Prabuddha Jivan 1993 10 Year 04 Ank 09 to 10

SR No.: 525852
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1993
Total Pages: 12
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 2 MB

Page 5

તા. ૧૬-૯-૯૭ અને તા. ૧૬-૧૦-૯૩
પ્રબુદ્ધ જીવન.
અન્નકોથ, પ્રાણશ, મનોમયકોશ, વિશાનકોશ અને આનંદકોશ-એમ જાગૃત ચેતનામાં તેના અંતરમાં રહેલા વિકારોરૂપ થવું સાથે મૈત્રીભાવ ઉતરોત્તર સૂમ બનતા જતા રૂપે માણસના જીવનમાં આવિષ્કાર પામતું કેળવવાની હિંમત હોવી જોઈએ. (The conscious must be strong પરમ તત્ત્વનું સાતત્ય કયું છે તેની સાથે કંઈક અંશે મળતી આવતી enough to dire friendship with the enemy) અમેરિકન લાગે છે.
નવ્યફોઈડી (nco-Freudian) મનોવૈજ્ઞાનિક એરિક એરિક્સનને - મેસ્લો માનતા કે દરેક વ્યક્તિમાં ત્રણ વર્ગની જરૂરિયાતો ઓછાવત્તા ગાંધીજમાં એવી હિંમત હોવાની પ્રતીતિ થઈ હતી અને તેથી તેમણે પ્રમાણમાં રહેલી હોય છે, પણ પહેલા વર્ગની જરૂરિયાતોની તૃપ્તિ બીજા એમના Gandhhi's Tuth (ગાંધીનું સંન્ય) નામના પુસ્તકમાં લખ્યું વર્ગની જરૂરિયાતોની વૃતિ કરતાં અને બીજા વર્ગની જરૂરિયાતોની તૃપ્તિ છે. 'Gandhi challenged the Devil and won (ગાંધીએ ત્રીજા વર્ગની જરૂરિયાતોની તૃપ્તિ કરતા વધુ આવશ્યક હોય છે. તેઓ શુયતાનને પડકાર્યો અને એ સંઘર્ષમાં તેઓ જ્યા). એરિક્સનને એમ પણ માનતા કે બાળકોમાંય બીજા વર્ગની ભાવાત્મક જરૂરિયાતો ગાંધીજીના માનસમાં પૌએય અને ઐણ અંશો વચ્ચે સમતુલા હોવાનું સૂકમ રૂપે રહેલી હોય છે. તેમનામાં પણ નવું-નવું જાણવાની ઇચ્છા રૂપે પણ નોંધ્યું છે. બૌદ્ધિક જરૂરિયાત, પોતાના વર્તન માટે માતાપિતાના અનુમોદનની પ્રાયોજનિષ્ઠ વ્યક્તિમાં બાળપણથી વૃદ્ધાવસ્થા સુધી પ્રથમ અપેક્ષા રૂપે નૈતિક જરૂરિયાત અને સ્પ સાથે રંગ અને લય rhythm પરવશતા (dependence), ને પછી (ભારતીય સમાવ્યવસ્થાના ત્રીજ ઈન્માદિના આનંદ અનુભવવાની ઉતારૂપે રસલક્ષી (aesthetic) ગૃહસ્થાશ્રમના તબક્કામાં) બીજી વ્યક્તિઓ સાથે પરસ્પર સહકારથી જરૂરિયાત રહેલી હોય છે. પ્રયોજનનિષ્ઠ વ્યક્તિઓ એમના વિકાસને પ્રવૃત્ત થવાની ભાવના અને તેમની સાથે આદાનપ્રદાનના સંબંધથી અવકાદ આપે એવા સુવ્યવસ્થિત સમાજમાં જ સંભવી શકે એમ મૅસ્યો જોડાવાની તૈયારી (mutuality and Sharing) અને વૃદ્ધાવસ્થામાં માનતા (Churman specimens needs good societies to બીજી વ્યક્તિઓ માટે જવાબદરી (responsiblity) સ્વીકારવાની, એ actualize themselves as good specimens) કેવી ક્રમમાં જુઘ ા સામાજિક ધિર્મો (social roles) માટે યોગ્યતા કેળવાની સમાજવ્યવસ્થા સુવ્યવસ્થિત ગણાય એની ચર્ચા યુરોપની તત્ત્વચિંતનની જય છે એમ મૅસ્લો માનતા. આ સંદર્ભમાં આપણે ભારતના પ્રાચીન પરંપરામાં સૌથી વધુ પ્રભાવશાળી રહેલા પ્રાચીન ગ્રીસના ચિતક પ્લેટોના ગુઠાસૂત્રકારોએ યોજેલ સંસ્કારવિધિઓ વિશે વિચાર કરીએ તો આપણને સમયથી થતી આવી છે. એ ચર્ચામાં કોઈ વાર વ્યક્તિ કેન્દ્રસ્થાને રહી સમજાશે કે એ સંસ્કારવિધિઓનો ઉદ્દેશ પણ વ્યક્તિને તેના વિકાસના છે અને કોઈક વાર સમાજ કેન્દ્ર સ્થાને રહો છે. પરંતુ ભારતના પ્રાચીન જુદા જુદા તબક્કાઓમાં સરળતાથી પ્રવેશ કરાવવાનો હતો. એ શાસ્ત્રકારોએ વ્યક્તિ અને સમાજને