________________
૨૯૭
શ્રી સિદ્ધચક્ર :
તા. ૩૧-૩-૧૯૩૮
૩૪ યતિથિ ઇત્યાદિ કહેવાથી એટલું સ્થિતિ જ શાસ્ત્ર પ્રમાણે સમજતા નથી એમ કહેવું તો નક્કી જણાય છે કે સાચો પક્ષ તેરસનો ઉદય જ જોઇએ પુનમના ક્ષયે જેમ ચૌદશની વાસ્તવિક છતાં ચૌદશ કરતો હતો. એટલે તેરસ ચૌદશ ભેળાં સ્થિતિ તેરસે છે, તેવી જ રીતે પાંચમના ક્ષયે ચોથની છે એમ કહેનારા ભેળસેળ પંથી તો સાચા રહેતા વાસ્તવિક સ્થિતિ ત્રીજને દિવસે છે, અને તેથી નથી, પણ ખોટા જ પડે છે.
પાંચમના ક્ષયે ત્રીજનો ક્ષય માનવો એજ યુક્તિ અને ૩૫ મૌચિવ વાશી માધ્યતે શાસ્ત્ર સંમત છે એમ સિદ્ધ થાય છે. આવા આણસૂરવાળાના વચનથી જ સિદ્ધ થાય છે
૩૬ આણસૂરવાળા ઉદયવાળી ચૌદશ કે શ્રી દેવસૂરવાળા પુનમના ક્ષયની વખતે ચૌદશના આરાધવી એ સાધ્યની સિદ્ધિમાં ૩૮થાત્ એ હેતુ ઉદય ઉપર નહોતા આગ્રહ રાખતા. પરંતુ આપે છે. એ વાત વિચક્ષણો વિચારે તો સ્પષ્ટ કહે પુનમપર્વની આરાધનાની નિયમિતતાનો નિયમ
કે ત્રયોજીવતુર્વર એ વચનથી તેરસે ચૌદશ રાખતા હતા, અને તેથી પુનમના ક્ષયે તેરસે
અને ચૌદશે પુનમ કરનારા યથાર્થ વૈયાકરણ છે, ચૌદશનો ભોગવટો હોવાથી ચૌદશ કરતા હતા અને
પણ આ ડાન્ હેતુવાળા તો ખરેખર ઉદયવાળી ચૌદશ છતાં તે દિવસે પુનમનો ભોગવટો
કનૈયાલય પશુ જ છે. કેમકે ચૌદશના ક્ષયની વખતે હોવાથી પુનમ માનતા હતા. શ્રી ધર્મસાગરજી
તેરસનો ઉદય છતાં ચૌદશ માનવી છે, તથા વૃદ્ધિમાં મહોપાધ્યાય પણ પુનમના ક્ષયની વખત ચૌદશના
પહેલે દિવસે ઉદય છે છતાં તે દિવસે પર્વતિથિ ઉદયવાળી ચૌદશને દિવસે પુનમનો ભોગવટો કે સ્થિતિમાત્ર છે એમ ન કહેતાં વાસ્તવચ્ચેવ સ્થિતિઃ
માનવી નથી. વળી ઉદયવાળી ચૌદશને પક્ષ કરીને
- ચૌદશને ઉદય છે માટે એમ હતુ કહેનાર કેટલું એમ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં જણાવે છે. તેથી સ્પષ્ટ થાય ના છે કે પુનમના ક્ષયની વખતે ચૌદશને દિવસે સમજતા હશે તે નૈયાયિકો જાણે. ચૌદશની સ્થિતિ અવાસ્તવિક છે. પણ પુનમની ૩૭ યાં તિર્થ સમનુષ્ય આ શ્લોકથી સ્થિતિ જ વાસ્તવિક છે અને ચૌદશની વાસ્તવિક સૂર્યોદયવાળી તિથિ દાનાધ્યયનક્રિયામાં આખી સ્થિતિ તો તેરસે છે. આ બધુ સમજનારો સુજ્ઞ જાણવી એ અર્થ જણાવાય છે તે અર્થ બધાને માન્ય સ્પષ્ટપણે સમજશે કે ભાદરવા સુદ પાંચમના ક્ષયે હોવા છતાં આ શ્લોક ક્ષયવૃદ્ધિના પ્રસંગમાં ઉપયોગી ઉદયવાળી ચોથે તો પાચમની જ વાસ્તવિક સ્થિતિ નથી, નહિંતર આણસૂરવાળાના કથન મુજબ જ છે. અને ચોથની સ્થિતિ અવાસ્તવિક છે. અષ્ટમીના ક્ષયે સાતમ ઉદયવાળી છતાં સાતમમાં
આ ઉપરથી જેઓ ઉદયવાળી ચોથ છે એમ આમ કરાશે જ ક્યાંથી ? વળી પુનમ આદિની બુમ મારનારા છે તેઓ વાસ્તવિક અને અવાસ્તવિક વૃદ્ધિમાં પહેલા દિવસે ઉદય હોય છે છતાં તિથિ