________________
૧૯૫ કુયુક્તિ કરી સુમતિનું મુખ પણ દેખી શકતા નથી. કુમતિથી કેટલાક એમ કર્થ છે કે જગમાં અમા–પુણ્ય–પાપ-ઇશ્વર આદિ કંઈ નથી. કમતિથી કેટલાક મનમાં પ્રવૃધિત છાચારે પ્રવૃત્તિ કરીને ધર્મથી વિમુખ થાય છે. કુમતિના સંગે જીવો સાંસારિક પદાર્થોની પ્રાપ્તિ માટે હિંસા, જૂઠ, વિશ્વાસઘાત આદિ અનેક પ્રકારનાં પાપકૃત્ય કરે છે. કુમતિથી છવો આગમાના અને ઉલટાવી પિતાની ધારણા મુજબ અર્થ કરે છે. કુમતિથી છ ધર્મશાસ્ત્રાને ધિક્કારે છે અને વિષયશાસ્ત્રાને આદર આપે છે. કુમતિથી જેવા અનેક પ્રકારનાં પાખંડ કરે છે. કુમતિથી જીવો અરિહંતદેવ સુસાધુ ગુરૂ અને મહાવીરચિત ધર્મને સ્વીકારતા નથી. કુમતિના પ્રેર્યા જીવો સાધુઓ પર જ કરે છે અને સતી પર વસ્યાની જેવી દષ્ટિ હોય છે તેવી દષ્ટિને ધારણ કરે છે. કમતિથી પ્રેરાયલા જ નવ તત્વ અને પ દ્રવ્યની શ્રદ્ધાને ધારણ કરી શકતા નથી. કુમતિથી પ્રેરાયલા જીવો શ્રી મહાવીર પ્રભુને સર્વર માનતા નથી. કુમતિથી પ્રેરાયલા છે સર્વાને પિતાની સ્વચ્છન્દતા પ્રમાણે અર્થ કરે છે. કુમતિના યોગે જ ધર્મતત્ત્વ તરફ પ્રેમ ધારણ કરી શકતા નથી. કુમતિના ગે છો જડ વસ્તુઓને પિતાની કલ્પ છે અને મમતાના વશમાં રહેલા તેઓ સત્ય અવલોકી શકતા નથી. કુમતિના યોગે જો મિથ્યાત્વ મોહનીય અને મિશ્ર મેહનીય આદિમાં તન્મય બની ગયા હોય છે. કમતિના ગે છો સુધારાના પવનથી પ્રેરાયલા સિદ્ધાન્તના પણ અવળો અર્થ કરે છે અને કોઈ પક્ષમાં પડી જાય છે. કુમતિના ભોગે સાત નથી દરેક વસ્તુઓનું સ્વરૂપ વિચારી શકાતું નથી. કુમતિના યોગે જૈનધર્મની શ્રદ્ધા થઈ શકતી નથી. ચતુતિમાં જીને કમતિ પરિભ્રમણ કરાવે છે અને પિતાના તાબામાં આત્માઓને રાખે છે. કુમતિ ખરેખર જીવોને પરસ્પર લડાવી મારે છે અને મંત્રીભાવને દેશવટે આપે છે. કુમતિથી છ ધર્મના આચારો અને વિચારને સત્ય માની શકતા નથી. કુમતિથી જીવો જ્યાં ત્યાં મારું મારું એ પ્રત્યય ધારણ કરે છે અને અહં. કાર દશામાં ઘસડાઈ જાય છે. કુમત જ્યાં સુખ નથી ત્યાં આત્માને સુખની બ્રાન્તિ કરાવીને ભમાંડે છે. કુમતિના ગે હવે સદાકાલ સ્વાર્થમાં ઘસડાયા છે. કુમતિના યોગે જીવે સત્યને અસત્ય માને છે અને પોતાના મનમાં જે ખોટું હોય છે તેને પણ સત્ય માની લે છે. અહા ! કુમતિની પ્રબલતા જગ તમાં કેટલી છે? કુમતિના ચોગે જ પાપારંભ પ્રવૃત્તિથી પોતાનો ઉદય સ્વીકારે છે અને પાપારંભનાં ભાષણ આપનારાઓને ધર્મગુરૂ તરીકે માને છે. કુમતિથી જે સત્ય ઉપદેશકને ધિક્કારે છે. કુમતિના યોગે છે