંત્રતાના
બહુમતિએ બહાલી આપી. ત્યારપછીનાં પંડીત જવાહરલાલ નહેરૂનાં માર્ગમાં નડતર કરવી એ એકજ તેમનું ધ્યેય છે.
બે નિવેદનના કેટલાક વિદ્વાનોએ પિતાનો નિર્ણય ફેરવવાને
મુસ્લીમ લીગને બહાનું આપ્યું. મુસ્લીમ લીગે કરેલ નિર્ણય પછી, ૧૬ મી મેએ બ્રીટીશ પ્રધાનમંડળે જે જાહેરાત કરી છે તે
સંજોગ પલટાયા છે એમ જણાવી મુસ્લીમ લીગ કાઉન્સીલે જાહેરાતમાં જ મુસ્લીમ લધુમતીના રક્ષણ માટેની યોજના છે. એ જાહેરાતની થોડી મહત્ત્વની વિગતે તપાસીએ તે નીચે પ્રમાણે
પિતાના અગાઉના નિર્ણય રદ કર્યા, ૧૬ મી મે ની દરખાસ્તને પરિસ્થિતિ જણાશે.
અસ્વીકાર કર્યો અને ફરીથી પાકીસ્તાનની ઘેષણ કરી, યુદ્ધની
જાહેરાત કરી કાઉન્સીલની ' (૧) લોકપ્રતિનિધિ સભા સર્વસત્તાધીશ સંરથા નથી. આ
બેઠક દરમ્યાન કાયદેઆઝમ અને સભામાં જે નિર્ણયે થશે તે બ્રીટીશ પારલામેન્ટ માન્ય રાખશે.
બીજા વકતાઓએ બેલગામપણે અસભ્ય ભાષામાં પિતાને ' , અને એ અર્થ થાય કે ૧૬ મી મેની જાહેરાતને અર્થ જ
રેષ બ્રીટીશ મીશન વાયસરોય અને કોંગ્રેસ ઉપર ઠાલવ્યું અને મહત્વનું બનશે. બહુમતિથી સર્વ નિણું બંધારણ સભામાં લઈ
આ બધા અપ્રમાણિક માણસોમાં પિતે એક જ પ્રમાણિક છે તેમ
જાહેર કર્યું. પંડીત નેહરૂનાં નિવેદનથી કાંઈપણ ગેરસમજણું થઈ શકાશે નહિ. અને નિર્ણયે છેવટે તે બ્રીટીશ સરકાર માન્ય રાખે ત્યારે ખરૂં. .
હોય તે દૂર કરવા કોંગ્રેસે ફરીથી જાહેર કર્યું કે કોંગ્રેસે ૧૬ મી
મેની દરખાસ્ત સર્વથા સ્વીકારી છે અને તેના અર્થમાં કાંઈ (૨) જૂથ રચના પહેલે પગલે ફરજીયાત છે. તે પછી
મતભેદ હોય તે તેને નિકાલ ૧૬ મી મેના દસ્તાવેજમાં જણાવેલ જાહેરાત અનુસાર કોઈ પણ પ્રાન્ત ઇચ્છે તે જૂથ રચનાની બહાર જઈ શકશે.
ધોરણે જ થશે અને સહકાર માટે મુસ્લીમ લીગને અપીલ કરી કે આને અર્થ એમ થાય છે કે મૂળ દરખાસ્તને જુદે અર્થ
તુરત જ વાઇસરે ઉપરનું નિવેદન બહાર પાડ્યું. મી. ઝીણાએ કરવાની સત્તા પ્રમુખ કે સમવાયી અદાલતને નથી.
જાહેર કર્યું કે કોંગ્રેસના છેલ્લા ઠરાવથી પરિસ્થિતિમાં કોઈ ફેરફાર હિન્દનું ભાવી બંધારણ ઘડનારી આ ભારે મહત્વની સભામાં
પડતો નથી. મહાસભાએ દેશના ઉત્તમોત્તમ બુધ્ધિશાળી માણસોને મોકલ્યા છે ને વાઈસરોયના આ પગલાંથી દેશંમાં સંતોષની લાગણી વ્યાપી તેમાં સર્વ લધુમતીઓને પણ તેમણે પ્રતિનિધિત્વ આપ્યું છે. છે. બ્રીટીશ વડા પ્રધાન મીએટલીએ વચન આપ્યું હતું કે
- મુસ્લીમ લીગે આ બંધારણ સભાને બહિષ્કાર જાહેર કર્યા કોઈ પણ લધુમતિ હિન્દની પ્રગતિને રોકી શકશે નહિ. બ્રીટીશ પછી જે એક નવી પરિસ્થિતિ ઉભી થઈ છે તે ધ્યાનમાં લઈને - સરકાર તે વચનનું પાલન કરે છે તેમ જણાય છે. મુસ્લીમ વાઈસરોયે પંડિત નહેરૂને વચગાળાની સરકાર રચવા માટે આમંત્રણ લીગના વલણથી ઉભી થયેલ કટોકટીને પહોંચી વળવા આપ્યું છે ને મહાસભાના પ્રમુખે તે સ્વીકાર્યું છે. હવે જોવાનું વાઈસરે શું પગલાં લેશે તે વિષે ભારે ચિન્તા હતી. રહે છે કે મુસ્લીમ લીગ આ વચગાળાની સરકારમાં પિતાના વાયસરોયે સર્વથા યે અને બંધારણીય પગલું લીધું છે તેને પ્રતિનિધિઓ મેકલે છે કે કેમ. લીગ નહિ મોકલે તેપણ માટે તેઓ અભિનંદનને પાત્ર છે. લાંબાગાળાની યોજના સ્વીકારનાર રાષ્ટ્રવાદી મુસલમાનોથી તે બેઠક ભરાશે અને હિન્દી સ્વતંત્રતાની કોંગ્રેસ જ એક પક્ષ અત્યારે છે તેમ જ દેશના મોટી બહુમતિના રચાતી નવી ભૂમિકાને ભાગે કોઈ રૂંધી શકશે નહિ તેવા સંજોગે પ્રતિનિધિ તરીકે કાંગ્રેસને વચગાળાની સરકાર રચવા આમંત્રણ અપાયું દેખાય છે. હિન્દના રાજકારણમાં મહાસભાનું વર્ચસ્વ આ રીતે છે તે સર્વથા ઉચિત છે. કહેવાય છે કે આ આમંત્રણમાં વાયસરોયે દેખીતું જાહેર થયું છે અને અંગ્રેજ સરકાર પણ તેને સ્વીકાર કઈ શરતે મૂકી નથી, વચગાળાની સરકાર રચવામાં બને તેટલા બધા . કરતી થઈ છે.'
,
ચુનિલાલ કામદાર, પક્ષોને સહકાર મેળવે તે કેંગ્રેસની ફરજ છે. સમસ્ત હિન્દનું
| SR No. | 525931 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1946 Year 07 Ank 17 to 24 and Year 08 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1946 |
| Total Pages | 220 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 35 MB |