________________
૨૮૪
બુદ્ધિપ્રભા.
जापाननी आश्चर्यकारक उन्नति.
(અનુસંધાન ગતાંક પાન–૨૫ થી ચાલુ)
હથીઆર-ન્યાય-અને ઔષધપ્રબંધ. જાપાન સૈન્ય તથા વિદ્યામાં જેટલું આગળ વધ્યું તેજ પ્રમાણમાં હથીઆર તથા લશ્કરી અને દરિઆઇ વહાણુની સામગ્રી બનાવવામાં પણ ઘણું જ આગળ વધ્યું છે. બન્દુક, તમંચા, તે વિગેરે ઘણી જ કુશળતાથી બનાવવા માટે ટેકઓનાં લશ્કરી કારખાનાં મુદ્રક મશહુર છે. ઓસાકાનાં કારખાનામાં તે ઘણી જ ઉંચી ને જથાબંધ બને છે. કેટલીક જાતની બન્દુકે, તે, ને તેને સામાન ખૂદ જાપાન દેશાવર ખાતે મળે છે. અને અત્યારે ચાલી રહેલા મહા વિગ્રહના સમયે તે જાપાને આ બાબતમાં જે ઝપાટાબંધ વ્યક્તિ કરવા માંડી છે તે તે કેવળ આશ્ચર્યજનકજ છે. શાંતપણે ડાહપણથી તટસ્થ વૃત્તિ રાખી તેણે ઉદ્યોગ-પ્રગતી અને દ્રવ્યની બાબતમાં અલૈકિક ચપળતા અને ખંતીલાપણું સાબીત કરી બતાવ્યું છે.
જેમ જાપાન યુદ્ધમાં સિપાહીઓની કત્વ કરવાનું અન્ય પાશ્ચાત્ય દેશો પાસેથી શીખ્યું છે, તેવી જ રીતે જખમી સિપાહીઓની સેવા સુશ્રુષા કરવાનું પણ તે ઘણીજ ઉત્તમ રીતે શીખ્યું છે, અને આ કાર્ય માટે Red Cross રેડ કેસ નામની સુશ્રુષાકારીણી સમિતી ખેલવામાં આવી છે. આ સંસ્થાના પરોપકારી પૂણ્ય કાર્યમાં જાપાનની મહારાણીથી માંડીને સાધારણ ગરીબ સ્ત્રી સુધીના સ્ત્રી વર્ગની સંપૂર્ણ સહાનુભુતી જરૂર પ્રસંગે ઝળકી ઉઠે છે ! પાઆયે દેશમાં આવી અન્ય પ્રકારની જે સંસ્થાઓ છે, તે અહિની આ સંસ્થાને પૂર્ણપણે સ્વિકાર કરે છે,
ગલ્ડરમેન્ટના પુનઃ સ્થાપન થયા બાદ પ્રથમ પોલીસના શિક્ષણ પ્રબંધને પૂર્ણ બંદોબસ્ત કર્યો, ને ત્યારથી જ આ બાબતમાં સારે સુધારે થી ચાલે તેનું પરિણામ એ આવ્યું કે ત્યાંની પિલીસ ઘણીજ (honest) ઇમાનદાર બનવા સાથે તેમને બંધ ઘણે સારે બન્યો, અલબત યુરોપ અને અમેરિકાની પોલીસના પ્રમાણ કરતાં જાપાનની પિલીસમાં કંઈક કમીપણું હશે ૧૪૦૪ માં ૩૩૪ ૦૩ કર્મચારીઓ (સીપાહીઓ) અને અધિકારીઓ આ ખાતામાં કામ કરતા હતા. ૧૫૫૨૧-સ્થાનોમાં પિલીસ દફતર રહેતાં હતાં, એ સાલમાં આબાદીને સતિને સમય હોવાથી ૧૯૫૭ માણસ દીઠ એક પોલીસમેન હતે.
ન્યાયવિભાગ, કાયદાકાનુન તથા જેલ વિભાગ અને હેના નિયમે તૈયાર કરવા માટે પૂર્ણ રીતે ધ્યાન આપવામાં આવે છે. જાપાનને એ સિદ્ધાંત છે કે, કાયદાની-દષ્ટિએ સર્વ માણસો સરખાં છે. ત્યાંને કાનન એ છે કે, કદાચ કોઇએ અપરાધ કર્યો હોય તે, પછી ભલે તે ગમે તે હોય, તે પણ તેના પર કાયદેસર પગલાં લેવામાં બીલકુલ (લંબ લગાડ. વાન નહિ. રાજાનું કર્તવ્ય છે કે, તેણે કેદીઓની તંદુરસ્તીની કાળજી રાખવી જોઇએ. અને તેમની માનસિક તેમજ આત્મિક ઉન્નતિમાં વાળે પડવા દે નહિ. દિવાની ફરજદારી અને વ્યાપારી નિયમોમાં કેટલી વાર સંશોધન કરવામાં આવ્યું છે. અહી કાદ: કાંસ