________________
૨૮૯ : શ્રી સિદ્ધચક્ર] વર્ષ ૮ અંક-૧૪
[૭ મે ૧૯૪૦, (અનુસંધાન પાના ૨૮૦નું ચાલુ) આરાધનામાં શરીર સાધનભૂત છે ત્યારે તે શરીરને તાપથતિ સાવિધાતુમિતિ તા: ધારણ કરવા, ટકાવવા, નીભાવવા માટે સાધુએ શરીરની સાત ધાતુને તપાવી નાંખે તે તપ. આહાર લેવો એમ શાસ્ત્ર કહે છે. વળી તે સાધના નિષ્પાપથી કરાય અન્યથા બકરી કાઢતાં ઉંટપેસે
સોનું શુદ્ધ કરાવવા જનારા શું તે શુદ્ધ માટે કહ્યું છે કે
કરનારને એમ કહે કે “આ સોનું તો શુદ્ધ કરવું
છે, મજુરી પણ ગમે તેટલી લો પણ સોનું એક મોનિર્દિકવિરજ્ઞાવિત્તસાદૂસિયા શરતે શુદ્ધ કરી દો કે આ સોનાને આગમાં કે શરીરની સાતે ધાતુને તપાવે તે તપ ! તેજાબમાં નાંખવું નહિ.” તો આવી શરતે સોનું શુદ્ધ - શરીરને ધારણ કરવાનું કહ્યું છે ત્યારે કરાવવા નીકળનાર કેવો મૂર્ખ ગણાય? આગ કે ઈદ્રિયોનો શું નાશ કરવો ? ના ! ઈદ્રિયોનો નાશ તેજાબમાં નાંખ્યા વિના એ શુદ્ધિ મળે જ ક્યાંથી? કરવાનું કહ્યું નથી. બહેરા થઈ જવાનું કે આંખ આત્માને તથા કર્મને ક્ષીરનીરનો સંબંધ છે. લાકડાને ફોડી અથવા કોઈપણ રીતે આંધળા થવાનું અગર પાટો કે ખીલો લગાડયો હોય તેવો સંબંધ કર્મનો જીભ કાપવાનું કહ્યું છે તેવું માનશો નહિં. શરીરની તથા આત્માનો નથી. આ સંબંધ તો અગ્નિલોહ માફક ઈદ્રિયોને પણ ધારણ તો કરવાની જ છે. ન્યાયે તન્મય છે. તપાવેલા લોઢાના ગોળામાં કયા તપશ્ચર્યાના અધિકારમાં શાસ્ત્રકાર મહર્ષિઓએ સ્પષ્ટ ભાગમાં અગ્નિ છે એમ પૂછવામાં આવે તો શું? ફરમાવ્યું છે કે તપ તેવો જ કરવો કે જેનાથી ઈદ્રિયોની કહેવું ઉપર, નીચે, કે બાજુમાં છે? અર્થાત્ આખાએ હાનિ થાય નહિં. તેમજ મનમાં મલીન વિચારો ગોળામાં છે, અને કહો કે લોઢામાં તન્મય છે. ન આવે. તેથી ગતિ બગડી જાય તથા ઉલટું ધર્મરહિત
લોઢાના કણીયામાં અગ્નિના કણીયા તન્મય બની થવાય તેવા પ્રકારનો તપ પણ કરવો નહિં. શ્રાવકને
ગયા. છે જોડાઈ ગયા. તેમ કર્મના પુગલો પણ સામાયિકાદિ, અને સાધુને આવશ્યકાદિ જરૂરીકરણીમાં આત્માના અમુક ભાગમાં છે, એમ નથી પણ અલના ન આવે તેવા તપની જ આશા છે. આવશ્યક
એ આત્મ-પ્રદેશમાં સજ્જડ અભેદપણે વળગેલા છે. અટકે, મન આર્તધ્યાનમાં ભટકે તથા શરીરને કે
હવે જો આત્માને નિર્મલ કરવો હોય તો કર્મનો
મેલ તો કાઢવો જ પડશે, અને તે ક્યારે બનશે? ઈદ્રિયોને હાનિ પહોંચે તેવો તપ કરવો નહિં. તપ
તપની અગ્નિમાં આત્માને અપનાવવો પડશે. આ કરવાનો હેતુ આત્માનું ભલું કરવાનો છે, આત્માની
વાત ધ્યાનમાં આવશે ત્યારે શ્રીગૌતમસ્વામીજી ગતિ સુધારવાનો છે. તેમાં ઉલટું બગડી જાય, અને
વગેરે મહાત્માઓએ કરેલી ઘોર તપશ્ચર્યાનો સહેજે ધારણાથી વિપરીત સ્થિતિ થાય તેવો તપ શા કામનો?
ખ્યાલ આવશે. “ગૌતમ નામે નવે નિધાન” એ બાકી તપથી શરીરની લાનિ તો જરૂર થવાની. બોલવા તૈયાર પણ થવાય છે તેઓએ શું કર્યું તે