Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Walk
SS
uિt!!Full
"
જ કરી
રાજગૃહમાં પ્રાચીન જૈન સામગ્રી
લેખક શ્રીયુત અદીશચંદ્ર ઘોષાધ્યાય [ પુરાતત્ત્વના દર્શનિક પુરાવાઓ અને અનુશ્રુતિઓમાંથી ઈતિહાસ ફલિત કરવાનું કાર્ય ગંભીર અનલિન અને સતર્ક ગષણાની અપેક્ષા રાખે છે. એ દિશામાં બંગાલી વિધાન શ્રી, અદીશચંદ્ર વધોપાધ્યાયનો આ લેખ એક સફળ પ્રયાસ છે. તેમણે ભારતીય ઇતિહાસમાં પાયાની ભૂલ તરીકે ચીની યાત્રાઓનાં બોદ્ધો વિશેનાં અનરજિત વર્ણન વિશે સંકેત કરતાં તેને વિવેકથી અપનાવવાની ઇતિહાસના વિદ્વાનોને સલાહ આપી છે. તેમ કરતાં તેમણે, જેનોએ પિતાનાં જે પુરાતન પવિત્ર સ્થળને વીરારી દીધાં છે, તેનું સ્મરણ કરાવ્યું છે, રાજગૃડની પહાડી ઉપરનું ગિજઝટ, સારનાથનું મૃગદાવ વન, ગયાનું પવિત્ર સ્થળ, ગુણશિલ અને નાલંદાનાં સ્થાને વિશે જે સૂચન કર્યું છે તે તરફ જૈનોએ લક્ષ આપવાની જરૂરત છે. જેનેની કોઈ સંસ્થા આવાં સ્થળામાં ખોદકામ કરાવી બંગાળના આવા વિશિષ્ટ વિદ્રાનેને સાથ લે તો ભારતની એક મૌલિક સંસ્કૃતિને સત્ય ઈતિહાસ પ્રગટ થઈ શકે અને અત્યાર સુધીની તથાકથિત ઐતિહાસિક માન્યતાઓને ધરમૂળથી ફેરવવાની ફરજ પડે. સમયની આ માગને કાઈ જૈન સંસ્થા વધાવી લે એટલું અમે ઇચછીએ.]-સંપાદક
ભારતના કોઈ પણ તીર્થસ્થળને નિર્ણય કરવામાં આપણે જે સૌથી વધારે ભયંકર લે કરી છે. તેમાંની એક એ છે કે, આપણે બૌદ્ધધર્મને અતિશયોકિતપૂર્ણ મહત્તા આપી છે. અશોક તેમજ શ્રત ચીની યાત્રીઓ અને તેમનાં વિવરણોના પ્રભાવથી બીજા ધર્મોને તે તીથી ઉપરથી અધિકાર જ ઊઠી ગયો હોય એમ દેખાય છે. મિડદાવ (સારનાથે ના રક્ષિત મૃગ ઉદ્યાનની પ્રાચીનતા એથીયે વધુ આગળ જઈ શકે છે, એ તથ્ય તકની કસોટી પર કદી પણ કસવામાં આવ્યું નથી. ગયાનું બધિરક્ષ બુદ્ધની ધાન સાધનાથી પૂર્વે પણ પવિત્ર મનાતું હતું. પ્રાચીન જૈન ગ્રંથના વિવરણ, જે આધુનિક અન્વેષકોને પ્રામાણ્ય નહોતાં એ હકીકત કંઈક અંશે આ ઉપેક્ષાની ઉત્તરદાયી છે. ઉદાહરણ સ્વરૂપ “પૌમાચાર્ય' (ઉ. મચયિ)માં વર્ણિત તક્ષશિલાના વિવરણની વાત જ લઈએ; જેની પુષ્ટિ, એક દાયકાથી પણ પૂવે તે સ્થાનના સર જોન માર્શલ દ્વારા કરાયેલા ખેદકામથી બહુ જ થોડી થઈ શકી છે, તે પણ મથુરામાં જૈન તૃપની વિદ્યમાનતા તથા શક-કુષાણકાળના પથ્થરો પર કરેલી જેને મૂર્તિઓની વધુ સંખ્યામાં પ્રાપ્તિ તેમના સોની કંઈક એતિહાસિકતાને નિઃસંદેહ પ્રમાણિત કરે છે.
એમાં સંદેહ નથી કે બૌદ્ધધર્મ કરતાં જૈનધર્મની પ્રાચીન સામગ્રી અધિક છે. જે ગૌતમ ઐતિહાસિક વ્યક્તિ હતા તે તેમની માફક મહાવીર પશુ ઐતિહાસિક વ્યક્તિ હતા. એ કરતાં યે પુષ્ટ પ્રમાણુ પુરાતત્વનાં છે; જે નિર્દેશ કરે છે કે, બૌદ્ધધર્મના ઉત્થાન પડેલાં ભારતને પૂરી" ભાગ, જેમાં મગધ, સંયુક્ત બંગ અને ઊંડસા સંમિલિત છે, તેમાં જન
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 521691 |
| Book Title | Jain_Satyaprakash 1952 08 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad |
| Publisher | Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1952 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Satyaprakash, & India |
| File Size | 13 MB |