________________
ગ્રo
માટે વાચનની ઘણીજ આવશ્યક્તા છે તે જેટલું હિતાવહ છે તેટલી ઔશ્ડ કાઇ વસ્તુ નથી. ખરેખર મનુષ્યોને તેજ પ્રતિકાદાયક, મનેાર્જક, અને વિનાદનુ સાધન છે.
મહાન સીસીએ એક સ્થલે કહ્યું છે કે જે લેખનકળા ના તતા પ્રથમની સ્થિતિમાં ને હાલમાં આટલા બધા તફાવત પડત નહિં
પ્રથમના વખતમાં આજના જેવી મુશ્કેળા, ટપાલ અને રેલ્વેના સા ધના નહેતાં તેથી વાચનના સાધના પુરતા પ્રમાણમાં નહોતાં. આજે ત્રિટિશ સરકારના સુબૃહ શાંતિના રાજ્યમાં તેની ઘણી અનુકુલતા થઇ છે તે એટલી બધી કે ગરીબમાં ગરીબ માણસપણ વાંચનને લાભ લેઇ શકે છે. સા ધનાની અનુકુળતા સાથે વિદ્યાની દરેક શાખાનાં ઘણાં ખરાં પુસ્તકા હાલમાં છપાઈ બહાર પડ્યાં છે. પ્રથમ જે અમુક અમુક સોંપ્રદાયેમાં અમુક અમુક વિદ્યાની શાખાનું અધ્યયન થતુ હતુ. તેથી કરી સકુચિતત્વ પ્રાપ્ત થતું પરંતુ હાલમાં તે નષ્ટ થયુ છે.
પ્રથમના વખતમાં પ્રાયે કરી ધર્મગુરૂઓ પાસેથી આધ મળવે. ગુ આ શિષ્યને જેટલા ગ્રંથ ભણાવે તેટલામાંજ તેમની મતિ પ્રવેશ કરી. બહુાળા વાંચનના અભાવે તેમની મતિ ભણ્યા શિવાયના ગ્રંથામાં ભાગ્યેજ પ્રવેશ કરતી. ગુરૂએ શિષ્યને ભણાવતા તેટલેાજ આધ તેમને મળ, તે પણ ગુરૂની કૃપા જેટલા. પરંતુ એટલું તેા કબુલ કરવું પડશે કે પ્રથમ જે મહાત્માતરીકે આળખાયા તેમની સરખામણી કરી શકે એવા હાલના સા ધનાની અનુકળતાવાળા અને કેળવણીના જમાનામાં જવલ્લેજ માલુમ પડે છે. હાલને જમાને બદલાય છે. પાપટ પંડિતોની સખ્યા ઘટવા લાગી છે. વાચન વિશાળ અને વસ્તીણું થયું છે. સાધનેની પણ અનુકૃળતા પ્રાપ્ત થઈ છે. અંધશ્રદ્ધા દિવસે દિવસે પલાયમાન કરવા માંડયું છે. જ્ઞાનચક્ષુના વિકસ્વરને ઉદય થવા લાગ્યા છે.
વાચન એ મનને વિશાળ, સતેજ અને કત્તવ્યપરાયણ કરે છે. મિત્રની ગરજ સારે છે. પ્રેમદાની પૈ. પ્રમાદ આપે છે. ભ્રાતૃની પેઠે ભાડ ભાગે છે. દૈવી સ્વભાવને જાગૃત કરે છે, જીવનનિર્વાહનાં સાધનો બનાવે છે. તેમજ વ્યવહારમાં ઉન્નત બનાવી આ લાક તથા પરલાક સુધારી જીંદગીનુ સાર્થક કરે છે. માટે વાચન જેમ બને તેમ વધારવુ જોઈએ.
વાચનને ઘણે આધાર માતૃભારાના ગ્રંથના સંગ્રહુઉપર છે. માટે જે જે દેશના જે જે વિદ્વાનો ટ્રાય તેમને માતૃભાષામાં પાતાના દેશના હિં
