Page Text
________________
લાટ દેશના લોકે વિષે એક પ્રાચીન રસિક ઉલ્લેખ : : ૧૮૭ મૂળ ભાણુની એક જ હસ્તલિખિત પ્રત મળેલી ગંગા હતું?)ને ચરણે જઈ નમે છે એ હકીકત છે, તેમ જ તે અશુદ્ધ હોવાથી ઘણું સંસ્કૃત અને ઉપરથી ડૉ. મોતીચન્દ્ર જે અનુમાન તારવે છે એને પ્રાકૃત પાઠો શુદ્ધ કરવા કઠિન થઈ પડયા છે એટલે જવાબ કરી શકાય છે – શકેાની ગુલામી સામે બંડ આ ગીત ઉપર આપ્યું છે પણ તેને બરાબર અર્થ જગાવનાર ભદ્રાયુધ અને તેનાં માતાપિતા મગધના સમજતા નથી.
રાજ્યાશ્રયે જઈ વસ્યાં હોય, અથવા શકો તરફથી આ ભદ્રાયુધની યશોગાથા અપરાન્તની સ્ત્રીએ અપમાનિત થયેલાં, કે એમના અન્યાયથી પીડિત કેમ ગાય છે? એના વીરત્વની, પરાક્રમની વાત આ પિતાનાં માતાપિતાને વેર લેઈ એ મગધમાં તે પ્રદેશમાં લોકગીત જેવી ખૂબ ફેલાઈ ગઈ એનું શું સમયે વસતી પોતાની માતાને ચરણે ગયો હોય, કારણ? પરદેશી શક રાજાઓની ત્રણ ત્રણ સૈકાઓની
આવું કાંઈ પણ શક્ય હોઈ શકે; જ્યારે બીજી બાજુ ગુલામીમાંથી આ પ્રદેશને મુક્ત કરવાનો મુખ્ય યશ
ભદ્રાયુધની ઠેકડી કરનાર વિટ એને લાટ ડિડિઓ ભદ્રાયુધ પ્રતીહારને ફાળે જાય છે એટલે એની એ
સાથે ફરતે બતાવે છે વગેરે ઉપર નોંધેલી હકીકત શૌર્યગાથા–એનાં પરાક્રમ વર્ણવતા રાસ-આ ભદ્રાયુધને મૂળે લાટને ગણવા માટે વધુ જોરદાર પશ્ચિમ કિનારે ગવાય છે. પણ સાથે સાથે ભદ્રાયુધને લાગે છે. એટલે હું એને પશ્ચિમ હિંદ–ગુજરાત લાટના લેક તરફ પક્ષપાત છે, લાટડિડિઓ જોડે કે લાટને વતની ધારવાનું વધુ પસંદ કરું, આ તે એને ફરતે બતાવવામાં આવ્યો છે, લાટના લેકે અનુમાન જ છે, આખરી નિર્ણય માટે વધુ સાધનેની માફક કાને મેટાં કુંડલ ધારતો બતાવ્યા છે, એ જરૂર રહે ખરી. બધી હકીકતનો સમન્વય કરતાં એ ઘણું સંભવિત
- આ પહેલાં, શ્રી એફ. ડબલ્યુ ઍમસે, છે કે ભદ્રાયુધ મૂળે લાટ કે અપરાન્તને વતની હોય અથવા માતા કે પિતા પક્ષે એનો ઉપરના પ્રદેશ
Centenary Supplement to the Journal
૧ જેડે નજીકન સમ્બન્ધ હોય.
of the Royal Asiatic Society, પૃ. ૧૨૩ શ્રી. ટી. બર નામના વિદ્વાને ઉપરના સેનાપત્તિ
– અને જર્નલ ઓફ ધ ૉયલ એશિઆટિક ર૦ ઇ. અને ત્રાનિર્મમ એ બે પદ્યો નોંધી
સોસાયટી, ઈ. સ. ૧૯૨૪ (પૃ. ૨૬૨થી)માં આ જર્નલ ઓફ રેલ એશિયાટિક સોસાયટી (લંડન
ભાણોની ચર્ચા કરી હતી. તેમાં “પાદતાડિતકમ'માંનાં ૧૯૪૭ ના અંકમાં એક લેખમાં બતાવ્યું હતું કે પાત્રોની યાદી તથા જુદી જુદી જાતિઓનો ઉલ્લેખ આ ભાણ પ્રાચીન અને ચંદ્રગુપ્ત બીજા અથવા
આવે છે તેની નોંધ રજુ કરી હતી. ડો. થોમસનો કુમારગુપ્ત પહેલાના સમયની કતિ છે. મારા મિત્ર મત એવો થયો હતો કે આ ભાણુ કનોજના રાજા છે. મોતીચંદ્રજીએ આ ભાણ પ્રત્યે સૌ પ્રથમ મારું
હર્ષના સમયમાં (ઈ. સ. સાતમા સૈકામાં) અથવા તથા મારા મિત્રોનું ધ્યાન ખેંચ્યું. એઓએ આ એથી પણ પહેલાં ગુપ્તકાલના અંતિમ ભાગમાં (એટલે ચારેય ભાણુને હિન્દી અનુવાદ કર્યો છે તે વિગતવાર કે છઠ્ઠા સૈકામાં) રચાયેલાં હોઈ શકે. ઉદ્દઘાત સાથે છપાય છે). તેઓને ખ્યાલ મુજબ ડે. એસ. કે. દેએ સંસ્કૃત સાહિત્યના અન્ય આ ભદ્રાયુધ ઉત્તર પ્રદેશ–ગંગા જમુના દઆબ- ભાણ સાથે સરખાવી એ બધાંયથી જુદા પડતાં (મધ્ય પ્રદેશ)ના વતની હશે. એ અનુમાન માટે અને જનાં આ ચાર ભાણ છે એ સમજાવી ભાણના તેમનો મુખ્ય આધાર વાડવુય નનન નનની ૨ સ્વરૂપ વગેરેની ચર્ચા કરી ઉપરના નિર્ણયને પુષ્ટિ
એ લીટી ઉપર છે. ગુપ્ત રાજાએ ગંગા જમુનાને આપી હતી. (જુઓ, જર્નલ ઓફ ધ રૅયલ માં ખૂબ મહત્વનું સ્થાન આપે છે, એ મૂળ એશિઆટિક સોસાયટી, લંડન, ઈ. સ. ૧૯૨૬, મગધના એ હકીકત અને શવિજય પછી ભદ્રાયુધ પૃ. ૬૦-૯૦) આ પછી શ્રી ટી. બનો ઉપર મંગાદેવી અને પિતાની મા (એનું નામ પણ શું દર્શાવેલ મત રજૂ થયે જે મુજબ આ પાદતાડિતકમ'
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 522256 |
| Book Title | Buddhiprakash 1955 06 Ank 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagindas Parekh |
| Publisher | Gujarat Vidyasabha |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 36 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Buddhiprakash, & India |
| File Size | 8 MB |