Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1933 Year 02 Ank 11 to 45 - Ank 39 40 and 41 is not available

SR No.: 525918
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandrakant V Sutariya
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1933
Total Pages: 268
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 30 MB

Page 8

८८
AN ANA
પ્રબુદ્ધ જૈન
धर्मों में भिन्नता.
fear होती हैं या नहीं इस प्रश्नका उत्तर देनेके पहिले संक्षेप में यह विचार करलेना उचित है कि धर्म क्या है ? और उसकी आवश्यकता क्यों हुई ? जिस कार्य के लिये धर्मकी आवश्यकता हुई धर्मोकी भिन्नता उसकार्य में साधक है या बाधक ? यदि बाधक है तो वह भिन्नता नष्ट की जा सकती है या नहीं ? अथवा उसकी बाधकता का लोप किया जा सकती है या नहीं ?
MAMA
ता० ७-१-३३
अनुस्वार जब यह काल नष्ट हो गया तब राजा श्रीमान् आदि पैदा हुए, कष्ट बढे । उसके बाद अनेक धर्म पैदा हुए। इससे यह बात सिद्ध होती हैं कि जबतक समाजमें विषमता पैदा नहीं होती, समाज दुःखी नहीं होता, तब तक कोइ धर्म पैदा नहीं होता । धर्मकी उत्पत्ति दुःख को दूर करनेके लिये ही हुई। गीता का यह पसिद्ध लोक भी इस बातका समर्थक है:यदा यदाहि धर्मस्य ग्लानिर्भवति भारत । अभ्युत्थानमधर्मस्य तदात्मानम् सृजाम्यहम् || ईश्वरको अगर हम घमे प्रवर्तक मानेतो इसका यहि अर्थ है कि दुःखको दूर करने के लिये ईश्वरका या धर्मका अवतार होता है। महात्मा बुद्धने संसारको दुःखसे छुडाने के लिये एक धर्म संस्थाको जन्म दिया । महात्मा ईसा, महा. पुरुष मुहम्मद आदि, संसारके सभी धर्म संस्थापकाने दुःखी समाजके दुःखको दूर करनेके लिये धर्मसंस्थापना की है और अपना जीवन अर्पण किया है ।
साधारण लोगों की मान्यता यह है कि धर्म परलोक के लिये है यह बात मानी जा सकती है कि धर्मसे परलोक सुधरता है, परन्तु धर्मोकी उत्पत्ति लौकिक आवश्यकता का ही फल है । पारलोकिक फल तो उनका आनुषङ्गिक फल है। जैन धर्मके अनुसार जिस समय यहां भोगभूमिथी अर्थात् युगलि योका युग था उस समय यहां पर कोई भी धर्म नहीथा - यहाँतक कि जैनधर्म भी नहीं था ? इसका कारण यही है कि उस समय मनुष्य को कोइ लौकिक कष्ट नहीथा ! उस समय साम्यवाद इतने व्यापक रूपमें था कि प्राकृतिक दृष्टिसे भी लोगों कोई विषमता नहीं थी । जनशास्त्रं कहते हैं कि उस समय स्त्री पुरुषोंके शरीरकी द्रढता में भी विषमता नहीं थी, उस समय कोई राजा या अफसर नहींथा, वैयक्तिक सम्पत्ति नहीं थी, अत्याचार अनाचार आदि नहीं था, स्वामी सेवकका भेद न था ! जैनशास्त्र उस कालको पहिला आरा या सबसे 'अच्छा काल कहते है और कहते हैं कि उस समय वहां कोई धर्म नहींथा। जैनशास्त्रोके इस वर्णन के पोषणमें आज हम ऐतिहासिक प्रमाण भलेही न देसके परन्तु उससे इतना तो मालूम होता है कि जैन धर्मके संस्थापक प्रवर्तक और संचालक जिसे सबसे अच्छा काल कहते हैं वह काल धर्म रहित था, श्रीमानों और गुरुओं के बोझसे रहित था। जैनधर्मके સાહિત્યને જોતા આવકાર આપ્યા નથી, કાઇ ભાજક કે હાકાર નવા છંદ રચી લાવે તેની કળાની કદર કરવામાં આવશે નહિં, પરંતુ તેને અવગણવામાં આવશે આવા પ્રસંગે ઉપસ્થીત થતાં અનેકગણું લોક-સાહિત્ય દટાઇ જાય છે. અને તેથી તે સાહિત્યમાં રહેલી વિશિષ્ટાના સામાન્ય પ્રજાને • साल भगी रातो नथी. हि जैन साहित्य કયાં આવ્યું. કેટલુંક જૈન સાહિત્ય ઍવુ છે કે જેને જૈન તેમ જ જૈનેતર પ્રજા પણ ગાય છે તેમ જ વાંચે છે. આનંદ-દેવરિએ બનાવેલ છે. તે સરલ અને સુંદર બાલધિની નામની