પરર૫૨ પોષક એવો વર્ણાશ્રમનો સંસ્કારવિધિઓ દ્વારા વ્યક્તિના સમાજધર્મોમાં વૈવિધ્ય કેળવાતું, વ્યક્તિ આદર્શ પ્રત સમધ મૂક્યો હતો. અનાદિકાળથી ભારતમાં જુઘ જુદા બ્રહ્મચર્યાશ્રમના અને ગૃહસ્યક્રમના ધર્મોનું નિષ્ઠાપૂર્વક પાલન કરી પ્રસન્ન માનવવંશોમાંથી ઉતરી આવેલી અનેકભાજી જાતિઓનો શંભુમેળો રહ્યો વાનપ્રસ્થાશ્રમ માટે યોગ્યતા કેળવતી અને કોઈ કોઈ વ્યક્તિઓ તેથી હોવાથી વર્ણાશ્રમધર્મના આચરણમાં જાતજાતની વિકૃતિઓ ઉદ્દ્ભવી હતી, આગળ જઈ મોક્ષ (મેસ્કોના શબ્દોમાં beyond self-actualizing, પણ વર્ણાશ્રમ વ્યવસ્થાનો મૂળ ઉદ્દેશ દરેક વર્ગનો જીવન નિર્વાહનો giving up external supports and being rooted in વ્યવસાય નિશ્ચિત કરી ને તે વર્ણની વ્યક્તિઓને વનનિર્વાહની oneself, એટલે કે ભગવદ્ગીતાના બીજા અધ્યાયના પંચાવનમાં હરીફાઈમાંથી બચાવવાનો હતો. જેથી ચારે વર્ણની વ્યક્તિઓ ધર્મ, અર્થ લોકની બીજી પંક્તિમાં વર્ણવેલી બારમાયામના તુરઃ એવી સ્થિતિ અને કામના પુસ્માર્યો દ્વારા પોતાનો વિકાસ સાધી શકે અને તે સાથે પ્રત્યે નિ કરતી. પોતપોતાના વર્ણન કર્તવ્યોનું નિષ્ઠાપૂર્વક પાલન કરી સમાજને પણ પોષી શકે છે. શ્રીકૃષ્ણ ભગવદ્ગીતાના ત્રીજા અધ્યાયના ૧૧માં કોકની બીજી પંક્તિમાં પરપt શ્રેણા બધા' (એક બીજાને
નેત્ર યજ્ઞ પોષી પરમ શ્રેયને પામો) એવો ઉપદેશ આપ્યો છે ને એ સમયની ધર્મશ્રદ્ધાને અનુસરી દેવો અને મનુષ્યોએ એકબીજાને પોષવાનો છે,
સંઘના ઉપક્રમે નીચે પ્રમાણે નેત્ર યશોનું પણ આપણે ભગવદ્ગીતાના કર્તાને અન્યાય કર્યા વિના એ ઉપદેશ | આયોજન થયું છે : વ્યક્તિ અને સમાજને પરસ્પરપોષક બનવાનો અનુરોધ કરતો હોવાનો , |
(૧) રવિવાર, તા. ૧૭મી ઓક્ટોબર, ૧૯૯૩ના રોજ વેડછી ઘટાવી શકીએ. વળી આપણાં પ્રાચીન ગુહાસ્ત્રોમાં દેવય, પિતૃયજ્ઞ,
| (જિ. સુરત) મુકામે શ્રી જયવદનભાઈ રતિલાલ પિયશ, અતિળિયજ્ઞ અને ભૂતયા એ પાંચ મહાયજ્ઞો દરેક ગૃહસાક્રમી
મુખત્યારની આર્થિક સહાયથી તથા રવિશંકર મહારાજ સારું આવશ્યક કર્તવ્યો ગણાવ્યાં છે તેમાં પણ વ્યક્તિને સમષ્ટિમાંથી જે કંઈ મળ્યું હોય તેનું કર ચૂકવવાની ભાવના હતી અને કોઈ કોઈ
આંખની હોસ્પિટલ-ચિખોદરાના સહયોગથી વ્યક્તિઓ એ બધાં ત્રણ ચૂકવી વર્ણાશ્રમના ચોથા પુસ્નાર્થ મોક્ષની
(૨) રવિવાર, તા. ૨૮મી નવેમ્બર, ૧૯૩ના રોજ પાટણ સિવિદ્દ અર્થે પ્રવૃત્ત થતી.
(ઉં. ગુજરાત) મુકામે પાટણના સદ્દગૃહસ્થોની આર્થિક Bસ્તો માનતા કે આવી રીતે પ્રયોનિષ્ઠ જીવન જીવતી વ્યક્તિની
સહાયથી તથા રવિશંકર મહારાજ આંખની શારીરિક અને માનસિક શક્તિઓનો ઉતરોત્તર વિકાસ થતો રહે છે,
હોસ્પિટલ-ચિખોદરાના સહયોગથી તેમનામ સર્જકનાના નિયનવીન ઉન્મેષો પ્રગટે છે, તે બદલની
૩) શનિવાર-રવિવાર, તા. 7 થી અને પમી ડિસેમ્બર, પરિસ્થિતિઓ પ્રત્યે પોતના અંતરનત્વોને અનુરૂપ પ્રતિભાવો આપી શકે ૧૯૩ના રોજ ગુંદી (તા. ધંધુક્ષ) મુકામે શ્રી મુંબઈ છે અને પોતાના અતીત સાથે અનુસંધાન જાળવી શકે છે, છતાં તેની | જૈન યુવક સંઘની આર્થિક સહાયથી અને વિશ્વાત્સલ્ય અણધટતી ૫કડમાંથી મુક્ત રહે છે. વળી એવી વ્યક્તિ પોતાના
ઔષધાલય-ગુંદીના સહયોગથી સ્વભાવમાં દરેક વ્યક્તિમાં હોય છે એવા પૌરુષેય અને ઐણ અંશે
0 મંત્રીઓ વઓ સમતુલા જાળવી શકે છે, મેસ્લો એમ પણ માનતા કે માણસની
5
થી