________________
૪૯૯
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૫-૮-૩૮ અત્યાગીને દુઃખ ક્યાં સુધી ? જાય છે. કેટલાક અજ્ઞાની જીવો જેમ આળસનું
વર્તમાનજન્મમાં ભોગોનો ત્યાગ અને પોષણ કરવામાં જ મગ્ન થયેલા હોય છે અને તેથી પરિષહ ઉપસર્ગોથી જે દુઃખ સહન કરવું પડે તે જ વિદ્યાભ્યાસના કષ્ટથી વિધવિધ ફાયદાઓને ન ક્રોડપૂર્વથી વધારે કાળનું તો હોય જ નહિ. કેમકે દેખતાં તે ફાયદાઓના કથનને લાલચરૂપ ગણાવે ત્યાગની વધારેમાં વધારે મર્યાદા ક્રોડપૂર્વની છે, તેવી જ રીતે આબરૂની ઉપર પાણી ફેરવનારા લોકો પરન્તુ નરકાદિકગતિઓમાં પરાધીનપણે અકથ્ય આબરૂની વાતને હમ્બકરૂપ ગણાવે. વળી વ્યસનમાં એવાં દુઃખો જે સહન કરવો પડે છે તેનું પ્રમાણ ઓતપ્રોત થયેલા લોકો સજ્જનના વર્તનને ઢોંગ રૂપ કંઈક હજારો વર્ષનું, લાખ્ખો વર્ષનું, ક્રોડો વર્ષનું, ગણાવે, તેવી રીતે કેટલાક શ્રદ્ધાસહિત હોઈને અબજો વર્ષનું કે પરાર્થો વર્ષોનું નિયમિત હોતું નથી, નાસ્તિક થયેલા, ધર્મહીન થઈને અધર્મી બનેલા, પોતે પરન્તુ અસંખ્યાતકોડાકોડીવર્ષોએ થનારા એવા સંસારના ખાડામાં પડનારા થઈને બીજાઓને પાડવા પલ્યોપમથી દસ કોડાકોડી ગુણા કરીએ અને જે તૈયાર થયેલા, મૂર્ખશેખરો પણ ધર્મ સ્વર્ગ અને મોક્ષ કાળ આવે અને જેને સાગરોપમ કહેવાય છે એવા વિગેરેની વાતોને હમ્બક અને લાલચ વિગેરે કઈ સાગરોપમ સુધી એક જ ભવની અપેક્ષાએ શબ્દોથી નવાજે અગર ધર્મના ત્યા શાસ્ત્રના શ્રવણનો લઈએ તો અમતિ પલ્યોપમો અને સાગરોપમ ઉપદેશ કરનારા મહાત્માઓને નરકનિર્દેશકટોળી, સુધી તે નરકનાં દુઃખો વૈરાગ્યમાર્ગમાં નહિં નિગોદનિર્દેશકોળી વિગેરે નામો બદદાનતથી આવનાર અને ત્યાગ તથા પરિષહ ઉપસર્ગોના આપી નવાજે તેમાં કંઈ આશ્ચર્ય જ નથી. દુઃખોને નહિં સહન કરનાર જીવોને વેઠવાં પડે છે. નેત્રની જેમ મહાપુરૂષો ઉપકારી કેમ નહિ? વૈરાગીની દશા કેવી ?
પરન્તુ ધ્યાન રાખવું કે કાંટાની વાડમાં વળી નરકાદિકગતિઓમાં સાગરોપમો સુધી પડનારો મનુષ્ય સૂર્યને કાંટા દેખાડનાર છતાં ન માને અકથ્ય અને અનુપમેય દુઃખોને સહન કરતાં પણ કે તેનું અપમાન કરે તો તેટલા માત્રથી તે મનુષ્ય શાનદશા ન હોવાથી જીવને નવાં નવાં કર્મો બાંધવાનું કાંટાના દુઃખોથી બચી શકતો નથી, તેવી રીતી થાય છે. એટલે તે જીવ મોક્ષના માર્ગ તરફ અંશે પાપથી થનારા નરક અને નિગોદના દુખોને પણ તેવું વેઠવા છતાં વધી શકતો નથી, પરન્તુ જણાવનાર મહાત્માઓ તરફ ઉપેક્ષા કરવાથી કે વૈરાગ્યમાર્ગે આવેલો મહાપુરૂષ ત્યાગ અને પરિષહ તેમની નિંદા કરવાથી ધ્યાનમાં રાખવું કે કોઈ દિવસ ઉપસર્ગોનાં દુઃખો વેઠતાં પ્રતિસમયે અનંતાનંતગુણી પણ તે નરક અને નિગોદના દુઃખોથી બચી જઈ નિર્જરાને કરતો થકો મોક્ષમાર્ગની અત્યન્તનિકટમાં શકાશે જ નહિ. યથાસ્થિત સ્વરૂપ દેખાડવામાં જો