________________
૪૦૨ શ્રી સિદ્ધચક્ર
જુન ૧૯૩૮ દૂર છે, વળી પ્રવજ્યા અને ઉપસ્થાપના આદિમાં કરતાં નમોલ્યુio અને અરિહંતા , કેમ કહી તપવિગેરેની સામાચારી જુદી જુદી રહેવાથી તેની શકાય? કારણ કે નમસ્થ ભાવઅરિહંતને માટે છે જુદી જુદી પ્રરૂપણા થાય એ સ્વાભાવિક જ છે અને એને ગરિતયા i એ દંડક પણ અરિહંત પોતપોતાની ગચ્છસામાચારીથી વિરુદ્ધ કરનારો ભગવંતોને માટે છે અને શ્રી પુંડરીકસ્વામીઆદિ પ્રાયશ્ચિત્તનો ભાગી થાય છે અને પ્રાયશ્ચિત્તનો ભાગ ગણધરો પૂજ્ય છતાં પણ અશોકાદિ આઠ કહેવો પડે છે. માટે જણાવ્યું કે સૂત્રોક્ત ન હોય પ્રાતિહાર્યોને ધારણ કરવારૂપ અહિરાવાળા તો નથી. મુક્ત વ્યાકરણની માફક અનિબદ્ધ હોય, છતાં સમાધાન- અશોકાદિક આઠ પ્રાતિહાર્યથી સ્વકલ્પનાથી ઉભું કરેલું ન હોય તેવું હોય તો પણ થતી પૂજારૂપ ભાવઅહપણું ભગવાન્ પુંડરીકસ્વામી પરંપરાની સામાચારીનું વચન કહેનારો યથાજીંદી આદિમાં નથી એ વાત સાચી છે. પણ અરિહંત ગણાય નહિ. આટલું છતાં પણ ભગવાન કેશિકુમારે શબ્દના અરહંતરૂપ પર્યાયને અંગે કેવલજ્ઞાનવાળા આપેલ દતિ વિગેરે દ્રષ્ટાનો તથા આચાર્ય મહારાજ હોવાથી શ્રી પુંડરીકસ્વામી આદિ સિદ્ધ મહારાજાઓ શ્રી સિદ્ધસેનદિવાકરજીએ જણાવેલ કલ્પવ્યવસ્થા પ્રચ્છન્નપણાના અભાવવાળા અને મરણના કે યથાછંદના માર્ગરૂપ થાય, તથા આગમિકપદાર્થની જ્ઞાનાદિનાશના અભાવવાળા છે અને તેથી તેઓ પણ પ્રરૂપણા કરાય. પરન્તુ દ્રષ્ટાન્તિક તરીકે પદાર્થની ભાવઅરહંતો જ છે. આ વાત સમજવા માટે શ્રી પ્રરૂપણા કરનારા યથાવૃંદ ગણાય. પણ શાસ્ત્રકાર આવશ્યકચૂર્ણિકાર મહારાજે સિદ્ધાર્ડ અરહંતા એમ મહારાજ જણાવે છે કે સૂત્રમાં કહેલું ન હોય મુસ્કલ જણાવેલ છે તે વિચારી લેવું. અર્થાત્ સિદ્ધ ભગવાનું વ્યાકરણની માફક અબદ્ધકૃત તરીકે ન હોય, કિન્તુ અગલ નમોલ્યુઈ અને અરિહંત કહેવામાં તર્કવાદીઓએ સ્વયં કલ્પેલું હોય, છતાં તે શાસ્ત્રને માનવાવાળાને અડચણ જ નથી. દ્રાણગ્નિકરીતીની માફક સૂત્રોક્તઅર્થને અનુસાર પ્રશ્ન ૯૭૪ તિરાઉમન્નય સાથે હષ્યવાહો હોય તો તે પ્રરૂપનાર કોઈ પણ પ્રકારે યથાશૃંદી ન સંમો આવા શાસ્ત્રકારોના સ્પષ્ટ વચનો હોવાથી ન ગણાય. આવી રીતે જેઓ ગાથાની વસ્તુસ્થિતિને છએ જીવનિકાયને શસ્ત્રરૂપ એવું અગ્નિનું વાલન ન સમજતાં સૂત્રના એવા અક્ષરો નથી માટે બોલવા કરવું એ ઉચિત નથી તો પછી આરતી અને યોગ્ય નથી' એવું કહેનાર આરામભદ્રો માર્ગનું મંગલદીવો કેમ કરાય ? સત્યાનાશ વાળનારાજ નીવડે.
સમાધાન- વિશ્વ એ વાક્ય સાધુધર્મની પ્રશ્ન ૯૭૩ શ્રી સિદ્ધાચલજી સરખા ક્ષેત્રમાં અપેક્ષાએ છે એ ચોકખું જ છે. આ વસ્તુ વિચારવામાં ભગવાન્ પુંડરીકસ્વામીજીની આગલ ચૈત્યવદન આવશે તો સ્પષ્ટ થશે કે શ્રાવકોને સૂત્રો ભણવાનો