Buddhiprabha 1916 01 SrNo 10

SR No.: 522081
Original Sutra Author: N/A
Author: Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Publisher: Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Publication Year: 1916
Total Pages: 38
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Buddhiprabha, & India
File Size: 1 MB

Page 13

જેની પ્રાચીન જાહોજલાલી.
૨૮
દેશભક્ત ગોપાલકૃષ્ણ ગોખલેનું દૃષ્ટાંત આપણે આગળ મેજુદ છે. ગરીબ બ્રાહ્મણ માબાપને પેટે જન્મેલે બાળક પિતાના જ્ઞાનથી અને પિતાના અડગ પરિશ્રમ અને બાહુબળથી તે કેટલે દરજજે આગળ વધ્યા હતા એ શું આપણી દષ્ટિ બહાર છે. જૈન ધર્મના ફરમાનું જ્ય સમજવાથી ખાત્રી થાય છે કે પિનાની શક્તિ ખીલવવાથી માણસ ઘ વધી શકે છે. માટે જૈનધર્મ અમને નમાલા બનાવ્યા એવી વાતે મનમાંથી કાઢી નાખે, અને જ્ઞાન અને ચારિત્રમાં આગળ વધે એટલે તમે જેવા ધારશે તેવા થઈ શકશે.
વ્યાપાર ધંધાના સંબંધમાં જે વિચાર કરીએ છીએ તો જૈનના કથાનુયોગને અભ્યાસ કરો, પૂર્વ જૈન વ્યવહારીયાઓએ દેશાંતર અને દિપાંતરના પ્રવાસ કરી પિતાની અને ધર્મની જાતિ કેવી કરેલી છે. પ્રાચીન કાળમાં આપણે વર્ગ કેટલે આથિક સંપત્તિમાં વધે તે તેના ઇતિહાસીક દાખલાઓથી આપણી ખાત્રી થાય છે. કળીકાળ ૪ થી હેમચંદ્રાચાર્ય એક વખત પાટણમાં પધાર્યા તે વખતે કુમારપાળ રાજાએ સામયુ કર્યું હતું તેમાં અઢારસો કોધિપતીઓ હતા. તે સિવાય દરેક તીર્થો ઉપર પ્રાચીન છનાલ-મારવાડ અને બાળવામાં આવેલા અને મંદિરની યાત્રા કરવાથી આપણું ખાવી થાય છે કે પૂર્વે આપણે જેન વર્ગ ધ ધનાઢય હતે. વર્તમાનમાં એક વખત વૈર્ડ કર્ઝને કહ્યું હતું કે હિંદુસ્થાનને ૨ વેપાર જેનીઓના હાથમાં છે, તે વાતનો આધાર આપણા જૈને કુલીને ફાળકા બની જાય છે, પણ વર્તમાન હિંદુસ્થાનમાં ચાલતા વેપાર અને વેપારીઓનું અવલેકન કરવાથી એ વચન અતિશક્તિ જેવું લાગે છે. વાસ્તુ સ્થિતિ તેવી નથી. અંગ્રેજ પ્રજા ખેજા અને મેમણ કેમ પારસી ભાઈઓ અને લુહાશે કેમના પ્રમાણમાં વેપારમાં આપણે જૈન વર્ગ ઘણે પાછળ છે. જે પજ વેપાર ધંધામાં પૂર્વ ઘણી આગળ વધેલી હતી, અને જેમણે શાસન્નતિનાં ઘણાં મહત્વનાં કાર્યો કરેલાં હતાં. તે પ્રજા પોતાની અજ્ઞાનતા અને પ્રમાદના લીધે પાછળ પડે ને પછી ધર્મનાં ફરમાને પર દોષ આપે તે આગળ શી રીતે વધી શકશે. જેને પ્રજા વેપાર ધંધામાં આગળ વધી ન્યાયપૂર્વક ધન સંપાદન કરી શકે તેને માટે ઘણે પ્રયત્ન કરવાની જરૂર છે. વેપાર ધંધાનું શિક્ષા આપનારી શાળાઓમાં જેને બાળકે અભ્યાસ કરી શકે તેને માટે હાલના શ્રીમંત વર્ગે ઘણે પ્રયાસ કરવાની જરૂર છે. તેઓએ પોતાના જેવી તમામ પ્રજા આગળ આવનારી થાય એવી ભાવના પિતાનામાં ઉપન્ન કરવી જોઈએ. અને આ કાળ આંધી તેઓ આગળ શી રીતે વધે તેને માટે પોતાના દ્રવ્યને વ્યય કરે જાઈએ, ઉદેશ તરંગણ નામના ગ્રંથમાં સંધ સિલ્યના અધિકા પ્રસંગે નીચે પ્રમાણે વિવેચન કરેલું છે.
" જેણે હર્ષિત થઈને ગુરૂઓની પેઠે સાધર્મિકેનું વાત્સલ્ય કરેલું છે તેણેજ જીન પૂજા કરેલી છે. અને તેણેજ ગુરૂની ઉપાસના કરેલી છે તથા તેણેજ તત્વ જાણ્યું છે. જેમ સુરગિરિમાં જગસિંહશાહે દ્રવ્ય આપીને પિતાના ત્રણસો સાઠ સાધમિકેને પિતાના જેવા સાહુકારે બનાવ્યા હતા. વિગેરે”
આ ઉપરથી પૂર્વે જૈનેની જાહોજલાલી કેવી હતી, અને તેઓ કેવી ભાવનાવાળા હતા તેની આપણી ખાત્રી થાય છે. વર્તમાનમાં આપણામાં આપસ આપસમાં હેવ કરી એક બીજાની ઉન્નતિ નહિ ખમી શકવાની આપણી વડવા જેવી રીતિને ત્યાગ કરી પર સ્પર સહાય આપી એક બીજાને આગળ વધવાને સગવડ કરી આપવી જોઈએ. એ ગુણ આપણું પ્રજામાં ખીલે, દ્ધિ પામે તેને માટે ખાસ પ્રયત્ન કરવાની આવશ્યકતા છે.