________________
• • • • • • • • • • • • • • • • •
૩૨૯
શ્રી સિદ્ધચક્ર એપ્રિલ, તથા ૧૮મી મે - ૧૯૩૫ પણ વાહન જો બહુમાને અંગ હાથે ખેંચવામાં : રથયાત્રામાં વાજીંત્ર સમુદાય આવતું હોય તો પછી ત્રિલોકનાથ તીર્થકરનો રથ સર્વ શાસનપ્રેમીઓએ હાથે ખેંચવો જ જોઈએ,
( ૬. રથયાત્રાનો મહોત્સવ એ ત્રિલોકનાથ અને તે જ તીર્થકર ભગવાનનું બહુમાન છે એમ
તીર્થકર ભગવાનનો મહિમા અને શાસનની સમજવું જોઈએ..
પ્રભાવનાનું અપૂર્વ કાર્ય હોવાથી તેમાં વાજીંત્રનો
સમુદાય ઘણો જ સુંદર અને દિગંતવ્યાપી અવાજ :શાસન રસિકોને રથયાત્રાની રસિકતા : કરનારો હોય તેમાં કોઈ જાતનું આશ્ચર્ય નથી. (જો
૫. ત્રિલોકનાથ તીર્થકર ભગવાનના રથો કે કેટલીક જગા પર કોમકોમના વૈમનસ્યને લીધે ચાંદી અને સોનામય હોય અને હીરા, મોતી તથા અમુક કોમ તરફના વાજાં હોય અને તેથી તે રત્નથી મઢેલા હોય, તે દેખીને શાસન રસિક કોમનો વાજાંતારાએ તે કોમના બહિષ્કાર કરવામાં સજ્જનોને તો શું પણ જૈનેતરોને પણ ખરેખર ધર્મની આવે તેવી વખતે શાસનપ્રભાવનાના કાર્યમાં પણ અનુમોદના કરવાનો પ્રસંગ આવે પણ જગતમાં જેમ તે વાજીંત્રના સમુદાયનો ઉપયોગ ન થઈ શકે એ બને છે કે સજ્જનના સમુદાયને સરસ રીતે સંતોષ અસંભવિત નથી, પણ તે ઉપરથી એમ નથી ઠરતું કરનારી સજાવટ ઇતર મનુષ્યોને સંતોષકારક નહિ કે વાજીંત્રોનો સમુદાય શોભાકારક નથી, કેમકે થાય એટલું જ નહિ પણ ઘણી જ અસંતોષ કરનારી વાજીંત્રોનો સમુદાય જ જો શોભાકાર ન હોય તો થાય છે, તેવી રીતે આ રથયાત્રા પણ શાસનની કોમકોમના વિખવાદમાં અમુક કોમને નામે અદ્વિતીય શોભા વધારનાર હોઈ તેને લીધે શાસન વાજીંત્રનો બહિષ્કાર કરવાનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત રસિકો જૈનેતરોને અપૂર્વ આનંદ થવા છતાં કેટલાક થાત જ નહિ અર્થાત્ એ બહિષ્કાર જ સ્પષ્ટ કરે તેવી સ્થિતિમાં રહેલા સહેલાણી સજ્જનોને તે છે કે વાજીંત્રનો સમુદાય તો કિંમતી છે અને જો રથયાત્રાનો મહોત્સવ કે તે રથની સાહેબી ચંક તે વાજીંત્રનો સમુદાય કિંમતી છે તો પછી રથયાત્રા લાવનારી થાય, તેમાં શાસન સેવકોનો કોઈ ઉપાય જેવા શાસનના કાર્યમાં તે વાજીંત્ર સમુદાયનો નથી. ભગવાન હરિભદ્રસૂરિજી વીસવીસી પ્રકરણમાં ઉપયોગ જૈન, જૈનેતર લોકોનું આકર્ષણ થાય તેવી જેમ જણાવે છે કે જે કાર્યોમાં સજ્જનોને સંતોષ હોય રીતે થાય તે સ્વાભાવિક જ છે. આ જ કારણથી તે કાર્યો કદાચિત દુર્જનોને અસંતોષ ઉત્પન્ન કરે તો શ્રી પરિશિષ્ટપર્વ અને શ્રી કુમારપાળચરિત્ર વિગેરેમાં પણ તે કાર્યો સમજુ પુરુષોએ કોઈ દિવસ પણ બંધ રથયાત્રાના જ પ્રસંગે વાજીંત્રના નાદોથી જ નગરના કરવાં જોઈએ નહિ, કિન્તુ તે દુભાવાવાળા દુર્જનો નરનારી સમુદાયનું એકઠું થવું અને જયજયના ઉપર દયાબુદ્ધિ રાખી સજ્જનને સંતોષ કરનારી પોકારની સાથે રથના વધાવવાના પ્રસંગો જે પ્રવૃત્તિને દિનપ્રતિદિન ધપાવ્યે જ જવી જોઈએ, તેવી વર્ણવવામાં આવ્યા છે તે ઘણા જ જરૂરી છે એમ રીતે આ રથયાત્રાનો મહોત્સવ અગર રથના સ્પષ્ટપણે માલમ પડશે. મહિમાને અંગે પૈસાના પૂજારી, કાલીના કુલીઓ
: રથયાત્રામાં આભૂષણાદિની કર્તવ્યતા : અને દેશનો દ્રોહ કરવાવાળા છતાં પણ માત્ર બોલવાથી જ દેશની દાઝે દઝાયેલા દુભાય તો તેથી
૭. જૈનશાસન જો કે ત્યાગપ્રધાન અને શાસન રસિકોએ તે પ્રભાવનાનાં કાર્યોને ગૌણપણે ન
ત્યાગ તરફ કદમ, બે કદમ વધવાવાળું જ છે અને કરી શકાય તો અટકાવવાનું તો સ્વપ્ન પણ કેમ સેવી
તેથી તે શાસન સાધુઓને સ્નાનાદિકની ક્રિયા અને શકાય ?
વસ્ત્રાદિક શોભાનો શણગાર સર્વથા વર્જવાનું જણાવી