________________
તા. ૧૫–૧ર-૩૯ :
પ્રબુદ્ધ જૈન અને અગ્ય દિક્ષાનું તાંડવ આરંભે છે. એટલા માટે આળસ લાગી હતી–એમ કલ્પીને કે રશિયાને તે પોતાની સીમા કે અને પ્રમાદ છેડીને સૌ કોઈએ સચેત થવાની એકાએક જરૂર સત્તા-વિસ્તાર વધારવાનો જરા પણ મેહ નથી એટલું જ નહિ ઊભી થઈ છે. એક પણ સાધુ કે સાધી છૂપી રીતે કે જાહેર પણ પરાધીનતાગ્રસ્ત અન્ય દેશને સ્વતંત્ર બનાવવામાં બની રીતે કોઈ પણ છોકરા કે છોકરીને દિક્ષા આપવાની હિંમત ન શકે તેટલી મદદ કરવાને તે હમેશાં આતુર છે. પણ યુરોપની કરે એવી પરિસ્થિતિ ઉત્પન્ન કરવી તે આપણું પરમ કર્તવ્ય પરિસ્થિતિમાં ફેરફાર થયો, અને જર્મની અને મિત્રરા વચ્ચે બને છે. કાળ અને વિચારપ્રવાહ આપણને અનુકૂળ છે. જરૂર છે વિગ્રહનાં મંડાણ મંડાયા કે રશિયાએ ધાર્મિકતા અને અનાઆપણને આપણી શિથિલતા અને મન્દતાથી મુક્ત થવાની. ક્રમણનો લેબાશ બાજુએ મૂકી દીધું અને એક પછી એક નાના આશા છે કે આજનો યુવક સક્રિય બનીને આવા બનાવોનો દેશ ઉપર આક્રમણને જોરદાર પંજો ફેલાવવા માંડ. લીયુપૂરેપૂરો સામનો કરી બતાવશે.
નીઆએ, લેટવીઆએ, એનીઆએ, એક પછી એક પિતાના એકતાનો પ્રયત્ન અને આજની પરિસ્થિતિ માથાં નમાવી દીધાં અને રશિયાએ માગ્યું તે આપી દઈને
આજ કાલ અયોગ્ય દિક્ષાના બનાવો સાંભળવામાં આવતા છુટકારાને દમ ખેંચે. પછી વારો આવ્યો ફિલેન્ડને. ફિલેન્ડે નહોતા એ ઉપરથી આ પ્રશ્ન ઉપર બે કક્ષા ઉપર ઊભેલા બે રશિયાનું માગેલું આપવાની ના કહી. એટલે ફિલેન્ડનું પ્રધાનમંડળ વર્ગને કોઈ પણ પ્રકારની માંડવાળ કરીને એકત્ર કરવાનો પ્રયત્ન દુષ્ટ છે, પ્રજામતનું સાચું પ્રતિનિધિ નથી, આવાં એક યા બીજાં કઈ કઈ દિશાએથી થઈ રહેલે સંભળાય છે. આ પ્રયત્નના
બહાને ચઢાઈ કરી. પરિણામે રશિયા આજે ફિલેન્ડને ગ્રાસ કરી પ્રોજકે આ તાજેતરના બનતા બનાવો ઉપરથી ધડે લે
હ્યું છે અને આસપાસના દેશ–નોર્વે, સ્વીડન, ડેન્માર્ક અને અને સંભાળીને આગળ વધે. જ્યાં સુધી શિષ્ય વધારવાના
હોલેન્ડને ભયભીત બનાવી રહ્યું છે. આજે જે સ્થિતિ ફિલેન્ડની તે ઇદથી અને આવ્યું તેને યોગ્યતા કે અયોગ્યતાને વિચાર કર્યા
આવતી કાલે બાકીના દેશેની. યુરોપમાં થોડાક મહિનાથી સિવાય, કશી પણ તાલીમની અપેક્ષા કર્યા સિવાય અને નજીકના
આરંભાયેલા હત્યાકાંડનું આ નવું પ્રકરણું આથી પણ વધારે સગાંવહાલાંની સંમતિની પરવા કર્યા સિવાય મૂડી નાખવાની
ભીષણ અને ભયાનક પ્રકરણની આગાહી આપે છે. વૃત્તિથી સાધુઓ મુક્ત ન થાય ત્યાં સુધી આ પ્રશ્ન ઉપર કેમી ઝેર પ્રચાર એકતા કોઈ કાળે સંભવતી નથી. આ બાબતમાં યુવકેની નીતિ - થોડા દિવસ પહેલાં હું લખનૌ હતા ત્યારે ત્યાં જે પ્રાન્તમાં સ્પષ્ટ છે. આજના સાધુ માનસને શિષ્યધેલછાથી મુક્ત કરવું મુસલમાન બહુમતિના અંગે મુસલમાન પ્રધાનોને રાજ્યવહીવટ અશકય છે; દિક્ષા લેવામાં નહિ પણ દિક્ષા અપાવવામાં જ છે તે પ્રાન્તનું એક મુસલમાન પ્રતિનિધિમંડળ લખનૌમાં ધાર્મિકતાની પરિપૂર્તિ માનનાર તેમના અનુયાયી વર્ગને પણ આવ્યું હતું. જે જે પ્રાન્તમાં કોંગ્રેસની બહુમતી હતી તે તે નવા વિચાર તરફ વાળો અતિ મુશ્કેલ છે. આજે આ બાબ- પ્રાન્તના મુસલમાને પ્રત્યે સહાનુભૂતિ દાખવવાના આશયથી તમાં જે દિશાએ વડોદરા રાજ્ય પગલું ભર્યું છે તે દિશાએ આ પ્રતિનિધિમંડળ ઊભું કરવામાં આવ્યું છે અને “મેજોરીટી અન્ય રાજ્યોએ તેમજ સરકારે સખ્ત પગલાં ભરવાની જરૂર પ્રેવીન્સીઝ ગુડવીલ ડેપ્યુટેશનના નામથી પિતાને ઓળખાવે છે. છે એમ આજના યુવકે માને છે. આપણું દેશમાં જૂની આ પ્રતિનિધિ મંડળનું મુસલમાને તરફથી લખનૌ ખાતે પ્રથા અને ઢિઓની એવી જડ બેઠેલી છે અને ધર્મના નામે મોટું સ્વાગત કરવામાં આવ્યું હતું અને મેટા સરઘસના એટલી બધી અનિષ્ટ પરિસ્થિતિ વર્ષે થયા ટકી રહી છે કે આકારમાં તેને આખા શહેરમાં ફેરવવામાં આવ્યું હતું. સાંજે તેને વિનાશ રાજ્યના અનુશાસન સિવાય અન્યથા શકય છે જ મોટી જાહેરસભા હતી. આખા સરઘસનું વાતાવરણ અને નહિ. સની અને બાલલગ્ન આ રીતે અટક્યાં. આજે દિક્ષાના જાહેરસભામાં થયેલાં ભાષણ કોમી ઝેરથી ભરેલાં હતાં. નામે ચાલી રહેલા સામાજિક અત્યાચાર આ રીતે જ અટક હિંદુઓ વિરધ્ધ અને કોંગ્રેસની વિરૂધ્ધ ફાવે તેમ બોલવું-જે જોઈએ. તેથી આ દિશાએ સિદ્ધાન્તના ભાગે કશી માંડવાળ વધારે અતિશયોક્તિ કરી શકે તે વધારે માનનીય–સત્ય કે શકય નથી એટલું એકતા–પ્રોજકે સમજી લે તો બેટી સભ્યતા જાળવવાની કોશી પરવા જ ન મળે. કેઈ ઠેકાણે વન્દઆશા અને કહ૫ના ઉપર તેમની શક્તિ અને લાગવગને ખર્ચ માતરમ ગીત ગવાયું, કોઈ ઠેકાણે રાષ્ટ્રધ્વજ ચઢાવવામાં ન થાય અને એકતાની વધારે વ્યવહાર અને સંગીન ભૂમિકા આબે, કોઈ ઠેકાણે રાષ્ટ્રીય મહાસભાએ લીગના પ્રતિનિધિ શોધવામાં તેમને સરળતા થાય.
પરમાનંદ સામે ઊભા રહેલ હિંદુ પ્રતિનિધિને ટેકો આપ્યો, કઈ ઠેકાણે
હિંદી ફરજિયાત કરવામાં આવી કે વર્ધાશિશ્ન યોજના દાખલ સામયિક સ્કૂરણ
કરવામાં આવી, વગેરે અનેક બહાનાં શોધવાં ને આ બધાને કેંગ્રેસના
અત્યાચારો-અને જુલ્મ તરીકે વર્ણવવા. આ કેવળ વધેટાને ન્યાય
ગંદકીથી ભરેલે પ્રચાર જોઈ કોઈ પણ રાષ્ટ્રપ્રેમ માણસને સામ્યવાદી રશિયાએ આટલાં વર્ષ સુલેહશાતિ અને અસાધારણ વેદના થયા વિના ન રહે. મુંબઈ આવીને સાંભળ્યું અનાક્રમણ રાજ પતિના ખૂગ બણગા ફૂકેલાં. કોઈ દેશે અન્ય કે શ્રી. મહમદઅલી ઝીણાએ ડિસેમ્બરની બાવીશમી તારીખને દેશ ઉપર આક્રમણ કરવું નહિ, આક્રમણ કરીને મેળવેલા હક્કો મુસલમાનોના મુકિતદિન તરીકે ઉજવવાની જાહેરાત બહાર જતા કરવા, દરેક દેશ બને ત્યાં સુધી પિતા ઉપર જ નિર્ભર પાડી છે. કોંગ્રેસના જુલ્મમાંથી ભિન્ન ભિન્ન પ્રાન્તની મુસલરહેપોતાની જરૂરિયાતો પોતે જ ઉત્પન્ન કરે અને બિન- માન પ્રજા મુક્ત થઈ એ ખાતે ઈશ્વરને ઉપકાર માનવા સ્થળે જરૂરી માલ મોટા પ્રમાણમાં ઉત્પન્ન કરી બીજા દેશ ઉપર સ્થળે સભાઓ ભરીને ઠરાવ કરવાનું તેમાં કહેવામાં આવ્યું લાદે નહિઃ આવી અનેક શાણી શાણી વાતો કરી રશિયાએ છે. આ પણ એર કોટવાળને દંડે એવી જ કઈ નીતિ અખત્યાર જગતભરમાં એવી એક બ્રાન્તિ ઉત્પન્ન કરી હતી કે સાચી શાન્તિ કરવામાં આવી છે. કેટલાક વખતથી ઉત્તર હિંદરતાનમાં ખાસ્સાર” કોઈ ખરેખર ચાહતું હોય તે તે રશિયા અને ત્યાંના રાજ્ય- નામની એક હિલચાલ ચાલી રહી છે આ હિલચાલને બાહ્ય પધ્ધતિ જ છે એમ સૌ કોઈને લાગે. દબાયેલા દેશે અને આશય તો મુસલમાનોને સંગઠીત કરવાને કહેવામાં આવે છે પણ શૃંદાતી પ્રજાઓ રશિયા સામે આશાની મીટ માંડીને જેવા તેનું સ્વરૂપ ભારે ભયસૂચક લાગે છે, તેની રચના નાઝી કે ફેસીસ્ટ