________________
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૫-૧૦-૧૯૩૭
જેવું જ થાય. માટે લબ્ધાર્યાદિક ગુણવાળો શ્રમણ અમોઘદેશના કહેવી એ કોઈપણ પ્રકારે અનુચિત વર્ગ થાય તેને ઉદેશીને આગમ રહસ્યનું અમૃત જ નથી. શંકાકાર મહાપુરૂષના કહેવા પ્રમાણે તો પીરસ્યા જઈશ એવી આશા રાખું તે યોગ્ય જ છે. અમોઘ-વચન જગમાં પણ સંભવી શકે નહિં અને અમોઘદેશના અને તેનો ઉદેશ
તેથી અમોઘશબ્દ કોઈપણ પ્રકારે લાગી શકે નહિં
એમ માનવું પડે. પરન્તુ ત્રિલોકનાથ તીર્થંકર વળી ક્રમસર આવતા આગમના રહસ્ય મહારાજની દેશનામાં પણ ઘણાઓ પ્રતિબોધ નહોતા કરતાં એકેક વિષય ઉપર અથથી ઇતિ સુધીનું કથન પણ પામતા, તો પણ કોઈ કોઈકને પ્રતિબોધ થવાથી કે જે શ્રોતાઓને થોડી બુદ્ધિ ચલાવવાથી પણ તે દેશનાને ફળવાળી ગણી અમોઘદેશના કહેવાતી બોધકારક થઈ શકે તેવી રીતે આમાં પીરસાય છે. હતી, તેવી રીતે આ અમોઘદેશના કોઈપણ જો કે કેટલાકો એવું કહેવા તૈયાર થાય છે કે આત્મામાં ફલવાળી થતી નથી. એવું કહેવાને ભગવાન્ મહાવીર મહારાજની પણ દેશના અમોઘ શંકાકારની પાસે કોઈપણ જાતનું પ્રબલ સાધન નથી. હોતી ગણાઈ, તો પછી આ દેશનાને અમોઘદેશના અને એકેક વિષય શાસ્ત્રના પુરાવાથી યુક્તિથી અને એવું વિશેષણ અપાય જ કેમ? પરનું એવું કહેનારા દુનિયાદારીના દ્રષ્ટાન્નોથી સમજાવવામાં આવે તેથી મહાપુરૂષે સમજવું જોઈએ કે સૂર્યના ઉદ્યોતથી શ્રોતાના મગજમાં બરોબર ઠસે એ સ્વાભાવિકજ ઘુવડને ઊલટું અંધારું થાય છે. પરંતુ ચક્ષુવાળાને છે. માટે તેવા નિરૂપણને અમોઘદેશનાનું બિરૂદ સૂર્ય પ્રકાશ કરનાર છે તેથી તેને પ્રકાશક એમ કહેવું આપવું, એ કોઈ પણ પ્રકારે અનુચિત હોય એમ કોઈપણ પ્રકારે ખોટું નથી. તેવી રીતે ત્રિલોકનાથ અમારું માનવું નથી. તીર્થકર ભગવાનના શાસ્ત્રો અનુસાર જે તત્ત્વ વિસ્તારથી સમજાવવામાં આવે તે શ્રોતાને જરરૂ સાગર-સમાધન અને તેનું ફલ. બોધ કરે એ અપેક્ષાએ અમોઘદેશના માત્ર પદ પૂર્વે જણાવેલાં આગમરહસ્ય અને જોડવામાં આવ્યું છે અથવા તો જીનેશ્વર મહારાજનાં અમોઘદેશના એ બન્ને વક્તાની અભિરૂચિને વચનો દરેક આસભવ્યોને માટે અમોઘ જ હોય અનુસરનારાં છે. પરંતુ સાગરસમાધાન નામનો છે અને તેવી જીનેશ્વર ભગવાનના વચનને ત્રીજો વિષય કે જે શ્રોતાની અભિરૂચિ ઉપર અનુસરતી દેશના જે હોય તેને અમોઘદેશના કહેવી આધાર રાખે છે. કારણ કે પ્રશ્નોનું ઉત્થાન શ્રોતાના એમાં કોઈ પણ પ્રકારે અનુચિત નથી. અથવા તો હૃદયને અનુસરતું જ હોય છે. એ સાગરભિગવાન્ જીનેશ્વર મહારાજના વચનો આ દેશનાના સમાધાનમાં કેટલાક પ્રશ્નો પરદેશથી પત્રો દ્વારાએ કહેનારના આત્મામાં અમોઘરૂપ થયાં અને તેથી તેની આવેલા હોય છે. કેટલાક પ્રશ્નો જે સ્થાનમાં લેખકની વિકાશદશા માટે દેવાતી દેશના જે હોય તેને સ્થિરતા હોય તે સ્થાનના લોકો તરફથી હોય છે.