Jain_Satyaprakash 1946 03

SR No.: 521620
Original Sutra Author: N/A
Author: Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
Publication Year: 1946
Total Pages: 36
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Jain Satyaprakash, & India
File Size: 19 MB

Page 18

૧૭૬ ] શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[ વર્ષ ૧૧ (પૃ. ૫૨૧)માં આનું નામ “સુરંગાભિધાન નેમિફાગ” અપાયું છે. આ યુદ્ધમાં આનું એક પદ નીચે મુજબ છે – દેવી દેવી નવી કવીશ્વર તણી વાણી અમીસારણી
વિદ્યાસાયરતારણ મલ ઘણી ઉંચાસણી સામિણી ચંદા દીપતિ પતિ સરસતિ મઈ વીનવી વિનતી
બેલું નેમિકુમાર કલિની રતિ ફાગિઈ કરી જતી " [૧૪] વસંતવિલાસ (ફાગુ) : કર્તા રત્નાકર (?) ઈ. સ. ૧૮૯૨માં “ગુજરાત શાળાપત્ર"ના ૩૧મા પુસ્તકમાં સ્વ. કેશવલાલ ધ્રુવે આ ફાગુ પહેલી વાર પ્રકટ કર્યું હતું અને ત્યારબાદ ઈ. સ. ૧૯૨૭માં “ પંદરમાં શતકમાં પ્રાચીન ગુર્જર કાવ્ય "માં પૃ. ૧૫-૨૩માં આ કાવ્યના ૮૬ વ્યો કે પ્રાચીન ગુજરાતી ભાષામાં અને સંસ્કૃત–પાય પદ્યો પૃ. ૧૪પ-૧૫૮માં એમણે સંપાદિત કર્યા હતાં. આ કાવ્યની વિ. સં. ૧૫૦૮માં આચાર્ય રત્નાગરને હાથે લખાયેલી પ્રતિ મળી છે. લખાયેલી– નો અર્થ “રચાયેલી’ એમ ન માનનાર આ કાવ્યની રચના સમય વિ. સં. ૧૫૦૦ની આસપાસને ગણે છે. આ મધ્યકાળનું શ્રેષ્ઠ ઋતુકાવ્ય ગણાય છે. શ્રી ફાર્બસ ગુજરાતી સભા ત્રિમાસિક” (પુ. ૧, અં. ૪, પૃ. ૪૩૦-૪૩૨)માં શ્રી. કનૈયાલાલ મુનશીએ
નરસિંહ યુગના કવિઓ "એ નામના પિતાના લેખમાં આ ફાગુ કાવ્યની કેટલીક કડીઓ ગુજરાતી અર્થ સહિત આપી છે. તેઓ ૪૩૨મા પૃષ્ટમાં કહે છે કે “ આ કાવ્ય મૂળ ત્રણ ભાષામાં છે. પહેલો ક સંસ્કૃત, તેની નીચે પ્રાકૃત ગાથા, અને તેની નીચે ગુજરાતી ટુંક, એ પ્રમાણે આખું કાવ્ય ત્રણ ભાષામાં છે......ગુજરાતી ટુંકે ૮૬ છે.....નેમિનાથને ઉદ્દેશીને રચાયેલું એક કાવ્ય બરાબર આને મળતું ત્રણે ભાષામાં છે. ”
ઉપયુંક્ત વિ. સં. ૧૫૦૮ વાળી પ્રતિ સચિત્ર છે અને અત્યારે તે તે વૈશિંગ્ટનન Freer Gallery of Artzi is.
વસંતવિલાસના કર્તા કોણ છે તે જાણવામાં નથી. એ જેને નથી એમ સ્વ. કેશવલાલ ધ્રુવે સૂચવ્યું છે. જ્યારે કેટલાક એને જૈન ગણે છે. શ્રી સારાભાઈ નવાબે આ જેન છે એ સિદ્ધ કરવા કેટલીક દલીલો “જેન સત્ય પ્રકાશ” (વ. ૨, નં. 3, પૃ. ૧૧૪–૧૧૮)માં આપી છે. વિશેષમાં આ સચિત્ર પ્રતિના ચિત્રોનો પ્રથમ પરિચય શ્રી. રવિશંકર રાવળે “હાજી મહમ્મદ સ્મારક ગ્રંથમાં કરાવ્યાને એમણે ઉલ્લેખ કર્યો છે, અને ત્યાર પછી એના શ્રી. નાનાલાલ સી. મહેતાએ આ ચિત્રાને અંગે ત્રણ લેખે અન્માન્ય સામાયિકમાં લખ્યાનો નિર્દેશ કર્યો છે.
જૈન ચિત્ર કલ્પકમમાં ગુજરાતની જૈનાશિત કળા અને તેનો ઇતિહાસ'' એ લેખનાં પૃ. ૪૪-૪૮ માં જે કારણે અપાયેલાં છે તે ઉપરથી સ્વ. મેહનલાલ દલીચંદ દેશાઇએ જૈન ગૂર્જર કવિએ (ભા.૩, ખં.૧, પૃ.૪૫૫)માં નીચે મુજબ ઉલેખ કર્યો છે –
“ આમ અનેક કારણે છે કે જે પરથી આ કૃતિ ખુદ રત્નાકરસૂરિકૃત હોય એમ પ્રાયઃ પ્રતીત થાય છે.”
૬ વસંતવિલાસ કે જેની વિ સં. ૧૫૦૮માં લખાયેલી પ્રતિ મળે છે, તે આ કૃતિ સિરિત્નવિષ્ય હર્ષરત્ન વિ. સં. ૧૬૯૬ માં રચેલ (મજિનવસંતવિલાસથી ભિન્ન છે.