Prabuddha Jivan - Tarun Jain 1936 Year 02 Ank 16 to 24 and Year 03 Ank 01 to 10

SR No.: 525921
Original Sutra Author: N/A
Author: Tarachand Kothari
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1936
Total Pages: 162
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 14 MB

Page 81

:: તરુણ જૈન ::
» અમદાવાદના નગરશેઠને હું
શ્રી કસ્તુરભાઈ શેઠ !
'સ્વતંત્ર વિચારકને, નિડર સુધારકને શેભતી અને રાષ્ટ્રસેવાના બીજી જૈન યુવક પરિષદના પ્રમુખ શ્રી. પરમાનંદ કાપડીઆના આત્મભાગના ભગવા રંગે રંગાએલી છે. આપે એ ૫ણું જોયું હશે ભાષણ અંગે યંગમેન્સ જૈન સોસાયટીએ શ્રી. પરમાનંદને સંધ કે ભાઈ પરમાનંદના ભાષણને આપણું ઈલાકાના તમામ વર્તમાનખ્વાર કરવાની હિલચાલ અમદાવાદના સંધમાં ઉપાડી છે. એક પત્રોએ (હા. પાંજરાપોળ વાસી ‘વીરશાસન’વિના) એક સૂરે આવનગરશેઠ તરીકે આપને પણ વિચાર સ્વાતંત્રયનો વિરોધ કરનારી કાર આપે છે. અને સમાજની વર્તમાન પરિસ્થિતિનું હુબહુ આ હિલચાલમાં અગત્યને ભાગ ભજવવાનું રહેશે એટલે આપને ચિત્ર હિંમતપૂર્વક દેરવા માટે અને એક વિચાસ્ક તરીકે પરિસ્થીઆ પત્ર લખવા હું પ્રેરાયો છું.'
. તિની સમાલોચના કરી તેનું નિદાન દેખાડવા માટે તેમને અગ્રલેખો પુરાણી પ્રણાલિકાનસાર આપ પેઢાનપેઢીના વારસે નગરશેઠ લખી મુબારકબાદી પાડંવી છે. વળી જુદા જુદા મંડળો અને મનાઓ છે ! યુરપની આપની મુસાફરીઓ અને બંધનથી મુકત યુવક સંસ્થાઓના અભિપ્રાય ઉપરથી પણ આપને જાણવા મળ્યું એવા અંગત વર્તનને કારણે આપ સુધારક મનાઓ છે. સ્વતંત્ર વર્તનને હશ કે શ્રી. પરમાનંદનું સ્થાન જૈન સમાજમાં ક્યાં છે. કારણે જીની પ્રણાલિકાઓ છોડીને અનેક રાજા મહારાજાઓ અને ' આમ જૈન અને જૈનેતર પ્રજામાં માનભર્યું" સ્થાન ભોગવનાર યુરપીયન મિત્રો સાથે આપે મિજબાનીઓમાં છટથી ભાગ લીધો છે. વ્યકિત માટે આપ કહે કે તેઓએ સસ્તી કીતી મેળવવા માટે આ
વાણી અને વર્તન સ્વાતંત્ર્યમાં આપને આગળ વધેલા ભાષણ કર્યું છે? એ ખરેખર ગંભીર ભૂલ ગણાવી જોઈએ. આ જોઈ કેટલાક સુધારકે આપના પરત્વે પ્રશંસાની લાગણી વ્યકત ભૂલનાં કારણોમાં ત્રણું અનુમાન થઈ શકે: સમાજની વર્તમાન કરતા હતા. એ બહાંઓને શી પરમાનંદના ભાષણ પરત્વેના આપના પરિસ્થીતિથી આ૫ સાવ અજ્ઞાન હૈ યા તે નગરશેઠની પદ્ધિ વલણથી, અને સમય આવ્યે ધર્મના ખેરખાં" બનવાની આપની સાચવવાની ફિકરમાં ભાઈ પરમાનંદ પરત્વે અકારણ તેછડાઈ વાપપલટતી પરિસ્થીતિથી ખૂબ અજાયબી થઈ છે. મને પોતાને એથી રવી " આપને યોગ્ય લાગી હેન, અથવા તે અંગત અભિપ્રાયની અજાયબી નથી થઈ, કારણ કે હું તે માનું છું કે આપ કયારેય આપની લગામને સંચાર આપે કેાઈ સમ્રાટ ને સોંપી દીધું હોય. સાચા સુધારક હતા નહિ અને જૂનવાણી મેંઢાઓને કાબુ આપ. હું તે માનું છું કે આપને આપની ભૂલ સુધારવાને અને સુધારક બનીને છોડી દે એટલી હિમ્મત આપનામાં સંભવતી હે કાઈને ત્યાં મૂકેલી આપની લગામ પાછી હાથમાં લેવાનો વખત કદિ કલ્પી નથી.
