________________
महाकवि कालिदास-विरचितं 231दी/कुर्वन्पटु मदकल कूजितं सारसानां प्रत्यूषेषु स्फुरितकमलामोदमैत्रीकषायः । यत्र स्त्रीणां हरति सुरतग्लानिमङ्गानुकूलः शिप्रावात: प्रियतम इव प्रार्थनाचाटुकारः ॥ ३२
यत्रोचयिन्यां शिप्रावात: शिप्रानदीपवनः स्त्रीणां सुरतग्लानि हरति, निर्गमयति । कीदृशः ? अङ्गानुकूल:,232 शीतलसुरभित्वात् । शिप्रावात:, किं कुर्वन् ? सारसानां लक्ष्मणानां , पटु स्पष्टं , मदकलं मदेन कलम् । मनोहरं मदकल कूजित शब्द 233 दी(कुर्वन् 2 34 प्रसारयन् । [कीदृशः]23 5 शिप्रावात: ? प्रत्युषेषु प्रभातेषु, स्फुटितकमलामोदमैत्रीकषायः । स्फुटितानि विक. सितानि यानि कमलानि तेषामामोदः परिमलस्तेन सह या मैत्री तया कषायः । कषायरसयुक्तो भावित इत्यर्थः । उत्प्रेक्ष्यते । प्रार्थना चाटुकारः । प्रियतम इव, भर्ता इव । यथा प्रार्थनायां चाटुकार: प्रियकृत्ये प्रि(प्रे)यान् कामिन्या अङ्गग्लानि हरति ॥३२॥
13 °हारांस्तारांस्तरलगुटिकान्कोटिशः शङ्खशुक्तीः शष्पश्यामान्मरकतमणीनुन्मयुखप्ररोहान् । दृष्ट्रवा यस्यां विपणिरचितान्विद्रुमाणां च भङ्गासंलक्ष्यन्ते सलिलनिधयस्तोयमात्रावशेषाः ॥३३॥
- यस्यां नगर्या , तारान् मनोहरान् हारान् विपणिरचितान् हस्थापितान् 237 दृष्ट्वा सलिलनिधयः समुद्राः तोयमात्रा(त्र)विशेषा:23 8 संलक्ष्यन्ते, जनैः ज्ञायन्ते। कीदृशान् हारान् ? तरलगुलि(टि)कान् ।2 3 9 तरला सरला । तरलो मध्यमणियेषु ते तान् । न केवल हारान् विलोक्य कोटिशः कोटिसंख्या{2}काः शङ्खशक्तीदृष्ट्वा संख्याश्च (शङ्खाश्च)24 ° शुक्तयश्च शङ्खशुक्तीस्ता यस्यां पुर्या, शष्पश्यामलान्मरकत मणीन् दृष्ट्वा, तोयमा जलनिधयः संलक्ष्यन्ते । शिप्य (शप) बालतृण, तद्वच्छायामाहरितास्तान् । कीदृशान् मरकतमणीन् ? उन्मयूष(ख प्ररोहान् । उन्मयष(खाः) ऊर्ध्व मुखाः प्ररोहा अङकुरा येषु ते, तान् । च पुनर्यस्यां पुर्या विद्रुमाणां प्रवालानां भङ्गान्, विच्छेदान् खण्डान् दृष्ट्या जला{अ}वशेषाः समुद्राः संलक्ष्यन्ते । ज्ञास्यन्ते241 ।।३३॥
242प्रद्योतस्य प्रियदुहितरं वत्सराजोऽत्र जहे हैमं तालद्रुमवनमभूदत्र तस्यैव राज्ञः । अत्रोदभ्रान्तः किल नलगिरिः स्तम्भमुत्पाट्य दर्पादित्यागन्तुरमयति जनो यत्र बन्धूनभिज्ञः ॥३४॥
हे जलद ! यत्रोज्जयिन्या अभिज्ञः कथासु विदग्धो जनः आगन्तून् [प्राघूर्ण कान्] 243 बन्धन स्वजनान इति रमयति । इतीति कि ? अत्रास्मिन् प्रदेशे वत्सराजः शतानी(नि)कनृपपुत्रः प्रद्योतस्य राज्ञः प्रियदुहितर वासवदत्तात्तां) पुत्र (त्री) 244 ज| जहार । अत्रा(त्र)245 स्थाने
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org