Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1932 Year 02 Ank 01 to 10

SR No.: 525917
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandrakant V Sutariya
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1932
Total Pages: 82
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 26

:
1
૨૬
पुरिसा ! सच्चमेव समभिजाणाहि ।
सच्चस्स आणाए से उबलिए मेहावी मारं तरइ ॥
હું મનુષ્યા ! સત્યને જ બરાબર સમજો. સત્યની આજ્ઞા પર ખડા થનાર બુદ્ધિવાન મૃત્યુને તરી જાય છે.
(આચારાંગ સૂત્ર)
yawa
પ્રબુદ્ધ જન
પ્રબુદ્ધ જૈન.
શનીવાર તા ૧૯-૩૧-૩રલગ્ન સંસ્થા.
જગતના વ્યવહારોમાં આપણે એક બીજાના સહકાર વગર
રહેવુ અશકય છે, તેમાંયે સ્ત્રીઓના સહકાર જરૂરી છે, સ્ત્રી વગરના પુરૂષ એ સંપૂર્ણ પુરૂષ બની શકતા નથી. આપણા દરેક વ્યવહારમાં સ્ત્રીઓનુ સ્થાન ઉચ્ચતમ છે, તેમ શ્રી જગમાં પુરૂષનું સ્થાન પણ એટલું જ ઉચ્ચતમ છે.. સ્ત્રી વગર પુરૂષ રહી શકતો નથી અને પુરૂષ વગર સ્ત્રી રહી શકતી નથી. કુદરતને એ અટલ નિયમ છે. અને એટલા ખાતર જ સમાજેમાં કાઇ પણ જાતની અંધાધુંધી કે વ્યભિચાર ન પેસી જાય તે માટે લગ્ન સંસ્થાની આવશ્યકતાને સ્વીકાર કરવામાં આવ્યા છે. જો કે આધુનિક લગ્ન સંસ્થામાં જરૂર સડા ઘૂસેલા છે, પણ એ સડાને દૂર કરીએ તો જરૂર આપણે આપણા ગૃહસ્થ વનને સ્વર્ગીય જીવન બનાવી શકીએ. દાંપવનના મધુરા હાવા લઈ શકીએ, પણ એ દિવસ કર્યાં ?
પ્રભુ આદિનાથ અને યુગલિયાના જમાનામાં તેા કુદરતી રીતે જોડું ઉત્પન્ન થતું અને તે ધણી-ધણીઆણી તરીકે રહી પોતાનુ આદર્શ જીવન જીવતાં હતાં, ત્યાર પછી યુગલિક પ્રથાને લાપ થયો. કંઇ અંધાધુંધી અથવા સબળાએ નિષ્ફળને હેરાન ન કરે તે માટે સમાજ તરફથી પ્રબંધ કરવામાં આવ્યા. અને કુલિન યુવાને યુવતી ઉપર પેાતાના લગ્નની જવાબદારી નાંખવામાં આવી હતી. આપણે એવાં અનેક રાજ્યો માટે ઈતિહાસમાં સાંભળ્યુ છે કે-અમુક દેશની રાજકુવરી માટે સ્વયંવરમ’ડપ રચાયા હતા. આગળ સ્વયંવરની પ્રથાથી જ એ લેાકાના જીવન ઉચ્ચ પ્રકારનાં હતાં. માનવદેહને સાર્થક બનાવતા હતા. આપણા કથા સાહિત્યમાં પણ. એવા ઘણા દાખલા માશે કે જેમાં લગ્ન સંબધી કન્યાની ઈચ્છાને છેવટને ચૂકાદો મનાયેા છે. સ્ત્રી એ નિરૂત્સાહ માનવમાં પ્રેરણા આપનાર ચેતનનેા જુવારા છે. તેનાથી નૂતન ઉત્સાહ અને અગાધ પુરૂષાર્થ ફેારવવાની મહત્ત્વાકાંક્ષાએ જન્મે છે. સ્નેહલગ્નથી બંધાયેલ દાંતથી જ સુદૃઢ અને મહાન સંતતિ ઉત્પન્ન થઈ શકશે. કુમારપાળ, વસ્તુપાળ, તેજપાળ, વિમા, ઉદયન અને એવાં બીજા અનેક મહાપુરૂષો આવા સ્નેહલગ્નથી બધ્ધ થયેલ 'પાંતિથી જ ઉત્પન્ન થયેલ છે, જ્યાં સુધી સાંસારિક જીવન સંબંધી વરકન્યાને કળવણી ન મળે ત્યાં સુધી હેના લગ્ન બીન આવશ્યક મનાવા જોઈએ. તે પોતાના પગ ઉપર ખડા ન રહી શકતા હાય ! એ આદમય જીવન કઇ રીતે પસાર કરી શકે? વર
subsequenચી જ
તા ૧૯-૧૧-૭૨
અને કન્યાની ઉંમરમાં આઠ નવ વરસના ફરક રહેવા જોઇએ; એટલે કે પુરૂષ પચીશ વના હોય તા કન્યાની ઉંમર સેાળ વર્ષની જોઇએ. આવાં જોડાં જ સંગત ગણાય. સમાજમાં જો આ બાબત માટે ધ્યાન આપવામાં આવે તે ખરેખર આપણી લગ્ન સંસ્થા આદર્શ મય નિવડે, સમાજના ઉધ્ધાર થાય. કુઢિ નાશ પામે અને કાઈ અનેરો આનંદ અને ઉત્સાહ ઉભરાઈ આવે. પણ એ બાબતની ક્રાને પડી છે?
