________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
मिरचकल्प
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
हिरेन के. दोशी
कल्प एटले आचार, विधान, विधि इत्यादि, अहिं मिरच एटले मरचुं, ए शब्दनी पाछळ कल्प शब्द लगाडी मिरच कल्प' शब्द बन्यो छे. हवे प्रश्न थशे के 'मिरचकल्प' नो अर्थ शुं? तो मिरच = मरचु तेनो कल्प = विधि. मरचाने वापरवानी, उपयोगमां लेवानी विधि. फरी मुंझवण थशे, शेना उपयोगमां ? खोराकमां तो खरू पण साथ आयुर्वेदमां पण ते कई रीते? मरचाने कइ रीते? कया द्रव्यनी साथे ? केटली मात्रामा लेवाथी ते रोगोनो नाश करे आवी समजण आपतो ग्रंथ एटले मिरच कल्प. जो के एटलुं पण चोक्कस छे. के गुरुगम (ते विषयनी जाणकार व्यक्तिनी सहाय) वगर कराता आवा प्रयोगो क्यारेक ओछा-वत्ता अंशे नुकशान करनारा थाय छे। अने आ वात बधा ज कल्पने एक सरखी रीते लागु पडे छे. अहिं ग्रंथकारे मरचानुं सेवन कया रोगोने मटाडे छे तेनी सुंदर माहिती आपी छे.
ग्रंथकारनुं नाम कृतिमां नथी छता हस्तप्रतनी लेखन पद्धति उपरथी आ प्रत प्रायः १९ मी सदीना पूर्वार्धमां लखाइ हशे तेवुं अनुमान छे. १-२ जग्याने बाद करता प्रतालेखन शुद्ध थयुं छे. वैदकशास्त्रनी दृष्टिथी औषधो पण लखाया होवाथी जैनसंप्रदायनी आहार संबंधी मान्यताथी विरुद्ध औषधो ग्रंथकारे नोंध्या छे, छता अहिं ते बाबतोने वाचकोना अभ्यासार्थे यथावत् राखी छे जे वाचकोए ध्यानमां लेवु. मरचाना कल्प सिवाय पण वैदक कल्प तरीके ओळखावी शकाय तेवा काळामरीनो कल्प, त्रिफळानो कल्प, पिपरीनो कल्प, बीलीनो कल्प, तलनो कल्प, अंकोल कल्प, झेरीनाळीयेरनो कल्प, निम्ब (लीमडो)नो कल्प जेवा घणा कल्पो भिन्न भिन्न ज्ञानभंडारोमांसचवाया छे. आ ज रीते मंत्रशास्त्रनी साथै संकळायेला पद्मावतीकल्प, घंटाकर्णकल्प, २४ तीर्थंकर यक्ष-यक्षिणीकल्प, पनरीया-वीसायंत्रकल्प, दक्षिणावर्तशंखकल्प, भैरवकल्प विगेरे कल्पो मंत्रकल्प तरीके ओळखाय छे. आ सिवाय श्राद्धजीतकल्प, जीतकल्प जेवा बीजा केटलाक आचारसंबंधी पण कल्पो छे वाचकोर ते ध्यानमा लेवु. संपादन माटे प्रस्तुत प्रतनी झेरोक्ष आपवा बदल श्री रत्नाकरसूरिजी जैन ज्ञानमंदिर (महुवा) ना व्यवस्थापक श्री भूपतभाइनो खूब खूब
आभार.
For Private and Personal Use Only
