________________
૧૦૨
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૭-૧૨-૧૯૩૭ સિદ્ધાન્તમાં દર્શાવેલ તીર્થો આચારાંગનિર્યુક્તિ અને ઓઘનિર્યુક્તની ચ ધૂમે. વિગેરે ગાથાઓનું તાત્પર્ય એ છે કે, જ્યાં ધર્મચક્ર થયું છે તે, મથુરાનો સ્થભ, જિનેશ્વર ભગવંતના જન્મ, દીક્ષા, જ્ઞાન, નિર્વાણ વિગેરે સ્થાનો તીર્થભૂમિ તરીકે ગણાય છે. ને તે દર્શનસ્થાનો છે, તે ગાથા -
चक्के थूमे पडिमा जम्म निक्खमण नाणनिव्वाणे
संखडि विहार आहात उवहि तह दंसणठाणे ॥१॥ (ओघ० આચારાંગનિર્યુક્તિની અંદર ભાવનાઅધ્યાયની અંદર નીચેના તીર્થો જણાવેલ છે. ૧. નંદીશ્વરદ્વીપ
૪. ગજાગ્રપદ ૨. અષ્ટાપદ - (ઋષભનિર્વાણ ભૂ.) ૫. તક્ષશિલા - (ધર્મચક્ર) ૩. ઉજ્જયંતગિરિ - (નેમિજિનેન્દ્ર દીક્ષાદિ) ૬. અહિચ્છત્રા-જ્યાં ધરણેન્દ્ર પ્રભુપાર્શ્વમ૭. રાવર્ત - જ્યાં ભગવાન્ મહાવીરની નિશ્રાએ ચરમનું ઉત્પતન. (મહિમા કર્યો.)
સ્થાનાંગસૂત્ર ૧. નંદીશ્વરદ્વીપ
૨. અંજનગિરિ
જ્ઞાતાજી સૂત્ર વિપુલાચલ...
અ. ૧ પત્ર ૭૪ પુંડરીકગિરિ
૫ '' ૧૦૯ સમેતશિખર
૧૫૪ ઉજ્જયંતગિરિ (ગિરનારજી)
૧૬ ” ૨ ૨૬ શ્રી અનુત્તરોપાપતિક - અંતગડદશા વિપુલાચલ અં- ૫ ૭, અંક ૧૮, ૧૮, ૨૩, ર૫ (ઘણીવાર ઉલ્લેખ છે.) શત્રુંજય અં૦ પત્ર ૩, ૧૪, ૪, સહસ્રામ અં. ૫૦૫
શ્રી પ્રશ્નવ્યાકરણ ૧. વીતભય (આશ્રદ્વાર)
શ્રી અનુયોગદ્વાર સિદ્ધશિલાતલ (તેની વ્યાખ્યા-ટીકામાંથી જોવાથી જણાશે કે તીર્થો કોને કહેવાય ને સિદ્ધશિલા કોને
કહેવાય ? જુઓ ચાલુ લેખ)
શ્રી ઉતરાધ્યયન સિદ્ધશેલ (શત્રુંજય) ૫૦૨ (નેમિચંદ્રીયટીકા) રેવતાચલજી ગીરનાર) ૫૦ ૨૮૨ ૨૮૩
ઈત્યાદિ મૂલસિદ્ધાન્તમાં તીર્થો છે, તે કેટલા પ્રાચીન છે તે જણાવાઈજ ગયું છે, તદુપરાંત વિ. ૧૭મી શતાબ્દીથી બનાવેલી તીર્થમાલાઓ જોવાથી જણાશે તે જોયા પહેલાં (કારણ કે આની પછી તે તીર્થમાલાઓમાં આવેલા તીર્થો અકારાદિક્રમે દાખલ કરવામાં આવ્યાં છે, તીર્થમાલાના ઉલ્લેખો તે તે તીર્થમાલાના ઉપર ભાગથી જોવા)ને જિનપ્રભસૂરિએ જે તીર્થોનો ઉલ્લેખ કર્યો તે અહિં મૂકવો અસ્થાને નથી. (વિ. ૧૪ મી શતાબ્દિ)
