________________
૨૯
" (એપ્રિલ ૧૯૩૯) (એપ્રિલ : ૧૯૩૯ શ્રી સિદ્ધચક
૨૯૧ બેઠી હોય અને તેને જો કાચા પાકાની માલમ જીવ પહેલે પગથીયે આવ્યો. આટલી વસ્તુઓ મોક્ષને ન પડી શકતી હોય તો તે રાંધી શી રીતે શકે તેમ સાધનારી અને આટલી રોકનારી છે, એમ જાણ્યું. ધર્મ આ આત્મા મોક્ષ માટે ઉદ્યમ કરે પણ તેમાં ને ધર્મ તરીકે અને પાપને પાપ તરીકે માનવું જોઈએ. કેટલો વધ્યો કે ઘટ્યો તે શી ખબર પડે ? જેનો ખપ હોય તેનો છોછ નહિ એમ માન્યું. ઢેડ કેરીઓ હિસાબ ન સમજે તે વેપાર શું કરે ? લાવે તે ખાવામાં વાંધો નથી આવતો અને કપડું અડે તો જેમ કાચા પાકાનું માલુમ ન પડે તે રસોઈ કરવાને આભડછેટ, ખપ એનો છોછ નહિ એ ન્યાયને છોડી લાયક નથી તેમ આત્મા મોક્ષની તરફ ગયો કે પાછો દો. પાપકારી ક્રિયા કરવી પડે તે પણ તેને સારી હઠ્યો, મોક્ષના માર્ગે શી રીતે જઈ શકીએ. નામાની માનીને ન કરે. ખપને અંગે સારું ન કરી લો. ન્યાયને માલમ વગર કાચા પાકાની ન ગમ હોય તેમ રસ્તાની હિસાબે સોનાની કિંમત, લેવું હોય કે વેચવું હોય તો માલમ વગરની મુસાફરીની માફક મોક્ષને માટે ઉદ્યમ પણ તેની કિંમત એક સરખી કરવી જોઈએ. ચાહે તો કરવો તે કેવળ આંધળીયા કરવા જેવું છે. અહિં લેવું દેવું કે ન લેવું હોય તો પણ કિંમત સરખી જ પરમાત્માએ માઇલ સ્ટોન્સના પથરાબરાબર ગોઠવેલા જોઈએ. પાપ અને ધર્મની કિંમત તો બરાબર રહેવી જ છે. અમે તો સેવા વિગેરે કરી છતાં અમે તો ન દેખી જોઈએ. મોક્ષનું પહેલું પાટીયું ખપ હોય કે ન હોય સડક કે માઈલ સ્ટોન્સ. દ્રષ્ટિનો ઉપયોગ ન હોય તો છોછવાળું કે છોછ વગરનું ગમે તે હોય પણ તેની સાત વખતે જાય અને આવે તો પણ તેને હોય છતાં કિંમતમાં ફેરફાર ન થવો જોઈએ. પુણ્યના ને પાપના માલમ પડે નહિં. તેમ માર્ગ, ખીલા કે પાટીયાની ખબર કાર્યને અંગે સારીને વખોડાય નહિ, અને ખરાબને હજુ પડી નહિ, કેમકે હજુ દ્રષ્ટિ ખોલી નથી. વખાણાય નહિ. અપરાધીને અંગે પણ પ્રતિકુળ વિચાર ભટકવામાં પ્રથમ સ્થાન કયું?
ન આવવો જોઈએ. તો પછી સમકિતવાળો કોઈ ચૌદ ગુણસ્થાનક ચૌદ ગામ રાખ્યાં છે. મિથ્યાત્વ અપરાધીને દંડ ન કરી શકે ને? તો તો નથી રાજાપહેલું ગુણસ્થાનક, પછી આગળ જતાં બીજાં ગામ શેઠીયા-કે પ્રધાનથી પણ તે ધર્મ થઈ શકવાનો. આવશે. પહેલું પાટીલું આંખ ઉઘાડવાનું સો ગજ સમ્યકત્વ યુક્ત ધર્મ કોણ કરી શકે? ભરે પણ એક તસુ ફાડતો નથી. ભરે કોણ? જેની એક વીતરાગ પરમાત્મા સિવાય તો કોઈ પાસે કાપડ હોય છે. તે પહેલે પાટીએ આવ્યો, નીકળવાનો નહિં. નિશ્ચયની અપેક્ષાએ કરક આ જીવ અઢાર પાપાનકમાં હતો તેમાંથી એક સમ્યકત્વ તો છગુણસ્થાનકે હોય જ્યાં સુધી જ પાપસ્થાનક છોડ્યું. મિથ્યાત્વ શલ્ય છોડ્યું, આ વીતરાગપણું નહિ આવે ત્યાં સુધી અપરાધીને અંગે