________________
૧૯૨ શ્રી સિદ્ધચક્ર)
વર્ષ ૯ અંક-૯-૧૦ (૨૬ ફેબ્રુઆરી ૧૯૪૧ પણ એક ખામી! તે જ્ઞાન એકલા મનનાં પુગલો એટલું જ નહિ, પણ શ્રોતાઓને થતી સર્વ શંકાનું જણાવે છે. મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં રહેલાના વિચારોની સારી રીતે સમાધાન કરી શકે, શંકાનું સમાધાન પણ ખબર પડે, પણ તે વિચારનારે વસ્ત્રો કેવાં થાય તેવું નિરૂપણ પણ કરે. પરિધાન કર્યાં છે? તે તેનાથી જાણવામાં આવે નહિં. સાધ્ય મોક્ષ છે ? દર્શન, જ્ઞાનથી થયેલ હવે વિચારો કે કાયાનાં, ભાષાનાં, વસ્ત્રોના સ્કૂલ : ચારિત્ર સાધન છે. પદગલો શી રીતે જાણે? પ્રશ્ન થાય કે આ તો થાય ગયા ભવાંતરની વાતો જાણવી ઘણી મુશ્કેલ જ શી રીતે? કેમકે સૂક્ષમ એવા મનના પુદ્ગલો
* અલી ૩૧ છે. કેટલાક જોષીઓ ભૂતકાળની વાતો કરે છે અને તે પોથા જ્ઞાનથી જણાય અને કાયાદિના પૂલ 2,
તે વર્તમાનકાલની વાતો કહે તેની માફક સાચી પણ પુગલો હાર્ટનો ન જણાય. સમાધાનમાં સમજો
પડે છે. પરંતુ ભવિષ્ય પૂછો ત્યાં શૂન્ય આવે છે. કે જયારે ફોટો લેવરાવો છો ત્યારે તેમાં બહારના
શ્રુતકેવલીમાં તેવું નથી. તેઓ તો ભૂતકાળના તથા આદિ કશાનો ફોટો આવતો નથી, માત્ર હૃદયમાંના
ભવિષ્યકાલના તમામ ભવોની વાતો કહી શકે છે. અમુક ભાગનો જ ફોટો આવે છે. તેમાં મન પર્યવ
જો માત્ર જ્ઞાન જ સાધ્ય હોય તો છેવટે શ્રુતકેવલીને, જ્ઞાનનો તેવો સ્વભાવ છે. લોહચુંબક લોઢા કરતાં
ચૌદપૂર્વીને તે પછી કોઈ કરવાનું રહેતું નથી ! પણ બહુ ભારે કે બહુ હલકા એવા દરેક પદાર્થને ખીચે
તેમ નથી. તેમની પણ સાધ્યસિદ્ધિની પ્રવૃત્તિ ચાલુ છે? લોહ ચુંબકનો સ્વભાવ ખીચવાનો છે, પણ
જ છે. કેવલી મહારાજને તેરમે ગુણસ્થાનકે આવ્યા લોઢાને ખીચે છે. હલકામાં લાકડાને તથા ભારેમાં
પછી શું સાધ્ય? ત્યાં લોકાલોક પ્રકાશક કેવલજ્ઞાન સોનાચાંદીને તે ખીંચી શકતું નથી, તેનો તેવો સ્વભાવ છે. તેમ મનપર્યવજ્ઞાનનો મનનાં પુગલોને જ
જ તો થયું જ છે. જ્ઞાનની અપેક્ષાએ હવે તો કાંઈ ગ્રહણ કરવાનો સ્વભાવ છે, પણ તેની સાથે રહેલા
પર પણ બાકી નથી, તો સાધ્ય પૂરું થયું ગણાય છે? ઔદારિકનાં કે ભાષાનાં પુગલોને ગ્રહણ કરવાનો જ
- જો એકલું જ્ઞાન સાધ્ય મનાયું હોત તો તેમ કહેવાત, તેનો સ્વભાવ નથી. કાર્પણના પુગલોને પણ ગ્રહણ
- પણ તેમ શાસનમાં નથી. શાસનમાં સાધ્ય તો મોક્ષ કરી શકે નહિં, માત્ર મનનાં પુગલોને જ તે ગ્રહણ
જ એ છે કે જેના માટે સંયમ સ્વીકાર્યું છે. સમ્યગદર્શન, કરી શકે છે. અવધિજ્ઞાનથી અવધિજ્ઞાની ક્રમસર
સમ્યજ્ઞાન, સમ્યફચારિત્ર આ ત્રણેય છે મોક્ષને મનનાં પુદ્ગલો જાણે છે. ઉત્કૃષ્ટ ચૌદપૂર્વી એકલા માટે જ. સાધ્ય મોક્ષ છે. મોક્ષનાં જ તમામ સાધનો ભવોની જ વાતો જાણી શકે અને કહી શકે પણ છે. મોક્ષ મળે ત્યારે સાધ્ય પૂર્ણ થયું ગણાય. તેરમા બીજું ન જાણે ન કહે - ન જાણી શકે કે ન કહી ગુણસ્થાનના પ્રથમ સમયે કેવલજ્ઞાન તો, શકે તેવું નથી. તેઓ તો અસંખ્યાતા ભવો જણાવે (અનુસંધાન પેજ - ૨૨૧) (અપૂર્ણ)