આજે તા કન્યાની ઈચ્છા હોય કે ન હોય, વરની ઇચ્છા હોય કે ન હેાય, પરંતુ માબાપની ઇચ્છાને આધિન થવુ પડે છે. કેટલેક સ્થળે તા વવક્રય અને કન્યાવિક્રય પણ થઈ રહ્યા છે. આવાં લગ્નને લગ્ન કહેવુ' એ' ખરેખર લગ્ન સંસ્થાને વખાડવા ખરાબર છે. કારણ કે લગ્ન સંસ્થા એટલે પ્રભુતામાં પગલાં માંડવાં. આજે કેટલા પ્રભુતામાં પગલાં માંડે છે ? કેટલા દાંપત્યજીવનનાં અનેરા લ્હાવા લે છે? કેટલા સસારના સાચે આનદ મેળવે છે? કેટલા ગૃહસ્થ જીવનને સુદૃઢ અને સુધડ અનાવે છે? જવાબમાં કશે! ઉત્તર નહિ આપી શકાય. કારણ કે આજનું આપણું ગૃહસ્થ જીવન સળગે છે. હેનુ કારણ કેવળ ફેકી બેસાડેલ શરીર સંબંધ છે. જોહુકમીથી થયેલાં લગ્નનાં માર્યું પરિણામ આજે સમાજને ભાગવવાં પડે છે. સમાજના તેવું ટકા ભાગ આજે લગ્ન સંસ્થાના બાહુ નીચે પોતાના ગૃહસ્થ જીવનને બરબાદ કરી રહ્યા છે. કજોડાં, બાળ અને વૃદ્ધ લગ્નાથી સમસ્ત સમાજ આજે ખદબદી રહયા છે.
અરે! જેની સાથે પેાતાની વનનાકા જોડી દેવાની છે, જેને પોતાના હૃદયમંદિરમાં આરાધ્ય દેવ કે દેવી તરીકે સ્વીકારવાના છે, જેની જોડે સંસારના મધુરા લ્હાવા લેવાના છે અને જેનાથી સંસારને સ્વમય બનાવવાની મહત્ત્વશાલિની ભાવના જાગૃત કરવાની છે, તેવા વરને કન્યા સબ્ધી કે કન્યાને વર સંબંધી જરાયે માહિતી મેળવવાના, એળખવાનો કે વાતચિત કરવાના પ્રસંગ ન મળે એ લગ્નને લગ્ન જ કેમ કહી શકાય? એ અમે સમજી શકતા નથી. આવાં લગ્નને તે! લગ્ન કહેવા કરતાં સમાજ સિતમની ચક્કીમાં પીલાતાં અને માબાપના સ્વાર્થના ભાગ અનેલ યુવાન યુવતના વ્યભિચાર કહેવો વધારે સોંગત લાગે છે. ખરી લગ્ન સંસ્થા તે એજ કહેવાય કે જે લગ્ન વરકન્યાની ઇચ્છાથી થતાં હોય, એક ખીજા પરિચયમાં હાય, આપસમાં ઓળખતાં થાય, અને સમજી લે કે આપણું દાંપત્યજીવન સુખમય નિવડશે, તાજ એક બીજા લગ્નગ્રંથીથી જોડાય. આધુનિક પ્રચક્ષિત લગ્ન સંસ્થાથી આપણી દશ લાખની વસ્તીમાં લગભગ દોઢ લાખ તે વિધવા છે. અને હેમાંયે દશ હજાર તા બાળવિધવાએ છે. આમ વિધવાની ફોજ જે સંસ્થાથી વધતી હોય ને આસંસ્થા કઇ રીતે કહેવાય? ખાસ કરીને કજોડાં લગ્ન, બાળ લગ્ન અને વૃદ્ધ લગ્નને લગ્ન સંસ્થાથી ખાતલ કરવાં જોઇએ. અને જોહુકમીથી લગ્ન ન કરતાં વરકન્યાની સંપૂર્ણ સંમતિ લઈને પછીજ જો લગ્ન કરવામાં આવતાં હોય તે તે લગ્ન આમય નિવડે. લગ્નમાં બીજા પણ અનેક કુરિવાજો ઘૂસી ગયેલ છે કે જે સભ્ય જગમાં જરાયે શાભાસ્પદ નથી. આ બાબત માટે શાહની ડાયરી કે જે અમારા ગતાં કામાં પ્રગટ થઈ ગયેલ છે તેમાં ખૂબ કહેવામાં આવ્યું છે. ખીજા લગ્નાદિ પ્રસંગમાં જે લખલૂટ ખર્ચો કરવામાં આવે છે તે તદ્દન અનિચ્છનીય છે. જેટલે બાહ્ય આડંબર કરવામાં