હજુ વહી ગયે નથી. આપને યાદ હશે : મુનિ સંમેલન ભગયું હેના દિવસ જૈન સમાજ આજે ભયંકર વંટોળમાં છે. અને અધોગતીમાંથી અગાઉ આ લેખક આપને, મ હતું, તે વેળા હું આપને નિકાળવાને યુવા પ્રયાસ કરે છે. એ વેળા ‘સંધહાર’ના શસ્ત્રથી કહેલું કે “આડંબરી ખર્ચાથી જ કંઇ મુનિ સંમેલન સફળ થવાનું આપ જૈન સમાજને સડાવવા જ માગે છે એમ હું માનું ને? નથી. છે ત્યારે જ સફળ થાય જ્યારે આચાર્યો અને મુનિરાજે છે અને વીસમી સદીના એ જમાનામાં અમદાવાદને સંધ એમ આંતરિક કલહને છેડી સાચી દાનતે સમાજની સેવા કરવા માગે.” , માની બેસવાની મુર્ખાઈ કરે કે હિંદનાં તમામ શહેરોને જેન સોએ જવાબમાં આપે કહેલું : “લાખ બે લાખના ખર્ચના ભેગે પણ જે એમની બુદ્ધિ અમદાવાદના સંધના ત્યાં ગીરો મૂકી છે એવી મૂર્ખાઈ એક વેળા મનિરાજે મળે તે કંઈ હરકત નથી. જેન કામના એવા ને આપ નિભાવી કે ઉત્તેજી રહ્યા છે ત્યારે તે આપના પ્રત્યેની તે કંઇક પૈસા ખરચાય છે.'
માનની થોડીક રહેલી લાગણી પણ નાશ પામે છે. હને લાગે છે કે મુનિ સમેલનની પૂર્ણાહુતિ પછી એ સંમે- બંધારણની દ્રષ્ટિએ મર્યાદાહિન અને કાનુની દ્રષ્ટિએ ગેરકાયદેસર લન પાછળ થયેલો ખર્ચ અને આપની જહેમતનું પરિણામ શુન્યમાં એવું-અમદાવાદની જોડે જેને જરાય નિસ્બત નથી એવા માનવીને આવ્યું છે એ વિષે આપને ખાત્રી થઈ હશે. અને સંમેલન પછી, સંધમ્હાર કરવાનું પગલું આપ યોગ્ય માની રહે છે એ વસ્તુ હતી તેથી વધુ ખરાબ સ્થીતિમાં આજે મુનિ મહારાજે છે એ આપ વિવેક બુદ્ધિને અને વ્યવસ્થિત વિચારણાનો અભાવ સૂચવે છે. જઈ શક્યા હશે.
. અંગત રિતે હું માનું છું કે “સંધમ્હારનું શસ્ત્ર બુદ્ધ થઈ હવે મુદ્દા પર આવું. શ્રી પરમાનંદને “સંધ ખાર” કરવાની ગયું છે. વીસમી સદીના આ જમાનામાં એની કોઈ અસર નથી. હિલચાલને શ્રી મહારાષ્ટ્ર પ્રાંતિય કેન્ફરન્સે જે વિરોધ દર્શાવ્યા છે આ સત્ય આપ જાણો અને સમાજની અધોગતી નિભાવવાના એને જવાબ વાળતાં આપે જણાવ્યું છે કે “એ ભાષણ સસ્તી કીતી આપ સુત્રધાર ન બને એમ પછી આ પત્ર હું પૂરી કરૂં . મેળવવા છે.' આપનું આ કથન સત્યથી ઘણું વેગળું છે એટલું જ સામાજીક હિતની દૃષ્ટિએ લખાયેલા આ પત્રથી આપને જરા નહિ પણ નગરશેઠને એધે ભેગવતા એક “ અતી મહાન' પણ દિલ દુઃખ થાય તે ક્ષમા ચાહતે. મનાતા માનવીની વિચાર દારિદ્રયતાનું સુચન કરે છે.
આપનો ભાઈ પરમાનંદની અત્યાર સુધીની કારકીદી એક સાચા શહેરીને,
મણીલાલ એમ. શાહ,
જાણે
એ જમાનામાં એક રામ છે