________________
(અપ્રિલ : ૧૯૩૯ શ્રી શિકાયદા
- ૧૩ રહી. વ્યવહાર જો આમ છે તો આત્મકલ્યાણ માટે થાય નહિ. ત્યારે એ પ્રશ્ન થશે કે ઉમાસ્વાતિમહાપ્રવર્તનારને તો જ્ઞાનની પ્રથમ આવશ્યકતા હોય રાજે દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રની સાથે અયોગીપણાને તેમાં કહેવું જ શું? જ્ઞાનમ્યાં મોક્ષર જ્ઞાન પણ જણાવવું જોઈતું હતું ને ! મોક્ષમાર્ગમાં એ તથા ક્રિયાથી મોક્ષ છે. આ સૂત્રમાં પ્રથમ જ્ઞાનને કેમ ન જણાવ્યું ? અયોગીપણાની તથા મોક્ષની મૂકયું છે. પણ જેલમાં બેસીને મુંબઈ જઈ વચ્ચે આંતરો નથી. અયોગીપણું આવ્યું તેના શકીએ છીએ, એટલું જાણવા માટાથી મુંબઈ છેલ્લા સમયે મોક્ષ ! મછત્રસિદ્ધ કર્મક્ષયપહોંચી ન શકાય જેલમાં બેસીને જઈએ તો જ કાળે જ સિદ્ધિકાળ છે. ચૌદમા ગુણસ્થાનકનો જવાય. જો કે ઈષ્ટફળને દેનાર તો ક્રિયા છે. છેલ્લો સમય તે જ મોક્ષકાળ છે. જે પૂર્વપ્રયોગથી, ક્રિયાને જ્ઞાનની દાસી કહેવામાં આવે છે, પણ અસંગપણાથી, બંધ છેદથી તથા ગતિપરિણામથી ફળ નીપજાવનાર તો એ ક્રિયા છે. તે રમા ગતિ તે સિદ્ધની ગતિ. મોક્ષનો ખરો માર્ગ (ઉપાય) ગુણસ્થાનકે સંપૂર્ણ કેવલજ્ઞાન થયેલું છે. અયોગીપણું. ખરો રસ્તો હોવાથી ચૌદમા પછી લગીર પણ વધારો થવાનો નથી. પહેલા ગુણસ્થાનકના છેલ્લા સમયનું સ્વરૂપ તેનું જ નામ સમયના કેવળજ્ઞાનમાં પછીના આખા જીવનના ધર્મ ! બીજા બધા ઉપચારથી ઘરે પૈસાનું શુમે કેવળજ્ઞાનથી જરાયે ન્યૂનતા નથી. આખા થાને ઉત્કૃષ્ટ શુભસ્થાન જે મોક્ષ તેમાં ધારણ જીવનમાં દેશોન ક્રોડ પૂર્વ સુધી તેવું જ કેવળજ્ઞાન કરવાવાળો સમય કયો? આમાં કહેવાનું કે ચૌદમા છે. ક્ષાયિક સમ્યગુદર્શન એક સ્વરૂપે છે. ક્ષાયિક ગુણઠાણાનો છેલ્લો સમય. ઉમાસ્વાતિ મહારાજના કેવળદર્શન છતાં મોક્ષ કેમ નહિ? ક્રિયામાં કચાશ. સૂત્રનો છેલ્લો શબ્દ મામા: ને બરાબર શાસ્ત્રકારો કહે કે સાદર્શનશાનવારિત્રજિ વિચારશો તો “અયોગીપણાને માર્ગમાં કેમ ન મામા : તેરમા ગુણસ્થાનકના પ્રારંભમાં જણાવ્યું ?' એ શંકાનું સમાધાન થઈ જશે. આમાંનું શું નથી ? કેવળીના સમ્યકત્વમાં કે શહેરમાં, નગરમાં કે ગામમાં ભાગોળમાંથી જ્ઞાનમાં શું ખામી છે ? ના ! કેવળજ્ઞાન, પેસાય છે. માર્ગની રૂઢિ ભાગોળમાં ન હોય. કેવળદર્શન છે. ! ઉભય સંપૂર્ણ છે. ત્યારે શું જ્યાંથી સડક શરૂ હોય ત્યાં હોય. માર્ગ એવો ચારિત્રામાં ખામી છે ? ચારિત્રામાં હનીયના વ્યપદેશ ભાગોળથી બહાર છે. ચૌદમું ગુણક્ષયથી થવાવાળું યથાખ્યાત ચારિત્ર પણ ત્યાં સ્થાનક એ મોક્ષની ભાગો ળ છે. ભાગોળે છે. સમ્યજ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર સંપૂર્ણ, છતાં પહોંચ્યો એ મોક્ષે પહોંચ્યો કહી શકાય ! મોક્ષ કેમ નહિ? ત્રણેય મળ્યા છતાં, મોક્ષરૂપ માટે સમાનગારવાર rur wામrif: કાર્ય ન થાય તો, શું સમજવું? શી કમીના છે કે એ સૂર બરાબર છે. એ દિશાએ ગમન શરૂ જેથી મોક્ષની સિદ્ધિ નથી. જે ઓછું હોય તે કહેવું થયું, પ્રવૃત્તિ થવા લાગી, ત્યારથી માર્ગ શરૂ જોઇએ ને ! અયોગીપણું ન આવે ત્યાં સુધી મોક્ષ થઈ ચૂક્યો. સમ્યગદર્શન પામે, ત્યારથી માર્ગ