________________
૮૦
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨-૧૨-૧૯૩૭ એવો અર્થ કરે છે. એટલે સમ્યગ્દર્શન સમ્યગજ્ઞાન નમસ્કાર કરે છે એમ એકાન્ત માનવા તૈયાર થવું અને સમ્યક્રચારિત્ર એ ત્રણે પદાર્થોનેજ તીર્થ નહિં, કિન્તુ જે તીર્થ એટલે ચતુર્વિધ સંઘદ્વારા એ કહેવામાં આવે છે, આ ત્રણ પદાર્થો રૂપી તીર્થ તેઓને તીર્થકરપણું મેળવવામાં મદદ મળી હતી તે હોવાને લીધે જ શાસનની સ્થાપના કરવાવાળા જીનેશ્વરભગવાનોને તીર્થંકર કહેવામાં આવે છે.
સંઘને તેઓશ્રી નમસ્કાર કરે છે. એમ પણ વળી શ્રીજીનેશ્વરભગવાને સ્થાપન કરેલું શાસન
તાત્વિકદેષ્ટિએ સમજાય, કારણ કે જે વખતે તીર્થનું ત્રણમાંજ એટલે સમ્યગ્દર્શન જ્ઞાન અને ચારિત્રમાંજ સ્થાપન થયું નથી. ગણધર મહારાજાઓને પણ રહેવાવાળું છે. તેથી તિર્થી શબ્દનો ત્રિસ્થ એવો પણ દીક્ષાઓ આપવામાં આવી નથી, સાધ્વીઓને પણ અર્થ કરવામાં આવે છે. આ બધું કહેવામાં તત્ત્વ દીક્ષા આપવામાં આવી નથી, શ્રાવક શ્રાવિકાઓને એટલું જ કે જગમાં કોઈ પણ આત્માને પણ સમ્યકત્વ કે અણુવ્રતો આપવામાં આવ્યાં નથી, સંસારસમુદ્રથી તારનારી કોઈ પણ ચીજ હોય અને એટલું જ નહિ. પરન્તુ સકલશાસનના મૂળરૂપ કોઈને પણ જો તીર્થ તરીકે કહી શકીએ તો તે માત્ર
૩૫નેવા આદિ ત્રિપદીનું ઉચ્ચારણ પણ કરવામાં સમ્યગ્દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રજ છે. આજ કારણથી
આવ્યું નથી, તેની પહેલાં ત્રિલોકનાથ તીર્થકરોથી શ્રીભગવતીસૂત્રમાં પણ તીર્થને સ્થાપવાના મુખ્ય ભાગ ભજવનાર એવા આદ્ય ગણધર મહારાજને પણ હાથ
આ તીર્થશબ્દથી સંઘને નમસ્કાર કરાય છે. એટલે તે તીર્થ તરીકે ગણવામાં આવ્યા છે અને તેવી જ રીતે સંઘ તીર્થંકર પણું મેળવતી વખતે મદદ કરનારો જે સમ્યગ્દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રને ધારણ કરવાવાળા એવા હતો તે લેવો વધારે અનુકુલ પડે. અને તેથી જ સાધુસાધ્વી શ્રાવકશ્રાવિકારૂપ ચતુર્વિધ સંઘને તીર્થ નિર્યુકિતકાર ભગવાન્ શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીજી તરીકે ગણવામાં આવેલ છે. આવી રીતે ચારે તીર્થકર ભગવાનો તીર્થને નમસ્કાર કરે છે અને તેના પ્રકારનો સંઘ પણ સમ્યગદર્શનાદિ ગુણમય હોવા કારણોને જણાવતાં નુમ એમ કહી કૃતજ્ઞતા સાથે સંસારસમુદ્રથી કરવામાં કટિબધ્ધ હોય છે
રૂપી હેતુ જણાવે છે. આ નિર્યુકિતકર મહારાજે અને તેથી જ તેઓ ભવસમુદ્રથી અન્ય જીવોને તીર્થંકર પદ બાંધવામાં તથા ધર્મઆરાધનમાં
એ જણાવેલ હતુ તરફ ધ્યાન દેનાર મનુષ્ય સ્ટેજે સમજી સહાયક થઈ અત્યન્ત મદદ કરનાર થાય છે તેથી શકશે કે ત્રિલોકનાથ તીર્થકર ભગવાનો જે સંઘને તીર્થકર ભગવાનો શાસનની સ્થાપના પહેલાં નમસ્કાર કરે છે તે સંઘ પોતે ભવિષ્યમાં સ્થાપશે તીર્થશબ્દથી તેને નમસ્કાર પણ કરે છે. તે અગર તે શાસનમાં ભવિષ્યમાં થનારો સંઘ તે તીર્થકરો ક્યા તીર્થને નમસ્કાર કરે છે? થાય નહિં, છતાં જેમ તે તે તીર્થંકરોએ તે તે
આ જગો પર એક વાત ધ્યાનમાં પાછલના ભાવોમાં સંઘની મદદથી તીર્થંકરપણું રાખવાની છે કે તીર્થકરો પોતાના સ્થાપેલા તીર્થને બાંધ્યું હતું, તેવી રીતે વર્તમાન કાલનો અને તે તે