વિદ્યાનાને ખુશ ખબર. ( न्यायना अपूर्व यथ )
જેની લાંબા સમયથી રાષ્ટ્ર લેવાઇ રહી હતી અને જે કલકત્તા, મુંબઈ અને બીજી અનેક યુનિવર્સિટીના ગ્રેજ્યુએટના ધ્રાસમાં’ન્યાય પ્રથમામાં, અને એજ્યુકેશન ખાડ માં દાખલ થયેલ છે, ते न्यायो अद्वितीय ग्रंथ “प्रमाणनयत-स्वालोक" (प्रभाणुनयતત્ત્વાલેાકાલ કાર) કે . જેને ન્યાયશાસ્ત્રના ધુરંધર વિદ્રાન વાદિ
ઘનજીના પો તેમ જ ધીરાત્રેજયજી, વિજ્યજીના સ્તવના તેમ જ સઝાયા . એવાં છે કે જેમાંથી લેક-સાહિત્યમાં એક નવા જ રસ દાખલ કરી શકાય. એટલું જ નહિ પરંતુ ભારતની
સંસ્કૃતિની પુચના માટે કેટલાંક જવલંત દ્રષ્ટાંતો પણ સંપ્રાપ્ત કરી શકાય. જો કે આ સ્તવન અને સઝાયેામાંનુ કેટલું ક સાહિત્ય જૈન જૈનેતર સમાજમાં પણ ગવાય છે. પરંતુ સમાજ પાસે નથી લેક-સાહિત્યકાર કે નથી તેવા સાહિત્યકારોને આશ્રયદાતા, જો આ બન્ને વસ્તુ સાંપડે તે ભારતીય સંસ્કૃતિના નિંહાસમાં સુંદર સટ્ટા ઉમેરનાર જૈન સાહિત્ય સાહિત્યની આલમમાં અનેખું અમરત્વ ભાગવે અને જૈન સાહિત્યમાં રહેલુ વિશિષ્ટ જગતની પ્રજા પણ જાણે.
તદ્દન નવી અપ્રસિદ્ધ ટીકા સાથે થોડા સમયમાં બહાર પડશે. આ ગ્રંથને ન્યાય-કાવ્યતીર્થ, તર્કલ'કાર મુનિરાજશ્રી હિમાંશુવિજયજીએ એડીટ કરેલ છે અને જેમાં નેટ, પાઠાંતર, અનુક્રમણિકા આદે આપી પ્રસ્તાવનામાં ગ્રંથ, યકાર અને જૈન ન્યાયના વિષયમાં સારો પ્રકાશ પાડયા છે. અાવીશ રતલી સુંદર કાગળમાં, ક્રાઉન સેાપેછ સાઇઝમાં લગભગ સવાસો પૃષ્ઠન हमार अथनी हिम्मत मात्र । ०-१४-० ध्याना . પોસ્ટેજ અલગ.
धर्म सुखके लिये इस सर्वसम्मत बातको सिद्ध करनेके लिये अधिक प्रमाणदेकी तो जरुरत ही नहीं है किन्तु साथही उपयुक्त वक्तव्य से यह बातमी सिद्ध होती है कि धर्म, समाज के एहिक (वर्तमान) दुःखको दूर करनेके लिये पेदा होता है ।
धर्मकी आवश्यक्ता कयों हुई जब हमें यह बात मालुम हो गइ तब, धर्म क्या है, इसके समजने में कठीनाई नही रहजाती ! क्योंकि धर्म जब दुःख दूर करनेके लिये है तब जन कार्यों से दुःख दूर हो सकता है वे कार्य धर्म कहलाये । जब सभी धर्म दुःख दूर करनेके लिये है, तब उनमें परस्पर विरोधता होनाही न चाहिये उनमें जो भिन्नता होगी वह तास्विक भिन्नता न होगी, किन्तु उनके व्यवहारिक रूपांकी भिन्नता होगी, इतना ही नहीं किन्तु व्यावहारिक रूप के बाह्य कारणोकी भिन्नता होगी। -- अपूर्ण.
भगवातु डेटा:भेसस थे. मेभ, भेन्ड हैं . ) श्रीविनयधर्भ सूरि श्रथभागा भु. पालीताणा. ઘેટા શરાકા - (डाही भावाउ) उन (भगवा) Printed by Lalji Harsey Lalan at Mahendra Printing Press, Gaya Building Masjid Bunder Road Bombay, 3. and Published by Shivlal Jhaverchand Sanghvi for Jain Yuvak Sangh. at 26-30, Dhanji Street Bombay, 3.