________________
૪૧ : શ્રી સિદ્ધચક્ર.... વર્ષ ૮ અંક-૨ ....... [૧૧ નવેમ્બર ૧૯૩૯,
(અનુસંધાન પાનું ૩૨ નું ચાલુ) મળવાથી તે તે જીવો તે તે રૂપે થાય છે. એટલે એમ પણ નથી. એવું માનવાવાળા તે બૌદ્ધોના જીવોના સ્વભાવમાં તેવો કોઈ ફરક નથી, માત્ર ખંડનને માટે ભગવાન હરિભદ્રસૂરીજીએ સહકારી કારણો અને જીવની યોગ્યતાની વિચિત્રતાને તથાભવ્યત્વની સાથે સહજ શબ્દ જોડીને સ્પષ્ટ કર્યું લીધે જુદાં જુદાં કાર્યો થાય છે, અર્થાત્ મૂકેવલી છે કે જીવમાં તેવા તેવા પ્રકારનો અનાદિથી તથા થનારા જીવને પણ જો ગણધરપણું અને તીર્થંકરપણું ભવ્યસ્વરૂપે પરિણામિક સ્વભાવ હોય છે અને તેના થવાને લાયકના વિચારો મળ્યા હોત તો તે ગણધર જ પ્રતાપે યોગ્યતા સહકારી વિગેરે મળે છે, થાત, અને તીર્થંકર પણ થાત, અને એવી જ રીતે આવી રીતે માત્ર સહકારી ભેદથી કાર્ય ભેદ નથી, ગણધર થવાવાળાને પણ મૂકકેવલી અને તીર્થંકર પરંતુ સ્વભાવભેદથી કાર્યભેદ છે અને તે થવાને લાયકના વિચારો થયા હોત તો તે મૂકકેવલી સ્વભાવભેદ સહકારીયોગે નહિં, પણ અનાદિનો છે' અને તીર્થંકર પણ થાત અને તીર્થકરના જીવને પણ એમ જણાવવા માટે જ ત્યાં સહજ એવું વિશેષણ જો મૂકકેવલી અને ગણધરપણાના લાયકના તથાભવ્યત્વને આપવામાં આવેલું છે. પરંતુ તે વિચારોનો યોગ મળ્યો હોત તો તે મૂકકેવલી કે પ્રકરણને સમજ્યા સિવાય તથાભવ્યત્વના બે ભેદ ગણધર થાત, આવું માનીને સર્વ જીવોને સરખી પાડી દઈને એક તથાભવ્યત્વ અનાદિનું સ્વાભાવિક યોગ્યતાવાળા માનવાવાળા જે હતા તેવા માનીને સહજ માનવું અને બીજું તથાભવ્યત્વ બૌદ્ધમતવાળાના ખંડનને માટે એટલે કોઈ પણ જીવ અનાદિનું નહિ માની અસહજ માનીને કૃત્રિમ માનવું કોઈપણ પદવી આદિને માટે અયોગ્ય નથી.” તેમ એ પ્રકરણ સમજનારને તો કોઈ પણ પ્રકારે શોભે અનાદિની વિશિષ્ટ યોગ્યતાવાળા અમુક જીવો હોય તેમ નથી.
