________________
૪૬.
બુધપ્રભા ( તા. ૧૦-૬-૧૯૬૫ પ્રસિદ્ધ છે, ગ્રંથ લખતાં તેમને ઘણું સમાલેચનાનું મનન કરેલું હોવું જોઈએ ખમવું પડયું છે, તેઓ અમુક કુળના અને તે સંબંધો બહોળા અનુભવને છે વગેરે વિષયોને હાથમાં ધરી;
ધારણ કરનાર છે જે ઇએ. સમાલોચનના વિષયથી ભિન્ન જ વિષયની નસંધ લે છે. પણ આ ગ્રંથકર્તાએ જે વિષયો લખ્યા બરાબર નથી. સમાલોચકે ગ્રંથકતા હોય તે શાસ્ત્રોના અનુસારે છે કે ગ્રંથનો ભાવ, તેની ગંભીરતા, તેની પોતાની બુદ્ધિ કપનાથી લખ્યા છે ? લેખન શિલી શબ્દની સરળતા કઠિ. તેમાં જમાનાને અનુસરી જે જે ઉમેર્યું નતા અને વિષયાનુક્રમ વગેરે સંબંધી હોય તેનું નિરીક્ષણ કરનાર હો ખાસ લક્ષ રાખવું જોઈએ. અને જોઈએ. જૂના અને નવા વિચારે ગ્રંથકર્તાએ જે વિચારો દર્શાવ્યા વગેરેને જાણકાર જે સમાલોચક હેય હેય તે તે વિચારોની ઉત્તમતા વગેરે છે તે તે સમાલોચનમાં પણ પ્રકાશ સંબંધી અવકન કરવું જોઈએ. પાડી શકે છે. સમાચક પ્રાચીન
અને અર્વાચીન મતોને અને વિષય ગ્રંથને વિષય આધ્યાત્મિક હાય ગ્રને અનુભવ કરનાર છે જોઈએ. અને સમાલોચના કરનાર તે વિષયમાં બોરનું બટ પણ ન જાણતા હોય તે
સમાચકને પરીક્ષાની કેટીમાં સમાચનાને નામે, ગમે તે પ્રકારનો મૂકી શકાય. આથી પરીક્ષક કરતાં પણ પચરંગી ખીચડે યા છાર કરે તે વિશેષ વિદ્વાન હૈ જોઈએ. તેમાં આશ્ચર્ય નથી.
સમાચક ગાડરીયા પ્રવાહમાં સમાલોચકે, લખેલા વિષયને
વહેનાર અને મીયાંને ચાંદે ચાંદ સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિથી અવલેકીને તેની ખુબીઓ કહેનાર ન હોવા જોઈએ. ગ્રંથઅને ખામીઓને ભિન્ન ભિન્ન કરનાર કર્તાના એક પાનાને વાંચી, તે વાંચવાના હવા જોઈએ. સમાલોચના કરનાર સમય કરતાં તે સંબંધો વિચાર કરવામાં ભાડુતી માણસ હૈ ન જોઈએ
દશ બાર ગણે વખત ગાળનાર છે તેમજ તે બીજાના વિચારોથી દબાયેલે ન હવે જોઈએ. સમાલોચના કરનાર ગ્રંથના પૂર્વાપર સંબંધને
સમાલોચના કરનાર પ્રામાણિક પરિવણ ઉદેશ પ્રવક જાણનાર હો અને નિઃસ્પૃહી લેવો જોઇએ. સમા
એ. વળી તેને અનેક ગ્રંથની લોચક પ્રામાણિક હેય છે તે તેની
જોઇએ.
