________________
૩૪
શ્રીગુરુએાધ.
(લેખક, મુનિ શ્રી બુદ્ધિસાગરજી: )
વિદ્યાગુરુનો વિનય.
સાં
સારિક વ્યાપાર કેળવણી આપનાર, અનેક પ્રકારની ભાષા શીખવનાર, યુદ્ધ કેળવણી આપનાર, અનેક શિલ્પ કેળવણી આપનાર વિદ્યાનુપ કહેવાય છે. વિદ્યાગુરૂને યથાયેગ્ય વિનય કરવાથી વિદ્યાગુરૂ પ્રસન્ન થાય છે, અને તેથી વિદ્યાગુરૂ કાળથી અભ્યાસ એવી રીતે કરાવે છે કે, તેથી વિનેય ( શિષ્ય ) અલ્પકાળમાં તે તે વસ્તુની સિદ્ધિ કરી શકે છે. વિદ્યાગુરૂ ઉપર પ્રેમતથા ઉપકારની દૃષ્ટિથી જોવુ જોઇએ. વિદ્યાગુરૂને વિનય કરવાથી અનેક મ નુષ્યો ઇચ્છિત સિદ્ધિને પામ્યા છે. વિદ્યાગુરૂની સાથે પ્રેમથી સંભાષણ કરવુ, વિદ્યાગુરૂને દુ:ખ પડે ત્યારે ઉપકાર કરવા ચુકવુ નહિ. વિદ્યાગુરૂના ખાધ લક્ષદેષ્ઠ સાંભળવા, વિદ્યાગુરૂને નમસ્કાર કરવે, જેટલી વિદ્યાગુરૂ ઉપર પ્રીતિ હાય છે, તેટલી વિદ્યાને શિષ્યપ્રાપ્ત કરે છે. કેટલાક શિષ્યા એમ સમજે છે કે, વિદ્યાગુરૂ ધન લેઇ ભણાવે છે તે, અમારે શા માટે વિનય કરવા જોઇએ ? કિંતુ તે સમજશે તેા માલુમ પડશે કે ગમે તેટલું ધન આપે તે પણુ વિનય વિતા વિદ્યાની પ્રાપ્તિ થતી નથી. વિનયથી વિદ્યાની પ્રાપ્તિ યાય છે. તે વિદ્યાનુ ફળ બેસે છે. વિદ્યાગુરૂને કનડીને જે ભવ્યેા વિદ્યાની પ્રાપ્તિ ઇચ્છે છે તે જીવા કાચીકેરીને ઘેળીને રસપીવા ખરેખર કરે છે. વિનયધરીને વશ કરે છે, તે પછી વિદ્યાગુરૂ સંતુષ્ટ થાય એમાં કઇ આશ્ચર્ય નથી. કેટલાક શિષ્યા સ્વાર્થ સરે, તાવત્ વિદ્યાગુરૂને ઉપર ઉપરથી વિનય સાચવે છે. તેઓએ સમજવુ જોઇએ કે તેમ કરવાથી ઉચ્ચકોટીમાં પ્રવેશ યતે નથી. આત્મા ભવિષ્યનાં ઉચ્ચકાર્યો કરી શકતેા નથી. કાર્ય સિદ્ધિ થયા બાદ પણ વિદ્યાગુરૂનુ· યથાશક્તિ પ્રસંગેાપાત સન્માન કરવુ.
વિદ્યાગુરુ વિનય.
પરમાર્થ સાધક ભવ્ય જીવેા ઉપકાર કરીને પ્રત્યુપકાર ને ખલા વાળેછે. વિદ્યાગુરુ કદાપિ હિત માટે ધમકાવે તાપણુ તેમને મનથી પણ ગાળ દેવી નિહ્યું.
